شاخص‌های راهبردی حوزه فرهنگ از منظر قرآن کریم
محورهای موضوعی : مدیریت فرهنگی
1 - دانشیار
کلید واژه: فرهنگ, شاخصه های فرهنگی, شاخص های راهبردی فرهنگ, جامعه اسلامی, عوامل محیطی,
چکیده مقاله :
شاخص های راهبردی در حوزه فرهنگ نقش بی بدیلی در شناخت موضوعات و مسائل مهم فرهنگی و مدیریت آن برعهده دارد.تحقیق حاضر با هدف شناسایی و تبیین شاخص های (سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، روشی و ارزشی) راهبردی در حوزه فرهنگ از نگاه قرآن کریم انجام شده است. این تحقیق با توجه به ماهیت پژوهش از نوع کیفی و توصیفی – تحلیلی و با توجه به هدف از نوع تحقیقات توسعه ای و روش تحقیق داده بنیاد و تحلیل مضمون برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد . ابزار اصلی گردآوری داده‌ها، فیش برداری است .جامعه آماری قران کریم می باشد. در این پژوهش با شناخت ارکان و عناصر محوری که در قرآن در آیات 23تا 38 سوره مبارکه اسراء ذکر شده است، شاخص‌های راهبردی در حوزه فرهنگ براساس ترکیب با عوامل محیطی ذکر شده در مدل استیپ تبیین شد.
به فراخور محدوده پژوهش و عناصر محوری انتخابی، آیات قرآن انتخاب و گدگذاری بر اساس روش نظریه داده بنیاد انجام گرفت . همچنین با توجه به عوامل محیطی تأثیر‌گذار، آیات نمایه زنی شد و از حیث اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، روشی و ارزشی هر کدام از آیات دسته بندی‌گردید.
نفی طاغوت و پذیرش توحید، طهارت اجتماعی، ارزش آفرینی در اموال ضعفاء، تکریم والدین و بزرگان، اغتنام فرصت، علم گرایی، آرمان خواهی، حفظ استقلال، نظم و انضباط اجتماعی، تعاون، عفت اجتماعی از مهمترین شاخصه‌های فرهنگ در جامعه اسلامی است که اگر چه شاخصه های مشترک با سایر فرهنگ‌ها دارد اما در مبنا و نوع نگرش و اهداف با آنها متفاوت است.
Abstract
The present study was conducted with the aim of identifying and explaining strategic indicators (political, social, economic, methodological and value) in the field of culture from the perspective of the Holy Quran. Considering the research topic, this research is qualitative and descriptive-analytical, and considering the purpose, the type of development research and the data-based research method were used to analyze the data. The main tool for collecting data is questionnaires. The statistical population is the Holy Quran. In this study, by identifying the pillars and central elements mentioned in the Quran in verses 23 to 38 of Surah Al-Isra, strategic indicators in the field of culture were explained based on the combination with the environmental factors mentioned in the STEP model.
environmental factors, the verses are indexed and each verse is categorized in terms of social, economic, political, methodical and value.
The negation of the tyrant and acceptance of monotheism, social purity, creating value in the property of the weak, honoring parents and elders, seizing opportunities, scientific orientation, idealism, maintaining independence, social order and discipline, cooperation, and social chastity are among the most important characteristics of culture in Islamic society, which although has common characteristics with other cultures, is different from them in terms of its basis, type of attitude and goals
قرآن كريم
«فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهارم، شماره چهارم، زمستان 1390.
امانی، مهدی و همکاران(1354)، لغت‌نامه جمعیت‌شناسی، تهران: دانشگاه تهران
تمنا، سعید (1386) مبانی جمعیت‌شناسی، تهران: دانشگاه پیام نور .
جلالی راد و سپهرنیا، محمدصادق و رزیتا (1396)، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، دوره 7، شماره 23.
حقیقی، رضا(1387)، فرهنگ و دیپلماسی، تهران: انتشارات بین المللی الهدی
دانایی فرد و امامی، حسن و سید مجتبی(1386) «تأملی بر نظریه پردازی داده بنیاد»، دو فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی
روشه، گی(مترجم: زنجانی زاده، هما) (1374)، کنش اجتماعی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد
شورای عالی انقلاب فرهنگی(1391)، نظام نامه تدوین نقشه مهندسی فرهنگی،
شهدادی، هرمز(1367)، کاربرد شاخص‌های اجتماعی - اقتصادی در برنامه‌ریزی توسعه، تهران: وزارت برنامه و بودجه، مركز مدارك اقتصادی، اجتماعی و انتشارات
صالحی امیری و محمدی، سید رضا و سعید(1395)، دیپلماسی فرهنگی، تهران: ققنوس.
طبرسا، غلام‌علی؛ تبیین شاخص‌های فرهنگی (شاخص‌های بخش هنر)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1382.
عابدی جعفری، حسن و دیگران،تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد براي تبیین الگوهاي موجود در داده هاي کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، ش 2، پاییز و زمستان 1390
کاظمی، سید علی اصغر(1384)، روش و بینش در سیاست، تهران: وزارت امور خارجه ، مرکز چاپ و انتشارات
مینتزبرگ، هنری و دیگران(1384)، جنگل استراتژی، تهران: شرکت پردیس
نوذری، حسینعلی(1380)، فلسفه تاریخ، روش شناسی و تاریخ نگاری، تهران: طرح نو
Creswell(2005), p 405 ; Pandit(1996); Fernández(2004), p 89
Strauss & Corbin(1998), Lee (2001) , p 49.
Doing Grounded Theory(1998): Issues and Discussions, Sociology Press.