بررسی عوامل موثر بر کاهش اثرات خشکسالی در کشت ذرت و ارائه راهکارهای آموزشی ترویجی (مطالعه موردی دهستان آزادی شهرستان اندیمشک)
محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی
1 - استاد، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بو علی سینا، همدان، ایران
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بو علی سینا، همدان، ایران
کلید واژه: خشکسالی, راهکارهای آموزشی ترویجی, ذرت, شهرستان اندیمشک.,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر به منظور بررسی عوامل موثر بر کاهش اثرات خشکسالی در کشت ذرت و ارائه راهکارهای آموزشی - ترویجی در دهستان آزادی (از توابع شهرستان اندیمشک) انجام شد و از نظر هدف در حیطه تحقیقات کاربردی می‌باشد. جامعه آماری را کلیه ذرت کاران دهستان آزادی در سال زراعی 1401-1400 که برابر با 600 نفر بودند تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی بود که نمونه‌ها از بین افراد جامعه به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. برای تعیین حجم نمونه با توجه به محدود بودن جامعه آماری از فرمول کرجسی - مورگان استفاده گردید که طبق جدول کرجسی - مورگان 237 نفر انتخاب شد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته‌ای است که روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار Ver. 26 SPSS انجام شد. نتایج حاصل از آزمون T نشان داد بین دانش و آگاهی کشاورزان (دانش فنی)، عوامل انسانی، عوامل مدیریتی، عوامل اقتصادی، راهکارهای آموزشی ترویجی و نگرش کشاورزان درباره کاهش خسارت ناشی از خشکسالی با میانگین جامعه تفاوت معناداری در سطح 95 درصد وجود دارد. براساس مدل ساختاری (PLS)، دانش فنی کشاورزان ذرت کار، عوامل مدیریتی و راهکارهای آموزشی - ترویجی بیشترین سهم را در کاهش صدمات ناشی از خشکسالی داشتند بطوری که مقدار ضریب مسیر برای آنها به تریب برابر با 378/0، 359/0 و 314/0 می‌باشد. همچنین، مقدار ضریب مسیر عوامل انسانی و عوامل اقتصادی به ترتیب برابر با 142/0 و 129/0 بود که تأثیر کمتری بر کاهش اثرات خشکسالی داشتند.
The present research was conducted in order to investigate the effective factors on reducing the effects of drought in corn cultivation and to provide extensional-educational solutions in Azadi village (of Andimshek county). The statistical population was formed by all the corn growers of Azadi district in the crop year of 2021-2022, which were equal to 600 people. The sampling method was random and the samples were selected from among the people of the society in a simple random manner. To determine the sample size due to the limited statistical population, the Karjesi-Morgan formula was used, and according to the Karjesi-Morgan table, 237 people were selected. The data collection tool is a researcher-made questionnaire Data analysis using software SPSS Ver. 26 was done. The results of the T test showed that there is a significant difference at the level of 95% between farmers' knowledge and awareness (technical knowledge), human factors, management factors, economic factors, extensional-educational strategies and farmers' attitude towards reducing damage caused by drought with mean average of the population. They can minimize the damage caused by drought. Based on the structural model (PLS), the technical knowledge of corn farmers, management factors and educational-promotional strategies had the greatest effect on reducing the damage caused by drought, so that the value of the path coefficient for them was equal to 0.378, 0.359 and 314. Also, the path coefficient of human factors and economic factors were equal to 0.142 and 0.129, respectively, which had less effect on reducing the effects of drought.
افشار، ب. (1384). عملياتي نبودن آيين نامه مصرف بهينه آب كشاورزي. گوهران كوير. مجموعه مقالات اولين همايش بررسي مشكلات شبكه¬هاي آبياري. زهكشي و مصرف بهينه آب كشاورزي.
افشاری آزاد، م. ر. (1388). راه¬های مقابله با پدیدة خشکسالی. مجموعه مقالات دوّمین کنگرة خشکسالی منطقه¬ای و بحران آب. دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت. 23 و 24 خرداد: 215-229.
آذر، ع. و غلامزاده، ر. (1395). مدلسازی معادلات ساختاری کمترین مربعات جزئی (PLS-SEM). چاپ اول، انتشارات نگاه دانش.
طولابی¬نژاد، م. و صادقی، خ. (1397). راهبردهای کشاورزان در واکنش به پیامدهای خشکسالی و بررسی عوامل مؤثر بر آن (موردمطالعه: شهرستان رشتخوار). فصلنامه پژوهش¬های روستایی. جلد ، شماره 4، صفحه 626-608.
کشاورز، م. و کرمی، ع. (1387). سازه¬های اثر گذار بر مدیریت خشکسالی کشاورزان و پیامدهای آن: کاربرد مدل معادلات ساختاری. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. جلد 12، شماره 43، صفحه 267-283.
کشاورز، م. و کرمی، ع. (1388). واکاوی پیامدهای خشکسالی استان فارس. مجموعه مقالات دومین همایش ملی اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان.
کارپیشه، ل. (1399). روش¬های بومی کاهش ریسک خشکسالی و چالش¬های تلفیق آن با دانش نوین. جغرافیا و روابط انسانی. جلد 3، شماره 3، صفحه 322-307.
دوستان، ر. (1398). تحلیلی بر تحقیقات خشکسالی در ایران. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. جلد 6، شماره 4، صفحه 53-94.
یعقوبی، ج. و پورمند، س. (1394). چگونگی دانش کشاورزان نسبت به مدیریت خشکسالی و عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: شهرستان میاندوآب). مجله مهندسی منابع آب. جلد 8 ، صفحه 101-110.
Arayesh, B. (2009). Proper management of water resources, innovative approaches to promote agricultural drought conditions. Regional conference on the water crisis and drought, September 9-12. Islamic Azad University, Rasht Branch. 1066-073.
Cutter, S.L., Ash, K.D. and Christopher, T.E. (2016). Urban–Rural Differences in Disaster Resilience. Annals of the American Association of Geographers. 106(6): 1236-1252.
FAO (2017): Extent of salt affected soils. Retrieved: http://www.fao.org/ soils-portal/soil-management.
FAO. (2016). Climate change and food security: risks and responses, Rome, Italy.
Garrick, D.E. (2018). Decentralization and drought adaptation: applying the subsidiarity principle in transboundary river basins. International Journal of the Commons. 12(1): 301-331.
Ghulami, M. and Ali Beigi, A.H. (2014). Identification of Native Drought Management Techniques (Case Study: Sar pol Zahab township). Rural Researches of Tehran. 5(3): 611-638.
Habiba, U., Shaw, R. and Takeuchi, Y. (2012). Farmer’s perception and adaptation practices to cope with drought: Perspectives from Northwestern Bangladesh. International Journal of Disaster Risk Reduction. 1(1): 72-84.
Hosseini, S.M., Sharifzadeh, A., Akbari, M. (2009). Causes, Effects and Management Mechanisms of Drought Crisis in Rural and Nomadic Communities in Southeastern Iran as Perceived by Agricultural/Rural Managers and Specialist. Department of Agricultural Extension and Education College of Agricultural Economics and Development, University of Tehran-Karaj-Iran, Tehran-Karaj. 31587-77871.
IPCC. Climate Change (2014), Impacts, Adaptation, and Vulnerability, Part a: Global and Sectoral Aspects. In Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change; Cambridge University Press: New York, NY, USA.
Mardy, T., Uddin, M.N., Sarker, M.A., Roy, D. and Dunn, E.S. (2018). Assessing Coping Strategies in Response to Drought: A Micro Level Study in the North-West Region of Bangladesh. Climate. 6(2): 1-18.
Mariano, D.A., Dos Santos, C.A.C., Wardlow, B.D., Anderson, M., Schiltmeyer, A.V., Tadesse, T. and Svoboda, M. (2018). Use of remote sensing indicators to assess effects of drought andhuman-induced land degradation on ecosystem health in Northeastern Brazil. Remote Sensing of Environment. 213 (1): 129-143.
National Drought Mitigation Center. (NDMC). (2003). What is drought? Retrived from the world wide web: http:// www.drought.unl.edu / whatis / cocept.htm.
National Drought Policy Commission (NDPC). (2000). Preparing for drought in the new Millennium. Retrived from the world wide web: http:// www.fsa.usda.gov /drought /report.pdf.
Pudineh, M.R., Toulabi Nejad, M. and Hosseinjani, A. (2017). Investigating the Socioeconomic and Social Factors Influencing Adaptation of Malt owners Farmers to Climate Change in Mountainous Areas (Case Study: Malavi district). Journal of Rural Planning and Research. 6(3): 169-184.
Rahman, M.H. and Alam, K. (2016). Forest Dependent Indigenous Communities’ Perception and Adaptation to Climate Change through Local Knowledge in the Protected Area- A Bangladesh Case Study. Climate. 4(1): 1-25.
Rezaei, R., Hosseini, S.M. and Sharifi, O. (2010). Exploration and Explication of Drought on Rural Areas in Zanjan (Case Study: Haj Arash Village). Rural Studies. 1(3): 109-130.
Rukn al-Din Eftekhari, A., Mousavi, S.M., Pourtaheri, M., Farajzadeh Asl, M. (2014). An Analysis of the Role of Livelihoods in Rescuing Rural Households in Drought Conditions (Case Study: Areas Exposed to Drought in Isfahan Province). Rural Studies. 5(3): 636-662.
Shisany. S. and Mafongoy. P. (2016). Adaptation to climate change and the impacts on household food security among rural farmers in Mzinyathi District of Kwazulu-Natal, South Africa. Food Security. 8(1): 1-12.
Tavakoli, J., Almasi, H. and Quchi, P. (2016). Investigation and Analysis of Drought Adjustment Strategies in Kermanshah Province. Rural Studies. 7(1): 217-242.
TavakoliPoor, R. and Ajili, A.A. (2009). Arrangements of extension in drought. Second National Conferences of drought effects and its management methods. Agricultural Research Center and Isfahan Natural Sources. May 30-31.
Thomas, R.J. (2008). Opportunities to Reduce the Vulnerability of Dry Land Farmers in Central and West Asia and North Africa to climate change. Journal of Agriculture Ecosystems and Environment. 126: 36-45.
Xenarios, S., Nemes, A., Sarker, G.W. and Sekhar, N.U. (2016). Assessing vulnerability to climate change: Are communities in flood-prone areas in Bangladesh more vulnerable than those in drought-prone areas are? Water Resources and Rural Development. 7(2): 1- 19.