بررسی تأثیر ایجاد ابلاغ و ثبت الکترونیکی در روند دادرسی قضایی

محورهای موضوعی : آموزه های فقه و حقوق جزاء

بهنام قنبرپور ¹ (استادیار گروه حقوق، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران)
امید قربانی ² (دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/09/23 تاریخ پذیرش : 1401/10/27 تاریخ انتشار : 1401/11/01

کلید واژه: دادرسی, ابلاغ الکترونیکی, خدمات الکترونیک قضایی, ثبت الکترونیکی,

چکیده مقاله :

امروزه، در قوه ‌قضائیه حجم بسیار بالای پرونده‌های جاری و از سوی دیگر تعداد بالای پرونده‌های ورودی سیر صعودی دارد. از سوی دیگر تحمیل هزینه‌ها و طولانی شدن روند رسیدگی و استفاده از موارد معمول سنّتی همچون ابلاغ سنّتی توسط مأمورین ابلاغ و امثالهم، موجب کاهش دقت در طول دادرسی و در نهایت نارضایتی مراجعین می‌شود. یکی از روش‌هایی که اکنون در جهت کاهش اطاله ی دادرسی و نیز کاهش اخلال در روند دادرسی(جرایم علیه عدالت قضایی) استفاده می شود ابلاغ الکترونیک مبتنی بر شبکه است؛ از این رو، در این مطالعه به بررسی تأثیر ابلاغ و ثبت الکترونیکی بر روند رسیدگی به پرونده های قضایی پرداخته شد. مطالعات نشان می دهد که ابلاغ و ثبت الکترونیکی بر روند رسیدگی به پرونده های قضایی دارای تأثیر مثبت است. افزایش کیفیت دادرسی، افزایش سرعت دادرسی، ارائه خدمات الکترونیک به مردم و طرفین پرونده، ارتقاء توان نظارت قضایی و اصلاح نظام آماری، افزایش سرعت پاسخگویی، عدم نیاز مراجعه به دادگاه و کنترل شبانه روزی پرونده ثبت مشخصات شاهدان و مطلعین جهت شناسایی افراد سودجو در پرونده های مختلف، جلوگیری از دستکاری اوراق پرونده و عدم تداخل در محتویات ابلاغ از مزایای ابلاغ الکترونیکی شمرده می شود. از نگاه مراجعان و قضات تأثیر مثبت ابلاغ الکترونیکی بر پرونده های قضایی به شرط به روز رسانی و بهینه سازی سامانه ابلاغ الکترونیکی، افزایش سرعت و کاهش خطا، بالا بردن امنیت سامانه، افزایش آگاهی ها و آموزش مراجعین برای استفاده از سامانه ابلاغ الکترونیکی، ثبت وقایع همراه با تاریخ لوایح و پیوست ها و نیز تسهیل ورود به سامانه می تواند در افزایش سرعت رسیدگی به پرونده های قضایی مؤثر باشد.

چکیده انگلیسی:

Today, in the judiciary, very high volume of the current cases is very high and on the other hand, the number of incoming cases is increasing. On the other hand, the imposition of costs and the prolongation of the proceedings and the use of traditional cases such as traditional notification by notification agents and the like, lead to a decrease in accuracy during the proceedings and ultimately the dissatisfaction of the clients. One of the methods that is now used to reduce the delay of proceedings and also to reduce disruptions in the proceedings (crimes against judicial justice) is electronic communication based on the network. Therefore, in this study, the effect of electronic notification and registration on the process of dealing with judicial cases was investigated. Studies show that electronic notification and registration has a positive effect on the process of dealing with judicial cases. Increasing the quality of proceedings, increasing the speed of proceedings, providing electronic services to the people and the parties to the case, improving the ability of judicial supervision and reforming the statistical system, increasing the speed of response, not having to go to the court and controlling the case around the clock, registering the details of witnesses and informants in order to identify profiteers in different cases, preventing manipulation of documents and non-interference in the contents of the notification are among the advantages of electronic notification. From the point of view of clients and judges, the positive effect of electronic notification on judicial cases is the condition of updating and optimizing the electronic notification system, increasing the speed and reducing errors, increasing the security of the system, increasing awareness and training clients to use the electronic notification system, recording events along with date of bills and annexes as well as facilitating logging into the system can be effective in increasing the speed of judicial cases.

منابع و مأخذ:

کتاب شناسی

1. حاجی تبار فیروزجایی،حسن، (1392)، « جرائم علیه تسهیل­کنندگان عدالت قضایی و پیشگیری از آن »، نشریه مطالعات پیشگیری از جرم، تابستان، شماره 27، 7.


2. دادگر، سیّدمحسن، قوام کریمی، مهدی، (۱۳۹۵)، « نقش سامانه­ها و خدمات الکترونیکی و تأثیر آن بر افزایش و دقت دادرسی در نظام حقوقی ایران »، کنفرانس جهانی روانشناسی و علوم تربیتی ، حقوق و علوم اجتماعی در آغاز هزاره سوم، شیراز، پژوهش شرکت ایده بازار صنعت سبز.


3. زراعت، عباس، مهاجرى، على (1387)، شرح قانون آئین دادرسى دادگاه­هاى عمومى وانقلاب در امور کیفرى، جلد اول، قم، نشر فیض.


4. زرکلام، ستار، (1391)، «دادرسی­های الکترونیکی؛ ضرورت­ها، الزامات و چالش­ها»، مجله آموزه­های حقوق کیفری دانشگاه علوم اسلامی رضوی، سال دوم،شماره 3، 150-129.


5. سهراب بیگ، امیر، (1380)، «راهکارهاى غلبه بر اطاله دادرسى»، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه.


6. شاهسوند، مهدی، خجسته بخت، مجتبی، (1388)، «سیستم مدیریت پرونده­های قضایی». تهران، روزنامه رسمی کشور.


7. کاشانی، سیّد محمود، (1389)، استانداردهای جهانی دادگستری، تهران، نشر میزان.


8. گلباغی ماسوله، سیّد علی جبار؛ ملک مطیعی، ساسان ( 1401 )، « پیشگیری وضعی با رویکرد طراحی محیطی در کاهش سرقت منازل اجتماعی » فصلنامه ، آموزه های فقه و حقوق جزا ،شماره2، 106-85 .


9. محسنی، حسن، رضایی نژاد، همایون، (1391)، «دادگستری و پیشرفت فن آوری اطلاعات و ارتباطات»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره چهارم، شماره دوم، 117-132.


10. میرمحمّد صادقی، حسین، عابد، رسول، (1391)، «صلاحیت دادگاه کیفری بین المللی در رسیدگی به جرایم علیه عدالت کیفری با مطالعه موردی پرونده توماس لوبانگو»، فصلنامه دیدگاه­های حقوق قضایی، دوره هفدهم، شماره 57، 204-181.


11. ناظری، امیرحسین، (1394)، «بررسی تأثیر بکارگیری سیستم مدیریّت پرونده قضایی CMS در بهبود فرایند دادرسی کیفری مطالعۀ موردی: مجتمع قضائی امام خمینی ره مشهد»، کنفرانس ملّی چارسوی علوم انسانی، 22-1.


12. والترز، استن بی، (1384)، «کاهش و اجتناب از وقوع اعترافات اشتباه»، مهدی جاوید، مجله کارآگاه، آبان و دی، شماره ١٩ و ١٨، 24-36.


13. هندیانی، عبدالله، مولانا، شقایق، (1390)، «تأثیر دلایل سنّتی بر بروز اشتباهات قضایی در پرونده­های کیفری»، مجله کارآگاه، دوره دوم، سال چهارم، 85- 108.


14.  Fabri, M., F. Contini (eds), (2003), Judicial Electronic Data Interchange in Europe: Applcations, Policies and Trends, Bologna, Lo Scarabeo.


15.  Loveday, B., (2000), » Adress to EGPA Conference, Cape Sounion, Greece« in M.Fabri et al. (eds), »The Challenge of Change for Judicial Systems« , IOS Press.

16.Velicogna, M., (2007),  »Tems and ICT What can be Learned from Europe?« , Utrecht law review, Volume 3, Issue 1.

1) Dadgar, Sayyed Mohsen, Ghavam Karimi, Mahdi, (1395),  »The Role of Electronic Systems and Services and it’s Effect on the Increase and Accuracy of Proceedings in Iran’s Legal System« , World Conference on Psychology and Educational Sciences, Law and Social Sciences at the Beginning of the Third Millennium, Shiraz, Ideh Bazare Sanate Sabz Company’s research.

2) Fabri, M., F. Contini (eds), (2003), The Judicial Electronic Data Interchange in Europe: Applications, Policies and Trends, Bologna, Lo Scarabeo.

3) Golbaghi Masouleh, Sayyed Ali Jabbar, (1401), » Situational Prevention with Approach of Environmental Design in Decreasing Theft of Social Housing «, quarterly journal of Jurisprudence and Criminal Law Doctrines, No.2, 85-106.

4) Haji Tabar Firouzjaei, Hasan, (1392), » Crimes against Facilitators of Judicial Justice and its Prevention« , Journal of Crime Prevention Studies, Summer, No.27, page 7.

5) Hendiani, Abdollah, Molana, Shaghayegh, (1390), » The Effect of Traditional Reasons on the Occurrence of Judicial Mistakes in Criminal Cases« , Detective Magazine, Vol.2, No.4, pp.108-85.

6) Kashani, Sayyed Mahmoud (1389), Global Standards of Administration of Justice, Tehran: Mizan publication.

7) Loveday, B., (2000),  »Adress to EGPA conference, cape sounion, Greece«  in M.Fabri et al. (eds), » The challenge of change for Judicial systems« , IOS Press.

8)Mirmohammad Sadeghi, Hossein, Abed, Rasoul, (1391), » The Jurisdiction of the International Criminal Court in dealing with Crimes against Criminal Justice with a Case Study of  Thomas Lubango’s Case«, quarterly journal of Judicial Law Approaches, Issue.17, No.57, 181-204.

9) Mohseni, Hasan, Rezaeinezhad, Homayun, (1391),  »The Administration of Justice and the Progress of Information and Communication Technology« , Journal of Legal Studies of Shiraz University, Vol.4, No.2, pp. 117-132.

10) Nazeri, Amir Hossein, (1394),  »Investigation of the Effect of Using the CMS Judicial Case Management System in Improving the Criminal Proceedings, a Case Study: Imam Khomeini Judicial Complex, Mashhad« , National Conference of Humanities, 1-22.

11) Shahsavand, Mehdi, Khojasteh Bakht, Mojtaba, (1388),  »Management System of Judicial Cases« . Tehran: The official newspaper of the country.

12) Sohrab Big, Amir, (1380),  »Methods to Overcome The Judicial Delay« , Tehran: Judiciary Press and Publications Center.

13) Velicogna, M., (2007),  »Justice Systems and ICT What can be Learned from Europe?« , Utrecht law review, Volume 3, Issue 1.

14) Walters, Stan B., (1384),  »Reducing and Avoiding the Occurrence of False Confessions« , translated by Mahdi Javid, Detective Magazine, November and December, No. 19 &18, pp. 24-36.

15) Zarkalam, Sattar, (1391),  »Electronic Proceedings; Necessities, Requirements and Challenges« , Journal of Criminal Law Teachings of Razavi University of Islamic Sciences, Vol.2, No.3, pp. 129-150.

16) Zeraat, Abbas, Mohajeri, Ali, (1387), Description of the Law of P5ocedure of General Courts and Revolution in Criminal Matters, Vol.1, Qom: Feiz Publishing.