واکاوی بازدارنده‏های توسعه کشت کلزا (Brassica napus) در شهرستان اُرزوئیه

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

لیلی شرفی پور ¹ , مصطفی احمدوند ²

1 - کارشناس ارشد ترویج کشاورزی، دانشکده‌ کشاورزی، دانشگاه یاسوج، ایران
2 - دانشیار ترویج و توسعه کشاورزی، دانشکده‌ کشاورزی، دانشگاه یاسوج، ایران

تاریخ دریافت : 1397/12/11 تاریخ پذیرش : 1397/12/11 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: ٌرزوئیه, ترویج کشاورزی, توسعه کشاورزی, دانه‏های روغنی, کلزا,

چکیده مقاله :

نظر به اینکه ایران واردکنندة عمده روغن خام است، توسعه کشت کلزا می تواند در کاهش واردات و صرفه جویی در منابع ارزی کشور نقشی مهم ایفا نماید. این در حالی است که در مسیر توسعه کشت کلزا موانع و چالش هایی وجود دارد. ازاین‌رو، هدف کلی این پژوهش واکاوی بازدارنده های توسعه کشت کلزا در شهرستان اُرزوئیه از توابع استان کرمان بود. روش انجام این تحقیق کمی و از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی کشاورزان بخش مرکزی شهرستان اُرزوئیه در سال زراعی 1396-1395 بودند (1000=N) که 122 نفر از آنان با استفاده از جدول تعیین حجم نمونه بارتلت و همکاران برآورد و به روش نمونه گیری تصادفی ساده با انتساب متناسب انتخاب و موردمطالعه قرار گرفتند. ابزار اصلی تحقیق، پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی ظاهری و محتوایی آن با استفاده از پانل متخصصان دانشگاهی و کارشناسان جهاد کشاورزی بخش مرکزی شهرستان اٌرزوئیه به دست آمد. پایایی پرسش نامه نیز با استفاده از انجام یک مطالعه مقدماتی و محاسبه ضریب KMO برابر با 54/0 حاصل شد. یافته های تحقیق نشان داد بازدارنده های توسعه کشت کلزا در چهار مقوله: مالی، فرآیند تولید، درون فردی و اطلاعاتی-ارتباطی قابل‌تفکیک‌اند. علاوه بر آن، بر اساس رتبه بندی صورت گرفته، موانع مالی با میانگین 80/3 و انحراف معیار 359/0 در جایگاه نخست قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای نیز حاکی از آن بود که کشاورزان منطقه موردمطالعه ازنظر دیدگاه پیرامون موانع توسعه کشت کلزا به سه گروه کشاورزان عمل گرای توان اندیش، ارتباط گرای مآل اندیش و فن گرای نیک اندیش خوشه بندی می شوند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this paper was to explore the main barriers and difficulties of developing Canola plantation in the Orzuiyeh County. This is an applied research with a survey that was planned to explore issues associated with Canola production adoption. The statistical population of the study was farmers in the central district of the Orzuiyeh County. In order to determine the sample size of the study, the Bartlett and colleagues sample size table with 5% error rate was used. Accordingly, 122 farmers were selected. The data were acquired by questionnaire. A panel of experts reviewed and confirmed the face validity of the instrument. The reliability of the questionnaire was also confirmed by conducting and calculating the KMO coefficient. The KMO coefficient value is greater than 0.54 and the Bartlett test value is statistically reliable. The research findings showed that the barriers to develop Canola plantation can be categorized into the following major factors: financial, production process, intrapersonal, and information- communication. In addition, based on the rankings, financial barriers with a mean of 3.80 and a standard deviation of 0.359 are in the first place. Furthermore, the cluster analysis tool which aims at sorting different objects into groups in a way that the degree of association between two objects is maximal if they belong to the same group and minimal otherwise. The results of cluster analysis indicated that the farmers of the studied area can be categories in three groups: Pragmatic, communicative, technologically oriented.

منابع و مأخذ:

احمدی، م. (1386). کلزا. زراعت، فیزیولوژی، کنترل علف‏های هرز و مبارزه با آفات و بیماری‏ها. انتشارات موعود اسلام، صفحه 154.

امیری، م.، ر. فصاحت، پ.، و طاهری، آ. (1386). مشکلات کشت کلزا و دلایل عدم استقبال زارعین از توسعه کشت کلزا. مجله دام، کشت و صنعت، 93 شماره، صفحات 42-50.

پاکروان، م. ر.، مهرابی بشر آبادی، ح. و شکیبایی، ع. ر. (1388). تعیین کارایی برای تولیدکنندگان کلزا در شهرستان ساری. مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، دوره 1، شماره 4، صفحات 77- 92.

جباری، م. و ظریفیان، ش. (1388). عوامل مؤثر بر رضایت پذیرندگان کشت کلزا در غرب شهرستان آمل. سومین کنگره علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 11 و 12 اسفندماه 1388- مشهد مقدس، صفحات 1- 12.

جاویدی، م. و حیاتی، د. (1394). نگرش زیتون‏کاران فارس پیرامون اثرات اجرای طرح توسعه کشت زیتون. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 1 شماره 11، صفحات 31-46.

ساعی، م. (1393). بررسی مزیت نسبی تولید دانه‏های روغنی در استان کرمان. پژوهشنامه گیاهان دانه روغنی ایران، دوره 1 شماره 3، صفحات 29-58.

شفیعی، ل. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه کاشت کلزا در استان کرمان. فصلنامه تحقیقات اقتصاد کشاورزی، دوره 4 شماره 3، صفحات 1- 16.

صدیقی، ح. (1380). بررسی عوامل تأثیرگذار بر نگرش کشاورزان نسبت به توسعه کشت کلزا. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 35، شماره 9، صفحات 139- 160.

عاقل، ح.، و ذوقی، م. (1388). بررسی مهم‌ترین موانع و مشکلات توسعه کشت کلزا در خراسان. مجله پژوهش‏های زراعی ایران، دوره 2، شماره 7، صفحات 505-514.

کلانتری، خ. (1385). پردازش و تحلیل داده‏ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی با استفاده از نرم‏افزار SPSS. انتشارات شریف، تهران.

مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ارزوئیه. (1395). مصاحبه حضوری با کارشناسان مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ارزوئیه.

مظهری، م.، و پارسا پور، خ. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش کشت کلزا (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی). نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، دوره 4، شماره 25، صفحات 410-419.

همایون‌فر، م.، و ملک‏دار، م. (1384). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه کشت کلزا در استان مازندران. فصلنامه پژوهش‏های اقتصادی، دوره 4، شماره 5، صفحات 113-122.

Kotrlik, J. W. K. J. W., & Higgins, C. C. H. C. C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research appropriate sample size in survey research. Information technology, learning, and performance journal, 19(1): 43.

Beig Mohammadi, Z., Maghsoudlou, Y., Safafar, H., & Sadeghi Mahoonak, A. R. (2012). Physicochemical properties and stability of oil extracted from three canola cultivars grown in Golestan province of Iran. Journal of Agricultural Science and Technology, 14(3): 577-586.

Diro, S., Asfaw, E., Erko, B., & Anteneh, M. (2017). Factors affecting adoption and degree of adoption of soybean in Ilu-Ababora Zone; Southwestern Ethiopia. Agricultural Science Research Journal, 7(1): 15-26.

FAO. (2017). Food outlook: Biannual report on global food markets. FAO Trade and Markets Division, Rome.

Hosseini, S. J. F., & Haji Maleki, H. (2012). The Role of Social Factors in Production of Canola in Qazvin Province. International Journal of Agricultural Science and Research, 2(2): 17-20.

Mruthyunjaya, S. K., Rajashekharappa, M. T., Pandey, L. M., Ramanarao, S. V., & Narayan, P. (2005). Efficiency in Indian edible oilseed sector: Analysis and implications. Agri econ research review, 18.