تنوع ژنتیکی در برخی صفات توده‌های بومی شنبلیله ایرانی
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعیپژمان مرادی 1 , محمدرضا حسن دخت 2 , عبدالکریم کاشی 3
1 - استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه
2 - استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده باغبانی و گیاهپزشکی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
3 - استاد گروه علوم باغبانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
کلید واژه: توده‌های ایرانی شنبلیله, سطح پلوییدی, صفات فنولوژیک و فیزیولوژیک,
چکیده مقاله :
شنبلیله گیاهی یک ساله متعلق به تیره ی بقولات است که سابقه ی کاشت طولانی در ایران دارد. توده‌های متنوعی از این گیاه در کشور یافت می شود، و لازم است که تحقیق کاملی به منظور شناسایی و ارزیابی این توده‌ها صورت پذیرد. به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی توده‌های بومی شنبلیله ایرانی، 20 توده از نقاط مختلف کشور جمع‌آوری و صفات کمّی و کیفی آنها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد توده‌های شنبلیله مورد بررسی از نظر اغلب صفات ارزیابی شده در سطح احتمال 5 و 1 درصد با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشتند. عملکرد توده‌های مورد بررسی بین 23.93 الی 44.41 گرم وزن‌تر در هر بوته متغیر بود. همچنین، از نظر گلدهی، توده‌ها به گروه‌های زودگل، میان‌گل و دیرگل طبقه بندی شدند. نتایج نشان داد این توده‌ها از 39 تا 76 روز بعد از کاشت وارد مرحله ی گلدهی شدند. وزن هزار دانه نیز در میان توده‌ها تفاوت معنی داری داشت و میزان آن از 5.65 گرم در توده سمنان و 19.44 گرم در توده کرمانشاه متغیر بود. بر اساس تجزیه خوشه‌ای، توده‌ها در 3گروه قرار گرفته و هر گروه به ترتیب 11، 8 و 1توده ی بومی را شامل شدند. بررسی سطح پلوییدی توده‌های بومی نشان داد که تمامی توده‌های مورد بررسی، دیپلوئید (16 = 2x = n2) بودند. نتایج این تحقیق نشان داد توده‌های بومی شنبلیله ایرانی از نظر صفات مورد مطالعه از تنوع بالایی برخوردار هستند و منبع ژنتیکی مناسبی برای برنامه‌های اصلاحی به شمار می‌روند.
Fenugreek is an annual plant belonging to Legominosae family with a long history of farming in Iran. There exists various accessions of this plant in Iran; however, no comprehensive study to fully understand it has ever been carried out. Twenty populations of fenugreek native to Iran were collected from different parts of the country to asses the genetic variability of the plant and study some of their features. The results suggest that there are significant differences in most of traits under study. The wet weight ranged between 23.93 and 44.41 grams of the wet weight per plant. Moreover, the accessions, were classified with regard to the flowering features into 3 categories of early blooming, inter blooming, and late blooming. The results also showed that the accessions started to produce flower within 39 to 76 days of plantation. The index of one thousand seed weight also showed meaningful differences ranging from a low of 5.56 grams in Semnan mass to a high of 19.44 grams in Kermanshah accession. The analysis of ploid level of the accessions native to Iran revealed that all the masses under study were diploid (2n=2x=16). Finally the results show that the native masses of Iranian Fenugreek enjoy high diversity regarding the features under study and make suitable genetic resource for breeding programs.