بررسی میزان مشارکت بهره‌برداران در مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی از نظر اجتماعی-اقتصادی در شبکه آبیاری و زهکشی البرز
محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی
مائده فتاحی کتی لته
1
,
علی شاهنظری
2
*
,
محمدعلی غلامی سفیدکوهی
3
1 - کارشناسی ارشد، آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
2 - استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
3 - استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
کلید واژه: مشارکت, عوامل اقتصادی, عوامل اجتماعی, تحلیل مؤلفه اصلی,
چکیده مقاله :
شبکه‌های آبیاری و زهکشی به توازن بین مدیریت منابع آب و توسعه پایدار کشاورزی کمک می‌کنند و در اقتصاد و اجتماع جامعه تأثیرات ارزشمندی دارند. مشارکت کشاورزان در شبکه‌های آبیاری و زهکشی باعث افزایش بهره‌وری آب و ارتقاء پایداری کشاورزی می‌شود. از این رو مشارکت بهره‌برداران در طرح‌های شبکه آبیاری به‌عنوان رویکرد جدید در مدیریت آب امری ضروری است. در این راستا پژوهشی با هدف بررسی ویژگی های اجتماعی و اقتصادی و تاثیر آنها بر میزان مشارکت و موفقیت شبکه‌های آبیاری و زهکشی با محوریت شبکه سد البرز انجام شد. جامعه آماری مطالعه حاضر شامل 72 نفر از کشاورزانی بود که در تشکل‌های شبکه آبیاری و زهکشی سد البرز حضور داشتند. نتایج نشان داد، در بعد امنیت اجتماعی، اجرای طرح‌های شبکه آبیاری موجب کاهش دعوا و ناهنجاری بین اهالی روستا شده است. در بعد سواد اجتماعی کشاورزان، اجرای طرح‌های شبکه آبیاری را موجب افزایش آگاهی در زمینه تقویت نهادهای محلی دانسته‌اند. در بعد مشارکت اجتماعی اجرای طرح‌های شبکه آبیاری موجب مشارکت روستاییان در سایر امور روستا نشده است. در بعد اقتصادی، کشاورزان اجرای طرح‌های شبکه را عامل ترقی خود می‌دانند. در کل اجرای طرح‌های شبکه به لحاظ اقتصادی منجر به افزایش قیمت زمین-های کشاورزی و رشد و احیای زمین‌های کشاورزی شده است.
Irrigation and drainage networks contribute to the balance between water resources management and sustainable agricultural development and have valuable effects on the economy and society. Participation of farmers in irrigation and drainage networks increases water productivity and improves agricultural sustainability. Therefore, the participation of users in irrigation network plans is essential as a new approach in water management. In this regard, a research was conducted with the aim of investigating social and economic characteristics and their impact on the participation and success of irrigation and drainage networks, focusing on the Alborz Dam network. The statistical population of this study included 72 farmers who participated in the irrigation and drainage network of Alborz Dam. The results showed that, in terms of social security, the implementation of irrigation network projects has reduced disputes and anomalies among the villagers. In terms of social literacy, farmers have considered the implementation of irrigation network projects to increase awareness in the field of strengthening local institutions. In terms of social participation, the implementation of irrigation network projects has not led to the participation of villagers in other village affairs. In general, the implementation of network projects has led to an increase in the price of agricultural land and the growth and revival of agricultural land.
توتونچی، مریم. و عمانی، احمدرضا. 1391. "شناسایی عوامل موثر بر مشارکت گندم کاران شهرستان دزفول در مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی". پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، 5(4 (پیاپی 20))، 37-48. .
چراغی، کبری، حسینی، علیرضا. و جهانبخشی، نصراله. 1395. بررسی مشکلات شبکه های آبیاری و زهکشی در حال بهره برداری (مطالعه موردی؛ شبکه ی آبیاری و زهکشی مرزآباد موسیان). کنگره ملی آبیاری و زهکشی ایران. SID
حسام، م. و نگهبان، س. 1399. بررسی شبکۀ روابط اجتماعی بهره برداران از منابع آب در راستای مدیریت بهینه (مطالعۀموردی: نخلستان های بخش شرقی شهر فدامی، شهرستان داراب). پژوهشهای جغرافیای انسانی، 52(2)، 501-514.
زارع، ش. و حیاتی، د. 1394. اثرات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی توسعه شبکه‌های مدرن آبیاری وزهکشی دشت کربال وعوامل تعیین کنندهی آن از دیدگاه بهره‌برداران. پژوهش آب در کشاورزی، 29(3)، 395-379
سپهوند، م.ح. 1395. مطالعات اجتماعي طرح شبكه آبياري و زهكشي پارسآباد مغان. اولین کنفرانس بین المللی آب، محیط زیست و توسعه پایدار، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی، دانشگاه محقق اردبیلی، 6 تا 8 مهر 1395
عطائی، پوریا. و ایزدی، نسیم. 1393. تحلیل مطالعات اجتماعی شبکه آبیاری و زهکشی بند فیض آباد در استان فارس. پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، 7(2 (پیاپی 26))، 63-82.
هاشمی، س.، شاهنظری، ع. و نوابیان، م. 1393. "به کارگیری سیستم پشتیبان تصمیم گیری در پروژه مدیریت یکپارچه آب و خاک شبکه آبیاری سد البرز (مدل MIKEBASIN)". تحقیقات منابع آب ایران, 10(2 (مسلسل 30)), 56-68.
Abbasi N. Bahramloo R. and Movahedan M. 2015. Strategic Planning for Remediation and Optimization of Irrigation and Drainage Networks: A Case Study for Iran. Agriculture and Agricultural Science Procedia. 4. 10.1016/j.aaspro.2015.03.025.
Assefa E. Ayalew Z. and Mohammed H. 2022. Impact of small-scale irrigation schemes on farmers livelihood, the case of Mekdela Woreda, North-East Ethiopia. Cogent Economics & Finance, 10(1), 2041259.
Darzi-Naftchali A. Jelodar M. Kholerdi, F. and Abdi M. 2020. Assessing environmental and social sustainability at irrigation and drainage network level- A case study in the north of Iran. Science of The Total Environment. 731. 138927. 10.1016/j.scitotenv.2020.138927.
Golabi M. Hasili M.A. and Nasab S. 2020. Study and evaluation of irrigation and drainage networks using analytic hierarchy process in Khuzestan Province: A virtual water approach. Agricultural Water Management. 241. 106305. 10.1016/j.agwat.2020.106305.
Kusumastuti D. Putri V. Jokowinarno D. and Wahono E. 2021. Farmers’ Participation in Irrigation Management in the Punggur Utara Irrigation Area, Indonesia. Pertanika Journal of Science and Technology.
Luyet V. Schlaepfer R. Parlange M. and Buttler A. 2012. A framework to implement Stakeholder participation in environmental projects. Journal of environmental management. 111. 213-9. 10.1016/j.jenvman.2012.06.026.
Sameen A. M. 2020. Driving participatory reforms into the ground: The bureaucratic politics of irrigation management transfer in Pakistan. World Development Volume 135, November 2020, 105056.
Vitálišová K. Murray-Svidroňová M. and Muthová N. 2021. Stakeholder participation in local governance as a key to local strategic development. Cities. 118. 103363. 10.1016/j.cities.2021.103363
Wang L. and Zhao Y. 2023. Will Social Network Relationship Significantly Enhance Farmers’ Participation in the Supply of Small Water-Saving Irrigation and Water Conservancy Facilities in China?. Agriculture. 13. 216. 10.3390/agriculture13010216