بررسی رابطه مدیریت چند فرهنگی با ورزش در مدارس
محورهای موضوعی : مدیریت ورزشعاطفه خدابخشی 1 , زین العابدین فلاح 2 , امیر منتظری 3 , طاهر بهلکه 4
1 - گروه تربیت بدنی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
2 - گروه تربیت بدنی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
3 - 3 استادیار مدیریت ورزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران
4 - گروه تربیت بدنی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
کلید واژه: مدیریت چندفرهنگی, مدیریت منابع انسانی, معلمان تربیتبدنی, ورزش مدارس.,
چکیده مقاله :
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه مدیریت چند فرهنگی با ورزش در مدارس بود، که به روش آمیخته انجام شده است. جامعه آماری بخش کمّی پژوهش شامل کلیه معلمان تربیتبدنی کشور (34000=N) بود، نمونه آماری در این پژوهش با توجه به جدول کرجسی و مورگان تعداد 380 نفر در نظر گرفته شد که نمونهگیری با استفاده از روش خوشهای تصادفی انجام پذیرفت. دادههای موردنیاز برای شناسایی مؤلفهها و تحلیل مدل اندازهگیری با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، پس از اخذ روایی (صوری، محتوا و سازه) و اعتبارسنجی، گردآوری شد. براي محاسبه پايايی ابزار از روش آلفاي كرونباخ (91/0=α) و براي تجزیهوتحلیل دادهها، از روشهاي تحلیل عاملی اكتشافی، تأيیدي و معادلات ساختاري استفاده شد. تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار اس پی اس اس و نرمافزار لیزرل انجام پذیرفت. بررسی و آزمون معادله ساختاری پژوهش نشان داد، متغیر پیشایند مدیریت چندفرهنگی اثر مثبت و معنیداری بر متغیر فرایند مدیریت چندفرهنگی دارد. همچنین، متغیر فرایند مدیریت چندفرهنگی، اثر مثبت و معنیداری بر متغیر نتایج مدیریت چندفرهنگی دارد. بهعلاوه، اثر غیرمستقیم متغیر پیشایند مدیریت چندفرهنگی بر متغیر نتایج مدیریت چندفرهنگی معنیدار بود و در این میان، متغیر فرایند مدیریت چندفرهنگی نقش میانجی را ایفا میکرد. بنابراین پیشنهاد می شود متصدیان و مدیران فوقانی و تصمیم گیر وزارت آموزش و پرورش نگاه ویژه ای به مدارس چندفرهنگی داشته باشند و با تقویت و تجهیز این مدارس به صورت عادلانه باعث ایجاد همدلی در کشور و جلوگیری از شائبه های تبعیض قومیتی شوند.
Abstract: The purpose of the current research was to investigate the relationship between the multicultural management model and sports in schools, which was done in a quantitative and mixed method. The statistical population of the quantitative part of the study included all the physical education teachers of the country (N=34000). The statistical sample in this study was considered to be 380 people according to the Karjesi and Morgan table, and the sampling was done using the random cluster method. The data needed to identify the components and analyze the measurement model were collected using a researcher-made questionnaire, after obtaining validity (face, content and structure) and validation. Cronbach's alpha method (α=0.91) was used to calculate the reliability of the instrument, and exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis, and structural equations were used to analyze the data. Data analysis was done using SPSS and Lisrel software. Examining and testing the structural equation model of the research showed that the general indicators of fit are in a suitable and favorable condition. So, the antecedent variable of multicultural management has a positive and significant effect on the variable of multicultural management process. Also, the multicultural management process variable has a positive and significant effect on the multicultural management results variable. In addition, the indirect effect of the antecedent variable of multicultural management on the outcome variable of multicultural management was significant, and in the meantime, the variable of multicultural management process played a mediating role. Therefore, the administrators and senior managers and decision-makers of the Ministry of Education should have a special look at multicultural schools and by strengthening and equipping these schools in a fair manner, they should create empathy in the country and prevent suspicions of ethnic discrimination.
1. افضلی, سعیده, صادقی, علی رضا, موسی پور, نعمت الله, قادری, مصطفی. (1401). ارزیابی ابعاد سواد چندفرهنگی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی, 11(1), 427-448.
2. پورموسوی، احمد؛ عبدالهی، بیژن؛ نوه ابراهیم، عبدالرحیم؛ عباسیان، حسین (1399). ارائه مدل مناسب مدیریت چند فرهنگی در مدارس ابتدایی ایران، مجلهی علوم تربيتی دانشگاه شهيد چمران اهواز، شمارهی 9، صص: 24-1.
3. حمیدی زاده، کتایون، فتحی واجارگاه، کوروش، عارفی، محبوبه، مهران، گلنار. (1398). آموزش چندفرهنگی در مدارس ؛ تأملی در تجربۀ ایدهآل معلمان موفق. مدیریت مدرسه، 7(1), 163-181.
4. خاکباز، عظیمه سادات. (1399). جایگاه آموزش چندفرهنگی در برنامۀ درسی ریاضی دورۀ اول ابتدایی. رویکردهای نوین آموزشی، 15 (1): 33-58.doi: 10.22108/nea.2020.110870.1224.
5. شیرکوه, م., سید علی نقی کمال, خ., محمد کاظمی, ف., & جواد پور, ک. (1395). مدیریت آموزش چند فرهنگی در مدارس ایران: فراتحلیلی کیفی. مدیریت مدرسه, سال چهارم, 87-80.
6. مقبولی(1391). رابطه بین ورزش و حفظ هویت فرهنگی دانشجویان ورزشکار شرکت کننده در مسابقات ورزشی دانشگاههای منطقه غرب ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان.
7. Banks and Banks. (2013). Define multicultural Education, at: http://www.ncrel.org.
8. Banks, J. A. (2008). Diversity, group identity, and citizenship education in a global age. Educational Researcher, 37 (3): 129- 139.
9. Gutmann, A. (2004). Unity and diversity in democratic multicultural education: Creative and destructive tensions. Diversity and citizenship education: Global perspectives (pp.71-98). San Francisco: Jossey-Bass.
10. Liu, X. (2022). Comparing multicultural education in China and Finland: From policy to practice. Asian Ethnicity, 23(1), 165-185.
11. Saxena, A. (2011). The sociology of sport and physical education. Pinnacle Technology.
12. Sleeter, C. E. (2014). An analysis of multicultural education in the United States. In Multiculturalism in Education and Teaching (pp. 57-82). Routledge.
13. Venäläinen, S. (2010). Interaction in the multicultural classroom: Towards culturally sensitive home economics education. PhD Dissertation at University of Helsinki.
Investigating the relationship between multicultural management and sports in schools
Atefeh Khodabakhshi1 | Zynalabedin Fallah2* | Amir Montazeri3 | Taher Bahlekeh4
1. Ph.D. Candidate, Department of Physical Education, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran. E-mail: atefehkhodabakhshi63@gmail.com
2. Corresponding author, Department of Physical Education, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran. E-mail: zy.fallah@gmail.com
3. Department of Physical Education, University of Neyshabur, Neyshabur, Iran. E-mail: a.montazeri@gmail.com
4. Department of Physical Education, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan. E-mail: t.bahlekeh@gmail.com
Article Info | ABSTRACT |
Article type: Research Article
Article history: Received 22 August 2023 Revised 25 September 2023 Accepted 10 October 2023 Published 23 October 2023
Keywords: multicultural management human resources management physical education teachers school sports | Objective: The purpose of the current research was to investigate the relationship between the multicultural management and sports in schools. Methods: which was done using a descriptive-correlation method.the statistical population of the quantitative part of the study included all the physical education teachers of the country (N=34000). The statistical sample in this study was considered to be 380 people according to the Karjesi and Morgan table, and the sampling was done using the random cluster method. The data needed to identify the components and analyze the measurement model were collected using a researcher-made questionnaire, after obtaining validity (face, content and structure) and validation. To calculate the reliability of the tool using Cronbach's alpha method (α = 0.91) and to analyze the data, from the methods Exploratory and confirmatory factor analysis and structural equations were used. Data analysis was done using SPSS and Lisrel software. Results: The results showed that the economic dimension of supply chain dimensions has the greate Examining and testing the structural equation model of the research showed that the general indicators of fit are in a suitable and favorable condition. So, the antecedent variable of multicultural management has a positive and significant effect on the variable of multicultural management process. Also, the variable of multicultural management process has a positive and significant effect on the variable the results of multicultural management. In addition, the indirect effect of the antecedent variable of multicultural management on the outcome variable of multicultural management was significant, and in the meantime, the variable of multicultural management process played a mediating role. Conclusions: Therefore, the administrators and senior managers and decision-makers of the Ministry of Education should have a special look at multicultural schools and by strengthening and equipping these schools in a fair manner, they should create empathy in the country and prevent suspicions of ethnic discrimination.
|
Cite this article: Khodabakhshi, Atefeh. Fallah, Zynalabedin. Montazeri, Amir. Bahlekeh, Taher. (2023). Investigating the relationship between multicultural management and sports in schools. Jahesh, 1 (1), 16-25.
© The Author(s). Publisher: Gorgan Branch, Islamic Azad University.
|
بررسی رابطه مدیریت چند فرهنگی با ورزش در مدارس
عاطفه خدابخشی1 | زینالعابدین فلاح 2 * | امیر منتظری3 | طاهر بهلکه4
1. دانشجوی دکتری، گروه تربیت بدنی، واحد گرگان ، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان ، ایران. رایانامه: atefehkhodabakhshi63@gmail.com
2. نویسنده مسئول، گروه تربیت بدنی، واحد گرگان ، دانشگاه آزاد اسلامی ، گرگان ، ایران. رایانامه: zy.fallah@gmail.com
3. گروه تربیت بدنی، دانشگاه نیشابور، نیشابور ، ایران. رایانامه: a.montazeri@gmail.com r
4. گروه تربیت بدنی، واحد گرگان ، دانشگاه آزاد اسلامی ، گرگان ، ایران. رایانامه: t.bahlekeh@gmail.com
اطلاعات مقاله | چکیده |
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
تاریخ دریافت: 8/6/1402 تاریخ بازنگری: 3/7/1402 تاریخ پذیرش: 18/7/1402 تاریخ انتشار: 1/8/1402
کلیدواژهها: مدیریت چندفرهنگی مدیریت منابع انسانی معلمان تربیتبدنی ورزش مدارس |
هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه مدیریت چند فرهنگی با ورزش در مدارس بود. روش پژوهش: که به روش توصیفی ـ همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمان تربیتبدنی کشور (34000=N) بود، نمونه آماری در این پژوهش با توجه به جدول کرجسی و مورگان تعداد 380 نفر در نظر گرفته شد که نمونهگیری با استفاده از روش خوشهای تصادفی انجام پذیرفت. دادههای موردنیاز برای شناسایی مؤلفهها و تحلیل مدل اندازهگیری با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، پس از اخذ روایی (صوری، محتوا و سازه) و اعتبارسنجی، گردآوری شد. براي محاسبه پايايی ابزار از روش آلفاي كرونباخ (91/0=α) و براي تجزیهوتحلیل دادهها، از روشهاي تحلیل عاملی اكتشافی، تأيیدي و معادلات ساختاري استفاده شد. تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار اس پی اس اس و نرمافزار لیزرل انجام پذیرفت.. یافتهها: بررسی و آزمون مدل معادلة ساختاری پژوهش نشان داد، شاخصهاي كلی برازش در وضعیت مناسب و مطلوبی قرار دارند. بهطوریکه، متغیر پیشایند مدیریت چندفرهنگی اثر مثبت و معنیداری بر متغیر فرایند مدیریت چندفرهنگی دارد. همچنین، متغیر فرایند مدیریت چندفرهنگی، اثر مثبت و معنیداری بر متغیر نتایج مدیریت چندفرهنگی دارد. بهعلاوه، اثر غیرمستقیم متغیر پیشایند مدیریت چندفرهنگی بر متغیر نتایج مدیریت چندفرهنگی معنیدار بود و در این میان، متغیر فرایند مدیریت چندفرهنگی نقش میانجی را ایفا میکرد. نتیجهگیری: بنابراین باید متصدیان و مدیران فوقانی و تصمیم گیر وزارت آموزش و پرورش نگاه ویژه ای به مدارس چندفرهنگی داشته باشند و با تقویت و تجهیز این مدارس به صورت عادلانه باعث ایجاد همدلی در کشور و جلوگیری از شائبه های تبعیض قومیتی شوند.
|
استناد: خدابخشی، عاطفه. فلاح، زینالعابدین. منتظری، امیر. بهلکه، طاهر. (1402). بررسی رابطه مدیریت چند فرهنگی با ورزش در مدارس. جهش، 1 (1)، 25-16.
ناشر: واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی. © نویسندگان. |
مقدمه
وجود تنوع نژادي، قومي، فرهنگي، آداب و رسوم و زبان در بسياري از كشورها، نظام آموزشي و معلمانشان را متعهد نمود تا دانش، آموزش چند فرهنگی خود را گسترش داده تا از ايـن طريق بـه هدف دلخواه خود كه همانا تربيت افراد داراي توانائیهای مواجهه با مسائل چندفرهنگي است، نائل شوند. افرادي كـه نسبت بـه فرهنگهای ديگر احترام و ارزش قائلند و وجود آنها را مقوّم فرهنگ خود و باعث پيشرفت و تعالي نوع بشر قلمداد میکنند. هرچند موفقيت و شكست اين رويكرد خود وابسته به آمادهسازی اثربخش معلمان است كه بايستي دانش و مهارت تدريس با چنين رويكردي را كسب كرده باشند(لیو،2020). ازجمله ویژگیها شاخص کشور ما، تنوع قومی و فرهنگی است. وجود تنوع قومی و فرهنگی در جامعهی ايران میتواند بهعنوان يک فرصت و پتانسيل برای توسعهی اجتماعی و فرهنگی و توسعه در ساير زمینهها گردد و در مقابل در اثر اعمال سیاستها و مدیریتهای ناصحيح میتواند زمينه را برای بروز تهديدهای جدی ايجاد نمايد.
ازاینرو، لزوم روی آوردن به مديريت تعليم و تربيت با رويکرد چند فرهنگی در کشور آشکار میگردد تا زمينه را برای مشارکتپذیری عمومی، رهايی از تعصبات قومی و نژادی، گسترش عدالت آموزشی و تربيتی، تحقق حقوق شهروندی و درنهايت انسجام و توسعهی فرهنگی و اجتماعی فراهم سازد (پورموسوی و همکاران، 1399).جنبههای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی در رشد فرد اهمیت بسیار دارد و در باور و روان آدمی تأثیر میگذارد. فرهنگ، رفتار و نگرش و ارزشهای انسانها را شکل میدهد. احترام به تفاوت های قومی باید به انسجام اجتماعی کمک کند؛ نه آن را نابود کند. بیشتر اعضای گروه های قومی خواهان جدایی نیستند، اما به شدت خواستار آن هستند که تاریخ و فرهنگ آنها به بخش اصلی برنامه های آموزشی و جامعة بزرگتر تبدیل شود(افضلی و همکاران،1401). هر اندازه که جامعه، محیطی را فراهم کند که در آن تمام گروههای قومی بتوانند رشد کنند و در شکلدهی نهادهای عمومی نقش داشته باشند، خصومت ها نیز کاهش خواهد یافت و جامعه از مبنایی غنی از سنتها و فرهنگهای قومی بهرهمند خواهد شد. در واقع، در فضایی که انواع ظرفیت های انسانی نه سانسور و نه نادیده گرفته میشوند، بلکه ارزشمند نیز تلقی می شوند، وحدت شکوفا میگردد (حمیدیزاده و همکاران، 1398).
دیدگاه های مختلفی دربارۀ فرهنگ و ماهیت آن وجود دارد که هر دیدگاه، الگوهای خاصی از آموزش و تربیت را عرضه می کند. به طورکلی، تمامی این دیدگاه ها را می توان در دو دسته طبقهبندی کرد. الگوی اول که نگاه کلاسیک است، فرهنگ را شامل باورها، اعتقادات، آداب و رسوم، احساسات و جهتگیریهایی می داند که بین افراد و گروه های مختلف یک جامعه، مشترک هستند. این نگاه درصدد ارائه الگوی فرهنگی یکسانی برای تمامی اعضای جامعه است. چنین الگویی صرفاً درصدد توسعه و ترویج یک الگوی غالب و یکنواخت فرهنگی است، الگوی دوم، نگاه نوین به مسئله فرهنگ است که براساس آن، فرهنگ همراه با گوناگونی ها و تفاوتهای آن تعریف می شود. براساس این الگو، اگرچه افراد و گروه های متعلق به یک جامعه از اشتراکات فرهنگی برخوردارند، تفاوتهایی نیز از نظر قومی، مذهبی، نژادی، جغرافیایی و تاریخی دارند(شیرکوه و همکاران، 1395). براساس این نگاه، در یک جامعه باید تمامی صداهای مختلف شنیده شود و شرایطی برای رشد و پیشرفت و همچنین همزیستی مسالمت آمیز آنها فراهم شود. وظیفه نظام آموزشی نیز توجه و احترام به تمامی فرهنگ ها و کمک به توسعه و ترویج تمامی آنها همراه با فرهنگ رسمی و مشترک است. اصطلاحاً به چنین فرایندی، آموزش چندفرهنگی گفته میشود (والیما و یلیجوکی1، 2018). آموزش چندفرهنگی تلاشی برای رها ساختن فراگیران از محدودیت های قوم مدارانه و آگاه کردن آنان از برخورد فرهنگها، جوامع و راههای زندگی و تفکر دیگران است. هدف غایی این آموزش همین است که دانش آموز به دور از هرگونه تعصب و پیش داوری به جهان بنگرد و بتواند تنوع و غنای آن را کشف کند ( ليو2، ۲۰۲۰).
بر اساس مدیریت چندفرهنگی بايستي از پتانسيل و توانمندی هر يك از خردهفرهنگها نهايت بهرهمندی را در جهت تقويت فرهنگ ملي نمود. مديريت و رهبری چند فرهنگی گرايشی است که شامل ديدگاههای فرهنگی، درك کردن تفاوتها، ارزش مشارکتهای منحصربهفرد گروههای گوناگون و ترويج يادگيری از جهتهای بسيار است. مدیریت چند فرهنگی مردم را به حفظ هويت فرهنگیشان و همزمان با آن به شرکت کردن و کمک کردن به جامعهی بزرگتر تشويق میکند (پورموسوی و همکاران، 1399). با توجه به اینکه تعلیم و تربیت چندفرهنگی در پی تحقق تنوع فرهنگی و حق طبیعی انسانها برای دستیابی به فرصتهای برابر آموزشی است؛ ازاینرو اهمیت نقش معلمان در این فرآیند، ضرورت آگاهی بخشی به معلمان و برانگیختن آنها به تأیید تنوع فرهنگی و رشد ارزشهای مثبت نسبت به گروههای اقلیت برجسته میگردد(حمیدی زاده و همکاران، 1397). معلمانی که در تدریس خود تنها بر روی تجربیات فرهنگ غالب در جامعه تمرکز میکنند و به میزان زیادی از تجربیات فرهنگها و تاریخ سایر گروههای قومی، نژادی، فرهنگی، زبانی و مذهبی صرفنظر میکنند، پیامدهای منفی را برای هر دو گروه دانشآموزی فرهنگ غالب و اقلیت به همراه میآورند؛ زیرا احساس غلط برتری دانشآموزان، فرهنگ غالب را تقویت کرده و تصور گمراهکنندهای از رابطهی آنها با سایر گروههای قومی و نژادی ایجاد میکنند. فرصت بهرهوری از دانش و روشنبینی که میتواند بهواسطهی مطالعه و تجربهی سایر فرهنگها و گروهها به دست آید را از آنها میگیرند. همچنین فرصت دیدن فرهنگشان را از دیدگاه سایر فرهنگها و گروهها را نیز آنها سلب میکنند (گاتمن3، 2004). معلمان باید نیازهای فرهنگی و زبانی دانش آموزان مختلف را به آنها یادآور شوند و بدانند که این نیازها در نظام تک فرهنگی و تکزبانی برآورده نمیشود. همچنین با شناسایی تواناییها و استعدادهای دانش آموزان و بکارگیری آنها در فرایند یادگیری فرصت های یکسان برای تمامی دانش آموزان از فرهنگهای مختلف را فراهم آورند(بانکز و گرانت4، 2017).
رابطه اجتنابناپذیری میان فرهنگ، آموزشوپرورش و ورزش وجود دارد. آموزش و ورزش، دو جزء عمده جامعه ما هستند. تعامل این دو با یکدیگر و البته مشارکت با نهادهای دیگر، معمولاً بهعنوان فرهنگ و جامعه شناخته میشود. به اینترتیب آموزش و ورزش نظری، هر کدام بدون دیگری خنثی هستند زیرا آنها دارای ارزشهای ضمنی هستند؛ که ترکیب آنها در فرهنگ و جامعه به رسمیت شناخته میشود. ترکیب ورزش، و آموزشوپرورش به این معنی است که جامعه و فرهنگ آنها را قانونی میداند و به آنها ارزش و جایگاه قائل است (ساسنا5، 2011). پسازاینکه فرد در دوران کودکی و نوجوانی در محیط خانوادگی و محلی هویت خود را کسب کرد و فرهنگ قومیتش درونی سازی شد؛ زمانی که به مدرسه و به محیط چندفرهنگی وارد میشود و در مدرسه و کلاس درس تربیتبدنی و ورزش و همچنین تیمهای ورزشی که بهاحتمال زیاد افرادی با هویتهای فرهنگی مختلف در آن عضو هستند پا میگذارد، ورزش میتواند نقشی بهعنوان ابراز هویت فرهنگی خود و غنیتر کردن آن مورد استفاده قرار گیرد و یا شرایطی را برای تطبیق با محیط چند فرهنگی و ذوب در آن محیط به وجود آورد (مقبولی، 1391). برای تحقق رویکرد آموزشی چندفرهنگی، دستکم به دو شکل در محتوای برنامه درسی میتوان عمل کرد، طراحی برنامه درسی چندفرهنگی بهصورت درس مجزا یا تلفيق چندفرهنگی با سایر برنامههای درسی موجود (خاکباز، 2020) که ساعت ورزش در مدارس نیز ازین مقوله مستثنی نیست؛ ساعت ورزش در مدارس مانند دیگر کلاسهای درسی در بخشهای مختلف جغرافیایی کشور از دانشآموزان با نژادها، اقوام، زبان، مذاهب و با تفاوتهای فرهنگی مختلف تشکیل شده است که مدیریت این کلاسها نیاز به تجربه و الگوی مناسب توسط مدیران و معلمان مدارس دارد؛ لذا سؤالی كه در اين رابطه مطرح میشود، اين است كه، برنامه درسي و بهویژه برنامه درسی تربیت و ورزش فاقد ارزشهای چند فرهنگی و معلمهای ورزش فاقد مهارتهای آموزش چندفرهنگي چگونه میتواند در جامعه چند فرهنگی ايران رسالت آموزشي خود را بهطور شايسته به سامان رساند؟ لذا اين تحقيق كوشش دارد در جهت حصول به اين هدف و برقرار كردن نظامي كه آموزش چندفرهنگي ورزش مدارس را در دستور كار خود دارد، لایههای ناشناخته آموزش چندفرهنگي را از طريق كاوش در اسناد، افكار و نگرشهای تخصصي شناسايي نموده و براي تصميم سازان برنامه درسي، ياري رسان باشد. لذا، مسئله مهم اين تحقيق عبارت است از اينكه، آیا رابطه الگوی مدیریت چندفرهنگی با ورزش در مدارس وجود دارد؟ الگويي كه، نياز امروز و فرداي تعليم و تربيت كشورمان به معني عام و نظام برنامه درسي تربیتبدنی و ورزش مدارس بهطور خاص باشد؟
روششناسی پژوهش
پژوهش حاضر با توجه به هدف اصلی آن كه بررسی رابطه الگوی مدیریت چند فرهنگی با ورزش در مدارس بود، از نوع پژوهشهاي كاربردي است و بر اساس ماهیت، از نوع پژوهشهای کمی است. بر اساس شیوه گردآوري دادهها، نوع پژوهش توصیفی - پیمايشی است و از نظر روش انجام تحلیل دادهها، در حیطة پژوهشهاي تحلیلی - همبستگی قرار دارد؛ جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمان تربیتبدنی کشور بود که بر اساس آمار معاونت پرورشی و تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش در سال تحصیلی 1401-1400 برابر با 34000 نفر بود (34000=N)، نمونه آماری براساس جدول کرجسی مورگان 384 نفر در نظر گرفته شد که با توجه به گستردگی جغرافیایی و عدم دسترسی به تمام افراد نمونه آماری، انتخاب نمونه با استفاده از روش خوشهای غیر تصادفی در دسترس انجام پذیرفت؛ بدین منظور پنج منطقه جغرافیایی یعنی شمال، جنوب، مرکز، شرق و غرب به ترتیب ادارات آموزشوپرورش استانهای گلستان، خوزستان، تهران، خراسان رضوی و استان لرستان انتخاب شدند، محقق در مرحلة تحلیل عاملی اکتشافی با هماهنگی با سرگروههای تربیتبدنی و توزیع پرسشنامه به شکل الکترونیکی در بین گروه های مجازی دبیران تربیت بدنی در نهایت 346 پرسشنامه جهت انجام تجزیهوتحلیل جمعآوری کرد؛ پس از انجام مرحلهی اول، در تحلیل عاملی تائیدی (بهمنظور آزمون مدل پژوهش) با تکرار روندی مانند مرحله اول در نهایت تعداد 332 پرسشنامه جمعآوری گردید.
جمعآوري اطلاعات موردنیاز پژوهش از طریق پرسشنامه محقق ساخته مدیریت چندفرهنگی ورزش مدارس مشتمل بر 51 گویه ، انجام شد. پرسشنامه از نوع مقیاس پنج ارزشی لیكرت بود كه در پیوستاري از 1 (بسیار کم) تا 5 (بسیار زیاد) طراحی گردید. برای تأیید روايی صوري پرسشنامهها از نظرات 13 تن از اساتید مديريت ورزشی استفاده شد و برای بررسی روایی محتوا6 پرسشنامهها نیز، از ضریب نسبی محتوا7 استفاده گردید؛ همچنین میزان پایایی پرسشنامة پژوهش در یک مطالعه راهنما و در نمونهای به تعداد 30 نفر، با استفاده از ضریب آلفاي کرونباخ محاسبه شد که ضریب محاسبه شده برای کل سؤالات پرسشنامه 91/0 به دست آمد که نشاندهندة میزان بالای پایایی پرسشنامة پژوهش میباشد. پس از تأيید روايی صوري و محتوا و تأیید پايايی پرسشنامهها و همچنین، تعیین حجم نمونة آماری پژوهش، پرسشنامهها در قالب فایل الکترونیک تهیه شد و با کمک سرگروههای آموزشی درس تربیت بدنی استانها، پرسشنامهها بهطور تصادفی توزیع شد. اطلاعات حاصل از این بخش، جهت تأیید روایی سازة ابزارها و بررسی برازش مدل مفهومی پژوهش، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
بهمنظور سازمان دادن، خلاصه كردن، طبقهبندي نمرات خام و توصیف ويژگیهاي نمونه از آمار توصیفی استفاده شد بهمنظور شناسایی و دستهبندی عاملهای مدیریت چندفرهنگی ورزش مدارس، از روش تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش متعامد و براي بررسی رابطه بین متغیرها و بررسی روایی سازه از روش تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد؛ همچنین براي تعیین ارتباط و پیشبینی سهم و نقش متغیرهاي پنهان بیرونی بر متغیرهاي پنهان درونی از روش مدلسازي معادلات ساختاري استفاده شد. تجزیهوتحلیل دادهها نیز با استفاده از نرم افزارهای اسپیاساس8 نسخة 22 و لیزرل نسخه 8/8 انجام پذیرفت.
یافتههای پژوهش
در جدول شماره 1 و 2، توزیع پاسخ دهندگان پژوهش و اطلاعات جمعیت شناختی نمونه آماری تحقیق درج شده است. نتایج حاصل از جدول نشان داد 52 درصد از پاسخدهندگان را مردان و 48 درصد نمونه آماری پژوهش را زنان تشکیل دادند؛ همچنین از لحاظ سطح تحصیلات پاسخدهندگان با مدرک تحصیلی کارشناسی، بالاترین فراوانی (173) و مدرک دکتری (23)، کمترین فراوانی را به خود اختصاص دادهاند. از لحاظ سابقه شغلی نیز بیشترین فراوانی مربوط به طبقه 5 تا 10 سال با 123 نفر و کمترین فراوانی مربوط به طبقه بیشتر از 20 سال با 58 نفر فراوانی بود.
جدول 1. توزیع پاسخدهندگان پژوهش براساس استانهای کشور
ویژگی جمعیت شناختی | وضعيت | تعداد | درصد |
استان (تأییدی) | تهران | 117 | 8/33 |
گلستان | 84 | 3/24 | |
خراسان رضوی | 66 | 1/19 | |
خوزستان | 47 | 6/13 | |
لرستان | 32 | 2/9 | |
استان (اکتشافی) | تهران | 123 | 37 |
گلستان | 81 | 4/24 | |
خراسان رضوی | 53 | 16 | |
خوزستان | 40 | 12 | |
لرستان | 35 | 6/10 |
جدول 2. توزیع پاسخ دهندگان بر اساس جنسیت، تحصیلات و شغل
ویژگی جمعیت شناختی | وضعيت | تعداد | درصد |
جنسیت | مرد | 173 | 1/52 |
زن | 159 | 9/47 | |
تحصیلات | کارشناسی | 173 | 1/52 |
کارشناسی ارشد | 136 | 41 | |
دکتری | 23 | 9/6 | |
سابقة شغلی | کمتر از 5 سال | 69 | 8/20 |
5 تا 10 سال | 123 | 37 | |
11 تا 20 سال | 82 | 7/24 | |
بیشتر از 20 سال | 58 | 5/17 |
در ادامه، روايی واگرا از طريق بررسی میزان ارتباط بین سازهها (ابعاد نهگانه مدیریت چندفرهنگی ورزش مدارس) در تحلیل عاملی تأيیدي، مورد سنجش قرار گرفت. با توجه به پیشنهاد كلاين (2011)، درصورتیكه میزان ارتباط بین سازهها كمتر از 85/0 باشد، روايی واگرا نیز، مورد تأيید است.
مدلسازي معادلات ساختاري علاوه بر برآورد ضرايب مستقیم قابلیت آنرا دارد تا اثرات غیر مستقیم متغیرها بر همديگر را نیز تعیین و برآورد نمايد. آثار غیر مستقیم به اين دلیل بهوجود میآيد كه يک متغیر میتواند بهعنوان متغیر میانجی، رابطه بین متغیرهاي ديگر را تعديل كند. مجموع اثرات مستقیم و غیر مستقیم بر متغیر وابسته، اثرات كل آن را تشكیل میدهد که با توجه به نتایج جدول و خروجی نرم افزار لیزرل، مشخص شد ضریب اثر مستقیم متغیر پیشایند بر متغیر نتایج برابر 43/0 و اثر غیر مستقیم متغیر پیشایند بر متغیر نتایج به واسطه متغیر فرایند برابر 29/0 بود که در نتیجه اثرکل حاصل مجموع این دو ضریب تأثیر برابر با 72/0 حاصل شد، که در این بین ممکن است متغیرهای دیگری نیز در این ارتباط دخیل باشند؛ لذا نتیجه از عدد 1 که همان تأثیر کامل می باشد، کمتر است. در بعضی مواقع متغیرها بر هم فقط اثر مستقیم و يا فقط اثر غیر مستقیم دارند، در اين صورت اثر كل با اثر مستقیم و يا اثر غیر مستقیم برابر است.
جدول3. ميزان ارتباط بين ابعاد پرسشنامه مدیریت چندفرهنگی ورزش مدارس در تحليل عاملي تأييدي
| سیاستها | برنامهریزی چندفرهنگی | توانمندسازی | آموزش | انگیزش | برنامهریزی درسی | آگاهی فرهنگی | مقابله با نژادپرستی | غنیسازی فرهنگی |
سیاستها | 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
برنامهریزی چندفرهنگی | 73/0 | 1 |
|
|
|
|
|
|
|
توانمندسازی | 74/0 | 78/0 | 1 |
|
|
|
|
|
|
آموزش | 81/0 | 74/0 | 82/0 | 1 |
|
|
|
|
|
انگیزش | 71/0 | 71/0 | 73/0 | 78/0 | 1 |
|
|
|
|
برنامهریزی درسی | 75/0 | 72/0 | 81/0 | 80/0 | 73/0 | 1 |
|
|
|
آگاهی فرهنگی | 78/0 | 80/0 | 75/0 | 76/0 | 75/0 | 73/0 | 1 |
|
|
مقابله با نژادپرستی | 76/0 | 71/0 | 73/0 | 74/0 | 70/0 | 71/0 | 75/0 | 1 |
|
غنیسازی فرهنگی | 73/0 | 82/0 | 79/0 | 76/0 | 72/0 | 73/0 | 76/0 | 72/0 | 1 |
جدول (4) ضرايب استاندارد شده اثرات مستقیم، غیر مستقیم و كل متغیرهاي مكنون بر يكديگر را نشان میدهد. كوهن و كوهن (1983)، به نقل از كلاين (2011)، عنوان میكنند، اگر تمامی ضرايب ساختاري در يک سطح مشابه از آلفا از نظر آماري معنادار باشند، میتوان نتیجه گرفت، تمامی اثرات غیر مستقیم در همان سطح آلفا معنادار خواهند بود (کلاین، 2011). برايناساس، اثر غیر مستقیم پیشایند مدیریت چندفرهنگی بر نتایج مدیریت مدیریت چندفرهنگی معنادار میباشد و در اين میان، فرایند مدیریت چندفرهنگی نقش میانجی را ايفا میكند.
جدول 4. ضرايب استاندارد شده اثرات مستقيم، غير مستقيم و كل
متغیرها | اثر مستقیم | اثر غیرمستقیم | اثر کل | ||
پیشایند فرایند | 91/0 | - | 91/0 | ||
فرایند نتایج | 76/0 | - | 76/0 | ||
پیشایند نتایج | 43/0 | 29/0 | 72/0 |
بحث و نتیجه گیری
ازجمله ویژگیهای شاخص کشور ما، تنوع قومی و فرهنگی است. وجود تنوع قومی و فرهنگی در جامعهی ايران میتواند بهعنوان يک فرصت و پتانسيل برای توسعهی اجتماعی و فرهنگی و توسعه در ساير زمینهها گردد و در مقابل در اثر اعمال سیاستها و مدیریتهای ناصحيح میتواند زمينه را برای بروز تهديدهای جدی ايجاد نمايد. ازاینرو، لزوم روی آوردن به مديريت تعليم و تربيت با رويکرد چند فرهنگی در کشور آشکار میگردد تا زمينه را برای مشارکتپذیری عمومی، رهايی از تعصبات قومی و نژادی، گسترش عدالت آموزشی و تربيتی، تحقق حقوق شهروندی و درنهايت انسجام و توسعهی فرهنگی و اجتماعی فراهم سازد (پورموسوی و همکاران، 1399). اهداف مدرسه چندفرهنگی شامل: ايجاد فرصتهای متنوع و پويا برای فراگيران صرفنظر از قوميت؛ مذهب؛ بهرهگيری از ظرفيتهای بالقوه خانواده و جامعهی محلی در تدارك فرصتهای تربيتی؛ ايجاد فرصتهای برابر برای مشارکت معلمان در جريان مديريت مدرسه؛ تأمين منابع با رعايت اصل عدالت تربيتی و نظارت و ارزيابی مداوم بر آنها و ... است. اين اهداف در سند تحول بنيادين آموزشوپرورش موردتوجه قرارگرفته است. طراحی و اجرای برنامه های درسی رسمی و ضمنی، مکمل، فوقبرنامه و اوقات فراغت چند فرهنگی مبتنی بر اصول تعليم و تربيت چند فرهنگی است و هدف اصلی طراحی برنامه های درسی حساس به فرهنگ و تنوع فرهنگی هست؛ هدف از انجام این پژوهش شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر استقرار مدیریت چندفرهنگی در ورزش مدارس بود؛ بدین منظور علاوه بر مطالعة پیشینه پژوهش و نظرسنجی از صاحبنظران با استفاده از تکنیک دلفی، از روش تحلیل عاملی اکتشافی و برای تأیید مؤلفههای شناسایی شده از روش تحلیل عاملی تأییدی مبتنی بر معادلات ساختاری استفاده شد، نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی پرسشنامة 51 سؤالی مدیریت چندفرهنگی ورزش مدارس منجر به شناسایی نه مؤلفه شامل سیاستها و خط و مشی، برنامهریزی چندفرهنگی، توانمندسازی منابع انسانی، آموزش، انگیزش دانشآموزان، برنامهریزی درسی، آگاهی فرهنگی، مقابله با نژادپرستی و غنیسازی فرهنگی ساعت ورزش شد که در مجموع 69/80 درصد از واریانس سازه را تبیین نمودند.
نتایج نشان داد توسعه مهارتهای آموزشی، خودآگاهی معلمان، استفاده از سبکهای متنوع آموزش و آشنایی معلم تربیتبدنی با مفهوم و اهداف آموزش چند فرهنگی، آشنایی با اقوام، لهجهها، ادیان و مذاهب و پیشینه فرهنگی آنها از عوامل مؤثر بر استقرار مدیریت چندفرهنگی ورزش مدارس بود. لطیفیان (1394) بیان میکند که توجه به آموزش چندفرهنگی در ابعاد مختلف، بهعنوان یکی از مقولههای مهم نظام برنامهریزی درسی ایران، بهویژه در نظام برنامه درسی تربیتمعلم باید مورد توجه قرار گیرد. نتایج حاصل از دادههای کمی پژوهش پرکینس9 (2012) نشان داد که معلمان از آگاهی، دانش، مهارت و نگرش چندفرهنگی در زمینهی آموزش چندفرهنگی برخوردارند ولی در مصاحبهای که با این معلمان که از دانشگاههای مختلف بودند به این نتیجه رسیدند که معلمان اعتمادبهنفس کافی برای تدریس به دانشآموزان متنوع فرهنگی ندارند که آموزش میتواند برطرفکننده این محدودیت باشد. برگزاری دورههای ضمن خدمت و بدو خدمت اصول تدریس در کلاس چند فرهنگی و همچنین گنجاندن آموزش چند فرهنگی در محتوای رسمی دانشگاه فرهنگیان و دورههای مهارتآموزی میتواند از جمله پیشنهادات کاربردی برای افزایش دانش معلمان در حوزه مدیریت چندفرهنگی باشد. نکته ی حائز اهمیتی که در میان تمامی مصاحبه های انجام شده مشهود بود این است که معلمان ورزش موفق در آموزش چندفرهنگی از یادگیری تجربی، به ویژه منابع اجتماعی محلی حداکثر استفاده را میبرند. مطالعهی گروههای قومی و فرهنگی، نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح محلی نیز، بخشی از فعالیتهای معلمان موفق در آموزش چندفرهنگی است. آنها فراتر از دیوارهای کلاس درس میروند و از اجتماع محلی بهعنوان آزمایشگاهی استفاده میکنند که دانشآموزان در آن میتوانند مهارتهای حرکتی، ورزشی ، فکری، اجتماعی و فعالیت سیاسی خود را بهبود ببخشند. از سفرهای علمی برنامهریزی شده و پروژههای تحقیقاتی فردی یا گروهی استفاده مینمایند. بررسی مداوم اجتماع محلی باعث شناخت از پویایی گروههای قومی و فرهنگی میشود و احترام نسبت به دستاوردها را افزایش میدهد. از بررسی های به عمل آمده می توان اینگونه نتیجه گرفت که برای ایجاد محیط آموزشی چندفرهنگی موثر، باید به آموزش و بازآموزش معلمان و دیگر کارکنان آموزشی توجه خاصی شود. در دستهای معلمی که از مهارتها، نگرشها، برداشتهای مثبت و پیشینه- ی محتوایی لازم در محیط چندفرهنگی برخوردار نیست، مطالب کامل و دیگر اجزای برنامه آموزشی کارآیی ندارند. به همین دلیل میبایست احساسات، نگرش ها و برداشتهای آنان نسبت به گروههای قومی، فرهنگی و زبانی روشن و تحلیل گردد.
از دیگر یافتههای پژوهش و مؤلفههای تأثیرگذار بر مدیریت چندفرهنگی ورزش مدارس میتوان به بحث "برنامهریزی درسی تربیتبدنی " مبتنی بر اهداف چندفرهنگی اشاره نمود؛ توجه به اقتضائات محلی و نیازهای ویژه دانشآموزان در برنامهریزی درسی تربیتبدنی باید لحاظ شود، سازماندهی و گروهبندی ورزشی دانشآموزان باید در گروههای متنوع فرهنگی صورت پذیرد و ارزشیابی تکوینی و نهایی دانشآموزان باید عادلانه و مبتنی بر تواناییها و استانداردهای تعیین شده فارغ از رنگ و نژاد صورت پذیرد و همچنین گردش محتوای آموزشی بر اساس گونههای مختلف فرهنگی در کلاس درس تربیتبدنی توسط معلم باشد؛ در همین زمینه طاهریان (1396) بیان میکند با عنایت به مشکلات و چالشهایی که نظام آموزشی ایران (بهعنوان یک جامعه چند فرهنگی) به خاطر حاکمیت یک برنامه درسی عام و همگانی و در نتیجه نادیده گرفتن تنوع و تکثر قومی، نژادی و فرهنگی این جامعه که با آن مواجه میباشد، لازم است که وجوه و ابعادی از یک رویکرد چند فرهنگی در نظام آموزشی و مقاطع تحصیلی مختلف آن مورد توجه قرار گیرد تا زمینههای لازم برای انطباق هر چه بیشتر برنامههای آموزشی و درسی با تفاوتها و تنوعات فرهنگی و قومی دانشآموزان، ایجاد یادگیری عمیق و معنادار و کاهش بسیاری از هزینههای ناشی از اتلاف و شکست تحصیلی فراهم گردد. جوهال (2010) نیز در پژوهش خود دریافته است که از طریق کاربرد موضوعات و پدیدههای فرهنگی و استفاده از روشهای تدریس مرتبط آثار تبعیض و برخوردهای کلیشهای را از میان برده و در توانمندسازی دانشآموزان و رشد مهارتهای تفکر انتقادی آنان تأثیرات سازنده دارد؛ همچنین شیخاوندی (1385) هم معتقد است برنامهریزی درسی نقش تعیینکنندهای در تکوین و تقویت هویتهای جمعی، جنسیتی، گروهی و قومی ایفاء میکنند و شرایط جغرافیایی و سیاسی در این زمینه اثرگذار است. از سوی دیگر، تأکید بر موانع و مشکلاتی که جامعه امروز ایران در ابعاد مختلف هویتی با آن مواجه است و ضرورت توجه به مقابله آموزشی و فرهنگی با آن کم یا بیش در آثار سایر صاحبنظران و پژوهشگران نیز به چشم میخورد. تمبل و استاسز10(1999) نیز با اشاره به این نکته که جوامع بشری مختلف غالباً در صدد پیدا کردن راههایی برای برخورد مثبت و سازنده با چالشهای ناشی از تنوع و تکثر فرهنگی می باشند، تأثیرات آئین نامههای برنامه درسی چند فرهنگی را مورد توجه قرار میدهند. بدین معنا که برنامه درسی چند فرهنگی از یک سو پنجرههایی را برای دانش آموزان جهت دیدن فرهنگ و علایق فرهنگی گروههای مختلف اقلیت فراهم کرده و از سوی دیگر، شرایطی را آماده می کند که دانش آموزان متعلق به گروه های اکثریت نیز میتوانند خود را در آئینه این نوع برنامه درسی دقیقتر مشاهده نمایند.
حمايت جامعه و والدين از مديران مدرسه عامل مهمی در تأثيرگذاری بر محيط و موفقيت مدارس چند فرهنگی خواهد بود (بانکز،2004)؛ عمدهی مشکلات آموزشی نظير افت تحصيلی و تکرار پايه و تعارضات و درگیریهای بين دانشآموزان و بين دانشآموزان و معلمان و يا بين اوليا و معلمان مربوط به مدارس چندفرهنگی است و عدم مديريت صحيح جامعهی کوچک مدرسه با بافت متنوع فرهنگی زمينه را برای گسست اجتماعی و فرهنگی در درازمدت ايجاد خواهد کرد. در حال حاضر در نظام آموزشی ما حساسيت لازم در تخصيص نيروی انسانی جهت مديريت و رهبری صحیح مدارس و کلاس درس چندفرهنگی وجود ندارد و يا حتی سرفصل خاصی مربوط به مديريت يا تدريس در مدارس چندفرهنگی در برنامههای ضمن خدمت مديران و معلمان مشاهده نمیشود؛ اين موضوع نهتنها مدرسه را برای دستيابی به اهداف دچار مشکل میسازد بلکه مدرسه را به مکانی برای کشمکشهای قوميتی و نژادی تبديل خواهد کرد (پورموسوی و همکاران، 1399)؛ لذا با توجه به نتایج حاصل از پژوهش پیشنهاد میشود متصدیان امر برنامهریزی آموزشی توجه بیشتری به مدارس چندفرهنگی در برنامهها و سیاستهای کلان آموزشوپرورش داشته باشند و با توجه به توانمندسازی و نیازمندی منابع انسانی به توسعه مهارتهای مدیریت چندفرهنگی به آموزشهای ضمن خدمت و گنجاندن مفاهیم چندفرهنگی در برنامه آمادهسازی نومعلمان توجه بیشتر داشته باشند.
در نهایت، يافتههاي اين پژوهش، میتواند حاوي نكات كاربردي با اهمیتی براي مديران و تصمیمگیران ارشد تربیت بدنی آموزش و پرورش و سایر مدیران منابع انسانی در ورزش باشد. از اينرو، به مسئولین امر در حوزه پرورشی و ورزش وزارت آموزش و پرورش توصیه می شود؛ برگزاری دورههای ضمن خدمت و بدو خدمت اصول تدریس در کلاس چند فرهنگی و همچنین گنجاندن آموزش چند فرهنگی در محتوای رسمی دانشگاه فرهنگیان و دورههای مهارتآموزی برای افزایش دانش معلمان ورزش در حوزه مدیریت چندفرهنگی ورزش مدارس باشد. بازنگری در محتوای کتب درسی و گنجاندن مفاهیمی با هدف آشنایی دانش آموزان با تفاوت های فرهنگی اقوام و آشنایی با اقوام مختلف کشور و ویژگی های فرهنگی آن ها از دیگر موارد مهم و کاربردی در حیطه آموزش می تواند باشد. همچنین باید متصدیان و مدیران فوقانی و تصمیم گیر وزارت آموزش و پرورش نگاه ویژه ای به مدارس چندفرهنگی داشته باشند و با تقویت و تجهیز این مدارس به صورت عادلانه باعث ایجاد همدلی در کشور و جلوگیری از شائبه های تبعیض نژادی شوند.
منابع
7. Banks and Banks. (2013). Define multicultural Education, at: http://www.ncrel.org.
11. Saxena, A. (2011). The sociology of sport and physical education. Pinnacle Technology.
[1] Valimaa & Ylijoki
[2] Liu
[3] Gutmann
[4] Banks & Grant
[5] Saxena
[6] . Content Validity
[7] . Content Validity Ratio (CVR)
[8] . SPSS
[9] Perkins
[10] Temple & Stasz