ساختار نوین بورس در شبکه بلاکچین و آثار آن بر معاملات
محورهای موضوعی : حقوق خصوصی کسب و کار
1 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران. (نویسنده مسئول).
2 - استادیار، گروه حقوق، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
کلید واژه: بورس, بلاکچین, قرارداد هوشمند, تمرکزگرایی, واسطهمحوری,
چکیده مقاله :
بازار بورس اوراق بهادار یکی از مؤلفههای کلیدی اقتصاد جهانی است که از آغاز تاکنون بر اساس ساختاری متمرکز و واسطهمحور فعالیت میکند. در حالی که وجود مرجع مرکزی برای تضمین امنیت و اعتبار معاملات مزایایی دارد، این ساختار با چالشهایی مانند عدم شفافیت، کارمزدهای بالا، وابستگی به واسطهها و آسیبپذیریهای سایبری مواجه است. با ظهور فناوری بلاکچین در دو دهه اخیر و بهویژه گسترش قراردادهای هوشمند، امکان بازنگری در مدل سنتی بورس فراهم آمده است. بلاکچین بهواسطه ساختار همتا به همتا و قابلیت اجرای خودکار قراردادها، میتواند جایگزینی غیرمتمرکز برای نظام بورس سنتی باشد. این فناوری توان حل چالشهایی همچون حضور گسترده واسطهها، اتلاف زمان، هزینههای بالا و ضعفهای امنیتی را دارد. با این حال، بلاکچین نیز در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد و چالشهایی حقوقی و فنی نظیر فقدان مقررات، پیچیدگیهای ذاتی، مصرف انرژی بالا و محدودیت در مقیاسپذیری را به همراه دارد. با رفع این موانع، استفاده از ساختارهای غیرمتمرکز میتواند تحولی بنیادین در معماری بازارهای مالی ایجاد کند.
The stock exchange is considered one of the key pillars of the global economy, yet it has historically operated through a centralized, intermediary-based structure. While a central authority provides important benefits such as guaranteeing the integrity and security of transactions, this model also faces significant challenges—including lack of transparency, high fees, dependence on intermediaries, and cybersecurity vulnerabilities. Over the past two decades, and especially with the rise of smart contracts, blockchain technology has opened the door to rethinking this traditional framework. With its peer-to-peer architecture and automated contract execution, blockchain offers a decentralized alternative to conventional stock markets. It has the potential to eliminate intermediaries, reduce costs and delays, and enhance security and transparency. Nevertheless, blockchain remains in the early stages of development and, like many emerging technologies, brings legal and technical challenges—such as regulatory gaps, complexity, high energy consumption, and scalability limitations. Overcoming these obstacles could pave the way for a fundamental transformation in the architecture of financial markets through decentralized models.
.
اسفندیاری بیات، حمزه، زارع، هادی (1402) «بررسی کارکردها و چالشهای به کارگیری قراردادهای هوشمند در بیمههای خسارات»، اولی، ن همایش ملی تاثیر متقابل حقوق بین الملل و حقوق داخلی در توسعه قوانین، گرگان
اسماعیلی عطاآبادی، عقیل و فتحی زاده، امیرهوشنگ1398) ، تعیین استاندارد برای تغییر و انحلال قراردادهای هوشمند، اولین کنفرانس بینالمللی مدیریت دانش، بلاکچین و اقتصاد، تهران
فروغی، داریوش، امیری، هادی، میرزایی، منوچهر (1390) «تاثیر شفاف نبودن اطلاعات مالی بر ریسک سقوط آتی قیمت سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، فصلنامه پژوهشهای حسابداری مالی، سال سوم شماره 4، صص15-40
صادقی، محسن، ناصر، مهدی (1397). "ملاحظاتی برای سیاستگذاری حقوقی قراردادهای هوشمند"، سیاستگذاری عمومی، تهران، دوره 4، شماره 2، صص143-167
ناصر، مهدی، (1397) قراردادهای هوشمند (مطالعه تطبیقی حقوق ایران و امریکا)، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد
. مختاری، رحیم و زارع، هادی (1402) ، بررسی ساختار خود اجرایی قراردادهای هوشمند در اجرای تعهدات قراردادی، هفتمین کنفرانس ملی دستاوردهای نوین در حقوق و روانشناسی، تهران
. شیروانی، مسعود. طلایش، ملیکا سادات (1399). قانونگذاری بلاکچین در ایران، چین و انگلستان، مجله تمدن حقوق، شماره 7، صص ۱۷۵ – ۱۸۵
. ملک شعار، محمدرضا. امیران، حیدر. مینویی، مهرزاد، (1402). ارائه مدل امکانسنجی استقرار فناوری بالک چین در معاملات بورس اوراق بهادار تهران، نشریه علمـی دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، دوره 16، شماره 59، صفحه 160 تا 173
. Al-Shaibani, H., Lasla, N., & Abdallah, M. (2020). Consortium blockchain-based decentralized stock exchange platform. IEEE Access, 8, 123711-123725.
A. Sahani, P. Singh and A. Kumar (2020) Introduction to Blockchain. Journal of Informatics Electrical and Elecrtonics Engineering, 1(1), 4, 1-9.
Allam, Z. (2018). On smart contracts and organisational performance: A review of smart contracts through the blockchain technology. Review of Economic and Business Studies (REBS), (22), 137-156.
Bhandarkar, V. V., Bhandarkar, A. A., & Shiva, A. (2019). Digital stocks using blockchain technology the possible future of stocks? International Journal of Management (IJM), 10(3).
De Caria, R. (2018). The legal meaning of smart contracts. European Review of Private Law, 26(6).
Garg, v., Alam, t., Madan, s. (2021). A STUDY ON BLOCKCHAIN TECHNOLOGY: HISTORY, FEATURES AND APPLICATIONS. International Research Journal of Modernization in Engineering Technology and Science, (pp.501-508).
Goldenfein, J., & Leiter, A. (2018). Legal engineering on the blockchain:‘Smart contracts’ as legal conduct. Law and Critique, 29, 141-149.
Law, A. (2017). Smart contracts and their application in supply chain management (Doctoral dissertation, Massachusetts Institute of Technology)
Lin, I. C., & Liao, T. C. (2017). A survey of blockchain security issues and challenges. Int. J. Netw. Secur., 19(5), 653-659.
Lee, L. (2016). New kids on the blockchain: How bitcoin’s technology could reinvent the stock market. Hastings Business Law Journal, 12(2), 81-132. https://doi.org/ 10.2139/ssrn.2656501.
Miraz, M. H., & Donald, D. C. (2018, August). Application of blockchain in booking and registration systems of securities exchanges. In 2018 International Conference on Computing, Electronics & Communications Engineering (iCCECE) (pp. 35-40). IEEE.
Mik, Eliza. (2017), "Smart contracts: terminology, technical limitations and real-world complexity." Law, Innovation and Technology, Vol. 9 Issue 2, pp 1-26.
Nofer, M., Gomber, P., Hinz, O., & Schiereck, D. (2017). Blockchain. Business & Information Systems Engineering, 59(3), 183-187.
O'Shields, R. (2017). Smart contracts: Legal agreements for the blockchain. NC Banking Inst., 21, 177.
Pop, C., Pop, C., Marcel, A., Vesa, A., Petrican, T., Cioara, T., ... & Salomie, I. (2020). Decentralizing the Stock Exchange using Blockchain. In 2018 IEEE 14th International Conference on Intelligent Computer Communication and Processing (ICCP).
Khan, S. N., Loukil, F., Ghedira-Guegan, C., Benkhelifa, E., & Bani-Hani, A. (2021). Blockchain smart contracts: Applications, challenges, and future trends. Peer-to-peer Networking and Applications, 14(5), 2901-2925.
Puthal, D., Malik, N., Mohanty, S. P., Kougianos, E., & Yang, C. (2018). The blockchain as a decentralized security framework [future directions]. IEEE Consumer Electronics Magazine, 7(2), 18-21.
Rajput, S., Singh, A., Khurana, S., Bansal, T., & Shreshtha, S. (2019, February). Blockchain technology and cryptocurrenices. In 2019 Amity international conference on artificial intelligence (AICAI) (pp. 909-912). IEEE.
Schiereck, D. (2017). Michael Nofer• Peter Gomber• Oliver Hinz, Blockchain. Bus Inf Syst Eng 59(3):183–187.
Sarmah, S. S. (2018). Understanding blockchain technology. Computer Science and Engineering, 8(2), 23-29.
Sultan, K., Ruhi, U., & Lakhani, R. (2018). Conceptualizing blockchains: Characteristics & applications. arXiv preprint arXiv:1806.03693.
Sheikh, H., Azmathullah, R. M., & Rizwan, F. (2019). Smart contract development, adoption and challenges: the powered blockchain. International Research Journal of Advanced Engineering and Science, 4(2), 321-324.
Sahani, A., Singh, P., Kumar, A., (2020). Introduction to Blockchain, Journal of Informatics.Electrical and Electronics Engineering, Vol. 01, Iss. 01, S. No. 004, pp. 1-9.
Tapscott, A., & Tapscott, D. (2017). How blockchain is changing finance. Harvard Business Review, 1(9), 2-5.
Tai, E. T. T. (2018). Force majeure and excuses in smart contracts. European Review of Private Law, 26(6).
Zheng, Z., Xie, S., Dai, H. N., Chen, X., & Wang, H. (2018). Blockchain challenges and opportunities: A survey. International journal of web and grid services, 14(4), 352-375.
Ashfor,kate(2022)," what-is-cryptocurrency?", Source: forbes, {access: 2022-08-28}, What Is Cryptocurrency? – Forbes Advisor
Geroni, Diego, (2021)," Blockchain Scalability Problem – Why is it Difficult to Scale Blockchain ", Source: 101blockchains.com, {access: 2022-08-29}, Blockchain Scalability Problem - Why is it Difficult to Scale Blockchain (101blockchains.com).
Desjardins, Jeff, (2017)” The Blockchain Could Change the Backbone of the Stock Market”, Source: visualcapitalist, {access: 2024-08-25}, https://www.visualcapitalist.com/blockchain-backbone-stock-market/#google_vignette.
Sustainable financial system, (2018).” Applications for blockchain”. Source: Sustainable financial system, {access: 2024-08-25}, https://www.unpri.org/sustainable-financial-system/stock-exchange-innovation-applications-for-blockchain/3597.article.