اثرات محلول پاشی گوگرد، نیتروژن و فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد کرچک در شرایط کمبود آب

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مجید موسوی ¹ (دانش آموخته ی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران)
امیررضا صادقی بختوری ² (استادیار گروه اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی و داروئی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)
بهمن پاسبان اسلام ³ (دانشیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی)
سمیرا سامع اندابجدید ⁴ (دانش آموخته ی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران)
حمید محمدی ⁵ (استادیار گروه اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی و داروئی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)

تاریخ دریافت : 1393/05/13 تاریخ پذیرش : 1394/03/06 تاریخ انتشار : 1394/05/01

کلید واژه: عملکرد, کرچک, عناصر ماکرو,

چکیده مقاله :

به‌منظور تعیین اثر محلول پاشی برخی از عناصر ماکرو بر عملکرد و اجزای عملکرد کرچک در شرایط کمبود آب، آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی خسروشاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی به صورت فاکتوریل بر پایه ی طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار طی سال زراعی 1392 به اجرا درآمد. عامل های مورد بررسی شامل آبیاری در دو سطح بدون تنش و تنش کمبود آب در مرحله پر شدن دانه ها و محلول پاشی عناصر در چهار سطح شامل شاهد، گوگرد (وتابل به میزان 2 در هزار)، نیتروژن (اوره به میزان 6 در هزار) و فسفر (سوپر فسفات تریپل به میزان 4 در هزار) بودند. صفات ارتفاع بوته، تعداد گل آذین، تعداد شاخه فرعی، تعداد برگ، دمای برگ، مقدار آب نسبی برگ، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه در واحد سطح مـورد ارزیابی قرار گرفتند. کلیه ی صفات مورد بررسی، به غیر از تعداد گل آذین، به طور معنی داری تحت تأثیر عامل تنش کمبود آب قرار گرفتند. کمبود آب باعث کاهش معنی دار ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه در واحد سطح، مقدارآب نسبی برگ و افزایش معنی‌دار دمای برگ گردید. اثر متقابل عامل های مورد مطالعه روی تعداد شاخه فرعی معنی دار بود. حداکثر این صفت (1.86 عدد) در تیمارهای بدون تنش کمبود آب همراه با محلول پاشی نیتروژن مشاهده گردید. در‌نهایت با توجه به تاثیر پذیری شاخص‌های دمای برگ و مقدار آب نسبی برگ از سطوح تنش متوسط اعمال شده، به‌نظر می‌رسد بتوان از این شاخص‌ها در شناسایی اثرات کمبود آب روی گرچک استفاده نمود.

چکیده انگلیسی:

To determine the effects of foliar applications of some macroelements on castor seed yield and its components under drought stress conditions, an experiment was conducted at the Agricultural Research Center of East Azerbaijan province. A factorial experiment, based on randomized complete block design with three replications, was carried out during 2013 growing season. Treatment factors consisted of irrigations with two levels (no water deficit and water deficit during grain filling stage) and of foliar applications of macroelements with four levels [control, wettable sulfur (0.2 percent), nitrogen (urea: 0.6 percent) and phosphor (super phosphate triple: 0.4 percent). Traits studied were: plant height, number of inflorescence, number of lateral branches, number of leaves, leaf temperature, relative water content, number of seeds per plant, 1000-kernal weight and seed yield. All traits, except number of inflorescence, were affected significantly by drought stress. Water deficit reduced plant height, number of leaves, number of seeds per plant, 1000-kernal weight, seed yield, relative water content, while it increased leaf temperature. Number of lateral branches was affected significantly by interaction between factors. Maximum latral branches (1.86) were obtained under non-stress treatment with nitrogen foliar application. Moderate drought stress had significant effect on leaf temperature and relative water content. It seems that, these traits can be used in determination of water deficit effects on castor bean.