بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی بر یادگیری سازمانی کارکنان سازمان جهاد کشاورزی استان فارس

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

ابراهیم فرمانده ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد بخش ترویج و آموزش کشاورزی پایدار، دانشگاه شیراز)
راضیه نامدار ² (استادیار بخش ترویج و آموزش کشاورزی پایدار، دانشگاه شیراز)

تاریخ دریافت : 1398/03/19 تاریخ پذیرش : 1398/03/19 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: یادگیری سازمانی, تعهد سازمانی, سرمایه اجتماعی, مدل‌سازی معادلات ساختاری, سازمان جهاد کشاورزی,

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش کمی که با روش پیمایشی انجام شده است، بررسی روابط بین ابعاد تأثیرگذار سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی بر یادگیری سازمانی در کارکنان سازمان جهاد کشاورزی استان فارس بود. جامعه آماری این تحقیق شامل 300 نفر از کارکنان سازمان جهاد کشاورزی استان فارس بود که با استفاده از جدول بارتلت و همکاران، ۱۲3 نفر از آنان از طریق روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. روایی صوری پرسشنامه با نظر پانلی از متخصصان مورد تأیید قرار گرفت و پایایی سازه ابزار تحقیق نیز با آزمون آلفا کرونباخ ۹۴/۰ ارزیابی شد. برای تحلیل اولیه داده ها از نرم‌افزار SPSS استفاده گردید. برای بررسی اثرات متغیرهای تحقیق بر مبنای تکنیک‌های چند متغیره با به‌کارگیری نرم‌افزار LISREL8.8از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری بهره گرفته شد. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که همبستگی مثبت و معناداری بین متغیرهای تعهد سازمانی و سرمایه اجتماعی با یادگیری سازمانی وجود دارد. تحلیل مدل‌سازی معادلات ساختاری نیز نشان داد که فرضیات تحقیق در قالب یک مدل معادلات ساختاری با سطح بسیار مطلوبی از شاخص‌های نکویی برازش مدل (RMSEA= 0.066) مورد تائید قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد ابعاد سه‌گانه سرمایه اجتماعی شامل ابعاد ساختاری، رابطه‌ای و شناختی و دو بعد تعهد سازمانی شامل تعهد هنجاری و تعهد مستمر بر یادگیری سازمانی کارکنان اثرگذارند. به عبارتی دقیق‌تر جهت دستیابی و ارتقای یادگیری سازمانی، تقویت ابعاد سرمایه اجتماعی کارکنان و بهبود فضای تعهد سازمانی توصیه می‌گردد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this quantitative research was to investigate the effective dimensions of social capital and organizational commitment on organizational learning in Fars Jihad-e-Agriculture organization. The statistical population of research consisted of 300 members of the Fars Agriculture Jihad organization which according to Bartlett et.al. ’s table, a sample size of 124 was selected using stratified random sampling based on organizational sections. Questionnaire was used to collect the data. The face validity of the questionnaire was confirmed by a panel of experts and the reliability of the scale used in the study was assessed by calculating Cronbach’s alpha coefficient test and the result was 0.94. For primary analysis of data SPSS software was used. Structural equation modeling was used to investigate the effects of research variables on the basis of multivariate techniques using the LISREL 8.8 software. The results of correlation test showed that there is a positive and significant correlation between organizational commitment and social capital with organizational learning. Structural equation modeling analysis, showed that hypotheses were approved, with a very good level of model indices (RMSEA = 0.066). The findings show that the three dimensions of social capital, including structural, cognitive, and cognitive dimensions, and two dimensions of organizational commitment, including dimensions of normative commitment and continuous commitment, affect the organizational learning of employees. More precisely, in order to achieve and enhance organizational learning, it is recommended to strengthen the dimensions of social capital of the employees and improve organizational commitment.

منابع و مأخذ:

آزادی، ر.، و عیدی، ح. (1394). اثرات رضایت شغلی و سرمایه اجتماعی بر عملکرد کارکنان با نقش میانجی­گری تعهد سازمانی (مطالعه موردی، کارکنان وزارت ورزش و جوانان). نشریه مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، دوره 2، شماره 8، صفحات 24-11.

اردلان، م،ر.، بهشتی­راد، ر.، و سلطانزاده، و. (1395). امکان استقرار سازمان­های پاسخگوی سریع بر اساس مؤلفه‌های یادگیری سازمانی. پژوهشنامه­ی مدیریت اجرایی، دوره 8، شماره 15، صفحات 31-13.

اردلان، م.ر.، قنبری، س.، بهشتی­راد، ر.، و نویدی، پ. (1394). تأثیر سرمایه اجتماعی و مسئولیت­پذیری اجتماعی بر تعهد سازمانی (مطالعه موردی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه). فصلنامه مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، دوره 8، شماره 10، صفحات 132-109.

افخمی اردکانی، م. (1394). توسعه سرمایه اجتماعی در پرتو سبک زندگی اسلامی. مجله مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 2، شماره 4، صفحات 584-565.

امینی، ع.، عزیزی، م.، هاشمی، س.ا.، و حسینی، س.ج. (1393). رابطه بین سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی معلمان مدارس ابتدایی شهرستان بابل. مجله نوآوری­های مدیریت آموزشی، دوره 9، شماره 2، صفحات 122-111.

انتصارفومنی، غ. (1394). رابطه انگیزش شغلی، دلبستگی شغلی و تعهد سازمانی معلمان با بهره­وری مدیران در سازمان آموزش‌وپرورش استان زنجان. مجله مدیریت بهره­وری، شماره32، صفحات 190-171.

پورافکاری، ن. (1391). نگرشی جامعه­شناختی بر سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار در شوشتر. فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، دوره 8، شماره 17، صفحات 118-93.

حبیب­زاده، ا.، و بیجاری، ع.ا. (1395). نقش سرمایه اجتماعی در یادگیری سازمانی کارکنان دانشگاه علوم انتظامی امین. فصلنامه علمی – پژوهشی مدیریت منابع در نیروی انتظامی، دوره 8، شماره 1، صفحات 134-103.

حسن­زاده ثمرین، ت.، حسن­زاده، م.ص.، و قلی­زاده بی­بالانی، ت. (1393). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر یادگیری سازمانی (موردمطالعه: اداره کل ورزش و جوانان استان گیلان). مجله مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 1، شماره 1، صفحات 118-101.

حضرتی ویری، ا.، عباس­پور، ع.، و اکبری محله­کلائی، م. (1392). تعهد سازمانی، یادگیری سازمانی و میزان تحصیلات. نشریه چشم­انداز مدیریت دولتی، شماره 13، صفحات 173-159.

خانلری، ا.، و سبزه­علی، ر. (1393). بررسی رابطه یادگیری سازمانی و عملکرد مالی از طریق فرایند نوآوری در شرکت­های صنعتی گلپایگان. نشریه مدیریت بازرگانی، دوره 6، شماره 4، صفحات 790-773.

خورسندی، م.، میرزا زاده، ز.، و سلاطین، م. (1394). بررسی ارتباط قابلیت یادگیری سازمانی با عملکرد سازمانی در اداره کل ورزش و جوانان استان خراسان رضوی. مجله مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، دوره 2، شماره 7، صفحات 68-61.

رحیمی فیض­آباد، ف.، یزدان­پناه، م.، فروزانی، م.، محمدزاده، س.، و بورتن، ر. (1395). بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر نیت و رفتار حفاظت از آب کشاورزی در شهرستان الشتر. فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، دوره 3، شماره 2، صفحات 253-227.

رضایی، ر.، و درینی، ر. (1392). بررسی نقش مؤلفه­های سرمایه اجتماعی در کارآفرینی سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی (موردمطالعه: شهرستان زاهدان). نشریه مدیریت دولتی، دوره 5، شماره 3، صفحات 62-43.

رضایی، ر.، شعبانعلی فمی، ح.، و صلاحی مقدم، ن. (1394). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر عملکرد سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی استان البرز. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 11، شماره 2، صفحه 133-121.

رضایی­منش، ب.، و عباس­پور، ج. (1394). فراتحلیل ارتباط میان کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی. فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال 24، شماره 78، صفحات 88-65.

رضایی­میرقائد، ع.، و امجدی، ر. (1395). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر نوآوری سازمانی با متغیر میانجی یادگیری سازمانی (مطالعه موردی: شرکت پویان صنعت نهاد). مطالعات مدیریت و کارآفرینی، سال 2، شماره 3، صفحات 15-1.

رکن­الدین افتخاری، ع. (1395). بررسی رابطه شاخص­های سرمایه اجتماعی و پایداری توسعه نواحی مرزی (مطالعه موردی: دهستان حومه غربی شهرستان سوسنگرد). مجله پژوهش­ و برنامه­ریزی روستایی، دوره 5، شماره 2، صفحات 160-149.

سلطانی، م.، ابراهیمی، ا.، و فتحی، م. ر. (1394). تحلیل روابط متقابل میان شاخص­های سرمایه اجتماعی با استفاده از تکنیک فازی دیمتل. مجله مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 2، شماره 2، صفحات 220-199.

شکیبا، ح.، حجازی، ی.، و حسینی، م. (1395). رابطه­ی سرمایه­ی اجتماعی با قصد کارآفرینی دانشجویان کشاورزی دانشگاه تهران. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 38، صفحات 89-78.

شمسی، ز.، محبعلی­پور، م.، و الوداری، ح. (1394). بررسی تأثیر سرمایه­ی اجتماعی بر رفتار شهروندی سازمانی. مجله مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 2، شماره 1، صفحات 136-117.

عباسی­اسفجیر، ع، ا.، دهقان، م.، آزاد، م.، و خاکپور، ن. (1395). ارتباط و تأثیر ابعاد سرمایه اجتماعی بر تعهد سازمانی (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت ا... آملی). نشریه مطالعات جامعه­شناختی جوانان، دوره 7، شماره 22، صفحات 86-65.

علمی، م.، راد، ف.، و سیاه محمدی ممقانی، ا. (1390). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز. نشریه مطالعات جامعه­شناسی، شماره10، صفحات 26-7.

عمرانی، م.، فرج­زاده، ذ. (1394). نقش انواع سرمایه در رشد بخش کشاورزی ایران. مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، دوره 7، شماره 4، صفحات 19-1.

عموزاده، ش.، و مرادی، ح. (1395). رابطه بین تعهد حرفه­ای و تعهد سازمانی کارکنان با موفقیت در مدیریت بحران. فصلنامه مدیریت بحران، دوره 8، شماره 28، صفحات 103-77.

غفاری، غ.، و پالوج، م. (1391). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی، انسانی و فیزیکی با ارزش محصولات کشاورزی و دامی در بخش روستایی استان اصفهان. اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 19، شماره 79، صفحات 210-187.

غفوریان شاگردی، ا.، فیض­پور، م.، و بهبودی، ا. (1394). رابطه رهبری تحول­آفرین و عملکرد سازمانی: بررسی نقش تعدیل­گری یادگیری سازمانی. نشریه علمی پژوهشی مدیریت فردا، دوره 13، شماره 44، صفحات 116-105.

قاسمی، آ،س.، اسفندیاری، م.، و شهابی­فر، س. (1395). رابطه مؤلفه­های سلامت سازمانی با تعهد سازمانی کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان تهران. مجله مطالعات تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دوره 1، شماره 2، صفحات 11-1.

قنبری، س.، بهشتی­راد، ر.، و سلطان­زاده، و. (1394). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر رفتارهای فرانقشی و تعهد سازمانی: آزمون نقش میانجی مسئولیت­پذیری اجتماعی. جامعه­شناسی نهادهای اجتماعی، دوره 2، شماره 6، صفحات 38-9.

کارشکی، ح. (۱۳۹۴). روابط ساختاری خطی در تحقیقات علوم انسانی. تهران: آوای نور.

کرمی، ش.، و علی­بیگی، ا. ح. (1394). تحلیل تأثیر چشم انداز مشترک بر ارتقای سرمایه اجتماعی در توسعه کارآفرینی کشاورزی. مجله تعاون و کشاورزی، سال 4، شماره 14، صفحات 201-175.

کریمی، م.، خنیفر، ح.، و طاهری­نژاد، ف. (1394). طراحی مدل مفهومی مؤلفه­های سرمایه­ی اجتماعی از منظر نظام اسلامی. مجله مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 2، شماره 4، صفحات 630-605.

ماجدی، م.، و لهسایی­زاده، ع. (1385). بررسی بین متغیرهای زمینه­ای، سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی: مطالعه موردی در روستاهای استان فارس. روستا و توسعه، دوره 9، شماره 4، صفحات 136-91.

محجوب، ع.، اصغری اقدم، ب.، و محمدی، م. (1395). بررسی نقش فرهنگ سازمانی در یادگیری سازمانی و اشتراک­گذاری دانش توسط دبیران دبیرستان­های شهرستان میانه. مجله مدیریت فرهنگی، دوره 9، شماره 30، صفحات 57-45.

محمدی، م، ع.، شعبانعلی­فمی، ح.، کلانتری، خ.، و رستمی، ف. (1389). تعیین شاخص­های مناسب اندازه­گیری سرمایه اجتماعی در رتبه­بندی دانشکده­های کشاورزی. رفاه اجتماعی، دوره 10، شماره 37، صفحات 382-351.

مسعودی­زاده، ف.، رضوانفر، ا.، و موحدمحمدی، ح. (1393). نقش مؤلفه­های سرمایه اجتماعی در عملکرد تشکل­های غیردولتی زیست‌محیطی (موردمطالعه: استان خوزستان). فصلنامه آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، دوره 4، شماره 4، صفحات40-33.

میرک­زاده، ع.ا.، شیری، ن.، اله­ویسی، م.ا.، و کرمی دارابخانی، ر. (1391). نقش سرمایه اجتماعی در یادگیری سازمانی کارکنان سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2، شماره 3، صفحات 45-447.

نادی، م.ع.، مولوی، ح.، و طغرایی، ب. (1391). رابطه بین سرمایه اجتماعی و عدالت سازمانی با تعهد سازمانی بر اساس مدل معادلات ساختاری در بین دبیران زن دبیرستان­های دخترانه شهر اصفهان. مجله رویکردهای نوین آموزشی، دوره 7، شماره 2، صفحات 120-97.

نصر­اصفهانی، ع.، انصاری، م.، شائمی برزکی، ع.، و آقاحسینی، ح. (1390). بررسی سرمایه اجتماعی سازمانی در سازمان­های خدماتی استان اصفهان (با رویکرد آموزه­های مدیریت در آثار سعدی). جامعه شناسی کاربردی، شماره 41، صفحات 134-107.

ویسی، ک.، و صدیقی، ح. (1391). تأثیر مؤلفه­های سرمایه اجتماعی بر رفتار کارآفرینی توت­فرنگی کاران استان کردستان، شهرستان سروآباد. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2، شماره 1، صفحات 97-91.

هومن، ح. ع. (۱۳۸۱). تحلیل داده‌های چندمتغیری در پژوهش رفتاری، تهران: نشر پارسا.

یعقوبی، ن،م.، شکوهی، ج.، رئیسی­شهرویی، ح.، و سیدی، ف. (1394). بررسی تأثیر سبک­های رهبری بر عملکرد سازمانی با میانجی­گرهای یادگیری و نوآوری سازمانی. پژوهش­نامه مدیریت تحول، شماره 14، صفحات 57-32.

Ariani, D. W. (2012). The Relationship between Social Capital, Organizational Citizenship Behaviors, and Individual Performance: An Empirical Study from Banking Industry in Indonesia. Journal of Management Research, 4(2): 226-241.

Atak, M., & Erturgut, R. (2010). An Empirical Analysis on the Relation between Learning Organization and Organizational Commitment. Journal of Social and Behavioral Sciences, 2: 3472-3476.

Batlett, J. E., Kotrlik, J. W., & Higgins, C. C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. Information technology, learning, and performance Journal, 19(1): 43.

Bavarsad, B., Rahimi, F., Beiranvand, T., & Jafarnea, S. (2016). Investigating the Relationship of Social Capital with Knowledge Management and Organizational Learning in Manufacturing Firms of Khuzistan Province. Entrepreneurship and Innovation Management Journal, 4(1): 34-47.

Çetin, M., & Pekince, D. (2011). Perceived procedural rationality and political behaviors in strategic decision making process and organizational commitment triangle. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 24: 1154-1163.

Dinda, S. (2014). Inclusive growth through creation of human and social capital. International Journal of Social Economics, 41(10): 878-895.

Emhan, A., Bakiev, E., Taşdöven, H., & Kula, S. (2014). Analysis of relationship among social capital, organizational justice and performance with structural equation model: The case of banking sector. International Review of Social Sciences, 2(7): 207-220.

Hanaysha, J. (2016). Testing the Effects of Employee Engagement, Work Environment, and Organizational Learning on Organizational Commitment. Social and Behavioral Sciences, 229: 289-297.

Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human resource management review, 1(1): 61-89.

Nordin, N. (2011). The Influence of Emotional intelligence, Leadership Behavior and Organizational Commitment on Organizational Readiness for Change in Higher Learning Institution. Paper Presented at the ICEEPSY 2011: 129-138.

Neefe. A. (2001). Comparing levels of organizational learning maturity of colleges and universities participating traditional and non-traditional (Academic Quality Improvement Project) accreditation processes. Available at [http://uwstout.edu/lib/thesis/2001/2001neefed.pdf]

Petrou, Anastasia., Daskalopoulou, Irene. (2013). Social capital and innovation in the services sector. European Journal of Innovation Management, 16(1): 50-69.

Rose, R.C., Kumar, N., & Pak, O.G. (2009). The Effect of Organizational Learning on Organizational Commitment, Job Satisfaction & Work Performance. Journal of Applied Business Research, 25(6): 55-65.

Sommerfeldt, E.J. & Taylor, M. (2011). A social capital approach to improving public relations’ efficacy: Diagnosing internal constraints on external communication. Public Relations Review, 37: 197-206.

Tumbo, S.D., Mutabazi, K.D., Masuki, K.F.G., Rwehumbiza, F.B., Mahoo, H.F., Nindi, S.J. & Mowo, J.G. (2013). Social Capital and Diffusion of Water System Innovations in the Makanya. The Journal of Socio-Economics, 43: 24-34.

Wu, F., & Cavusgil, S. T. (2006). Organizational learning, commitment, and joint value creation in interfirm relationships. Journal of Business Research, 59(1): 81-89.