تیمارهای فیزیکی بذر و نقش آن بر بهبود سبز مزرعه و عملکرد بارهنگ در کشت تأخیری
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
بهرام میرشکاری
1
(دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
کلید واژه: کشت تأخیری, تیمار فیزیکی بذر, قدرت گیاهچه, مرحله رسیدگی,
چکیده مقاله :
به منظور بررسی تأثیر تیمارهای فیزیکی بذر بر بهبود سبز کردن، استقرار بوته و عملکرد بارهنگ تحت شرایط کشت تأخیری، آزمایشات گلخانه‌ای و مزرعه‌ای در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سال زراعی 1393 اجرا شد. بذرهای بارهنگ توسط امواج فراصوت، میدان مغناطیسی، اشعه‌های گاما، بتا و لیزر به مدت های 3.5 و 5 دقیقه تیمار و در تاریخ‌های 15 و 30 اردیبهشت ماه کاشته شدند. کلیه ی روش های پیش تیمار بذر نسبت به شاهد، باعث کاهش زمان شروع سبز کردن، 50 درصد سبز کردن و متوسط زمان سبز کردن گردیدند. حداکثر وزن خشک گیاهچه (0.49 گرم) به ترتیب از تیمار میدان مغناطیسی به مدت 5 و 3.5 دقیقه و امواج فراصوت (0.4 گرم) به دست آمد. کاهش مدت زمان پرتودهی میدان مغناطیسی از 5 به 3.5 دقیقه سبب کاهش شاخص قدرت گیاهچه‌ها گردید. در اثر کاشت بذرها در 15 و 30 اردیبهشت ماه، مرحله رسیدگی در تیمارهای میــدان مغنــاطیسی و امواج فراصوت به ترتیب 112.2 و 99.7 روز پس از کاشت اتفاق افتاد. شاخص سطح برگ از نظر آماری تحت تأثیر تأخیر 15 روزه کاشت بذر قرار نگرفت. تحت شرایط مزرعه‌ای، تفاوت معنی‌داری از لحاظ عملکردهای بذر با تأخیر در تاریخ کاشت مشاهده نشد و عملکرد دانه بین 176 کیلوگرم در هکتار برای شاهد و اشعه‌های گاما و بتا تا 211 کیلوگرم در هکتار برای تیمارهای میدان مغناطیسی و امواج فراصوت متغیر بود. تیمار فیزیکی بذرهای بارهنگ با میدان مغناطیسی و امواج فراصوت را می‌توان به صورت مؤثر جهت بهبود رشد گیاه و به ویژه عملکرد آن در حالت کشت تأخیری استفاده نمود.
To investigate the possibility of improving seedling emergence, stand establishment and yield of late sown ribwort plantain (Plantago lanceolata) by seed priming pot and field experiments were conducted at the Islamic Azad University, Tabriz, Iran during 2013. The ribwort plantain seeds were differently treated by ultrasonication, laser, magnetic field, gamma and beta irradiations all for 3.5 and 5 min. and were sown on 5th and 20th of May. All of the seed priming treatments reduced seedling emergence time, 50 % of seedling emergence and mean emergence time as compared with control. Highest seedling dry weight (0.49 g.plant-1) resulted from magnetic field treatment for 5 min. followed by magnetic field for 3.5 min. and ultrasonic treatments (0.40 g.plant-1). A further reduction in exposure time of magnetic field from 5 to 3.5 min. decreased seedling vigor index. When seeds were sown in 5th and 20th May, maturity period of plots treated with magnetic field and ultrasonic happened to range between 112.2 and 99.7 days after sowing, respectively. Leaf area index remained statistically unaffected due to a delay of 15 days in sowing date. Under field conditions, there was not significant difference between seed yields from sowing dates, and the yield ranged from 176 kg.ha-1 in control, gamma and beta irradiations up to 211 kg.ha-1 in magnetic field and ultrasonic treatments. It can be concluded that priming ribwort plantain seeds by magnetic field and ultrasonic waves would effectively be used to improve the crop performance and yield especially in late sown plants.