تحلیل عوامل آموزشی- ترویجی موثر بر شکل‌گیری زنجیره ارزش زرد آلو در شهرستان ماهنشان

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

مرضیه فضلی ¹ (دانشجوی دکتری گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان)
مجردی غلامرضا ² (دانشیار گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی دانشگاه زنجان)
امیر نعیمی ³ (دانشیار گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان)

تاریخ دریافت : 1401/05/08 تاریخ پذیرش : 1401/10/30 تاریخ انتشار : 1401/08/01

کلید واژه: عوامل آموزشی- ترویجی, شهرستان ماهنشان, زنجیره ارزش زردآلو,

چکیده مقاله :

امروزه نظام ترویج به عنوان ‌یک تسهیلگر در فرآیند تشخیص نیاز، خلق ایده، ارائه طرح‌های نوآورانه در ارتقای کیفی نهاده ها، نوآوری در فرآیند تولید محصولات کشاورزی و دامی، نوآوری در فرآیند فرآوری، بسته بندی، توزیع، برندسازی، نوآوری در خدمات بیمه ای، مالی و بازاریابی تاثیر بسزایی دارد. این پژوهش با هدف بررسی عوامل آموزشی- ترویجی موثر بر شکل‌گیری زنجیره ارزش زرد آلو در شهرستان ماهنشان انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق، باغداران زردآلو در بخش مرکزی شهرستان ماهنشان استان زنجان بودند (1502N=). حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان برابر 309 نفر تعیین گردید. برای دستیابی به نمونه‌ها و تکمیل پرسشنامه‌ها از روش نمونه‌گیری چند مرحله‌ای استفاده گردید. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه از طریق پانلی از اساتید استان مورد تأیید قرار گرفت. برای تعیین پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شد. یافته‌های تحقیق نشان داد که مؤلفه مفید‌ بودن برنامه‌های آموزشی و ترویجی با ضریب مسیر 65/0 بیش‌ترین تأثیر و مولفه میزان خدمات آموزشی و ترویجی با ضریب مسیر 20/0 کم‌ترین تاثیر را بر روی شکل‌گیری زنجیره ارزش داشتند. این متغیرها 54 درصد از واریانس زنجیره ارزش را تبیین نمودند.

چکیده انگلیسی:

ABSTRACTToday, the agricultural extension and education system is a facilitator in the process of identifying needs, creating ideas, providing innovative plans for improving the quality of inputs, innovation in the production process of agricultural and livestock products, innovation in the process of processing, packaging, distribution, branding, innovation in insurance services, Finance and marketing have a significant impact. The aim of this study was to investigate the educational-extension factors affecting the formation of the apricot value chain in Mahneshan Township. Statistical population for this study consisted apricat orchard growers in the central part of Mahneshan city of Zanjan province (N = 1502). The sample size was determined to be 309 based on Krejcie and Morgan's table. Multi-stage sampling method was used to access the samples and complete the questionnaires. In the present study, the face and content validity of the questionnaire was confirmed by a panel of experts. Cronbach's alpha method was used to calculate the reliability of the questionnaire. Cronbach's alpha and composite reliability were used to determine the reliability of the questionnaire. The findings showed that the use of educational and extension programs with a path coefficient of 0.65 had the most significant effect and the educational and extension services with a path coefficient of 0.20 had the least impact on the formation of the value chain. These variables explained 54% of the value chain variance.

منابع و مأخذ:

آمار‌نامه کشاورزی. 1397. وزارت جهاد کشاورزی. دفتر آمار‌‌ و‌‌ فنآوری اطلاعات. جلد‌ سوم محصولات باغبانی

امیری، ح.، چیذری، م. و عباسی، ع. (1395).  بررسی نیازهای آموزشی انجیرکاران شهرستان پلدختر پیرامون بازاریابی و فرآوری انجیر.  مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. شماره 2-47. صص 417-403.

انارکی، ز. و کرمی‌دهکردی، ا. (1391). نقش ترویج کشاورزی در زنجیره ارزش پرورش طیور: مطالعه موردی در استان قم. چهارمین  کنگره علوم ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایران. کرج. 1 شهریور‌ماه.

بلالی، ح.، سعدی، ح. و قزوینه، س. (1394). اولویت‌بندی سرمایه‌گذاری برای توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی با بهره‌گیری از روش دلفی (مطالعه موردی شهرستان همدان). مجلّه پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی. 4(1) . صص 150-159.

خان‌محمدی، الف.، رضایی، ر. (1396). عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی کشاورزان گندمکار بخش مرکزی شهرستان زنجان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. 13(2): 171-186.

 خسروی_‌پور، ب. و عامری، م. (1398). نقش نظام ترویج و آموزش کشاورزی در مدیریت زنجیره ارزش محصولات کشاورزی. همایش ملی صنعت و تجاری‌سازی کشاورزی. 27 آذر 1398. اهواز.

رعنایی‌کردشولی، ح.ا. و مرتضوی، م. (1395). اصلاحات ساختاری در نظام ترویج کشاورزی ایران، وزارت جهاد کشاورزی. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. معاونت ترویج.

دهقانپور، م.، یزدان پناه، م.، فروزانی، م. و عبداله زاده، غ. (1398). اولویت‌بندی روش‌های آموزشی ترویجی مورد استفاده در برنامه‌های سازگاری با تغییرپذیری‌های اقلیم از دیدگاه کشاورزان و کارشناسان کشاورزی: کاربرد روش PROMETHEE. فصل نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی. 126-144.

ساعی، م. 1398. اثربخشی رسانه‌های دیداری، شنیداری و نشریه‌های ترویجی در انتقال دانش و اطلاعات به کشاورزان در استان کرمان. فصل‌نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی. 49. صص 46-58.

شعبانعلی‌فمی ، ح . (1389). اصول ترویج و آموزش کشاورزی، تهران، انتشارات دانشگاه پیام‌نور، 376 صفحه.

فضلی، م.، نعیمی، ا. و مجردی، غ. (1399). نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در شکل‌گیری زنجیره ارزش زردآلو در شهرستان ماهنشان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. 16(1) . صص 165-151.

شهبازی، ف. (1396). اثر ارتعاشات شبیه سازی شده حمل و نقل بر روی کاهش وزن میوه زردآلو. مجله علمی کشاورزی. 40(1). صص 58-70.

قاسمی، م.، نیک نامی، م. و رفیعی، ح. (1398). عوامل موثر بر دانش و نگرش کشاورزان نسبت به مزیت نسبی محصولات زراعی در شهرستان گرمسار. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. 4(2) . صص 676- 689.

مصباحی، ک.، گنجی‌مقدم، ا.، نیک‌خواه، ش. و اصغر‌زاده، ا. (1393). خصوصیات فنولوژیکی، مورفولوژیکی و پومولوژیکی برخی از ژنوتیپ‌های زردآلو و اثر پیش‌تیمار و روش خشک‌کردن بر کیفیت برگه آن‌ها. مجله به‌زراعی نهال و بذر. 30(2) . صص 153-167.

معتمد، م.، عابدی‌پریجائی، ع. و امینیان، ب. (1396).نقش آموزش_‌های ترویجی بر پذیرش کشت توأم برنج و ماهی در استان گیلان. نشریه توسعه آبزی پروری. 11(3) . صص 95-109.

نجفلو، پ.، عباسی، ع. و فرهادیان، ه. (1396). بررسی رفتار اطلاعیابی انگورکاران استان زنجان و عوامل مؤثر بر آن. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. 38(2) . صص 165-178.

 نیازی‌شهرکی، ص. و مبینی، ع. (1398). بررسی چالش‌های زنجیره ارزش محصولات باغی با رویکرد اقتصاد مقاومتی از طریق مقایسه وضعیت موجود و مطلوب. فصلنامه علمی مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی. 3(10) . صص 148-129

همدانی، ز. و مجردی، غ. (1398). زنجیره ارزش بادام راهکاری مناسب برای کسب منافع بیشمار و کاهش ضایعات. هشتمین همایش   ملی امنیت غذایی؛ ایده_‌ها و پژوهش_‌ها در مهندسی بازیافت و کاهش ضایعات کشاورزی. 11 اردیبهشت‌ماه 1398. دانشگاه تربیت مدرس تهران.

Abbeam, G., Ehiakpor, D. S., & Aidoo, R. (2018). Agricultural extension and its effects on farm productivity and income: insight from Northern Ghana. Agriculture & Food Security, 7(1), 1-10.

Assefa, B., Guluma, A., Awol, M., Mamo, D., Abate, D., & Legesse, T. (2018). Is Value Chain an Important Gap in Agricultural Extension Strategy of Ethiopia? Employers’ Perspectives in Case of SNNPR and Oromia Regions. The International Journal of Business Management and Technology, 2‌(‌6): 2581-3889.

Ammani, A. A., & Abdullahi, Y. M. (2015). Developing Agricultural Value Chains: Implications for Agricultural Extension. Advance in Agriculture and Biology, 4(4): 132-134‌.

Berthe, A. (2015). Extension and Advisory Services Rural Extension Services for Agricultural Transformation. Background technical paper, 1-30.

Botondi, R., De Santis, D., Bellincontro, A., Vizovitis, K., and Mencarelli, F. (2003). Influence of ethylene inhibition by 1-methylcyclopropene on apricot quality, volatile production, and glycosidase activity of low- and high-aroma varieties of apricots. Journal of Agriculture and Food Chemistry, 51, 1189–1200.

Dagne, T. W., & Oguamanam, C. (2018). ICTs in agricultural production and potential deployment in operationalising geographical indications in Uganda. Ottawa Faculty of Law Working Paper, (2018-24).

Dixie, G. ( 2005). Horticultural Marketing (Marketing extension guide). Rome: FAO.

Eitzinger, A., Cock, J., Atzmanstorfer, K., Binder, C. R., Läderach, P., Bonilla-Findji, O. & Jarvis, A. (2019). GeoFarmer: A monitoring and feedback system for agricultural development projects. Computers and electronics in agriculture, 158, 109-121.

Gessesse, G., Demrew, Z., & Olana, T. (2019). Value Chain Analysis of Pineapple (Ananas Comosus) Production and Marketing from Traditional Agroforestry System, Southern Ethiopia.

Harutyunyan, G. (2012). Apricot Value Chain in Armenia, chapter 2. Shen NGO Board.

Hussain, S., Hussain, E., & Partap, U. (2017). Strategies for Apricot Value Chain Development in Chitral, Pakistan. International Centre for Integrated Mountain Development (ICIMOD).

Kahan, D. 2013.  Market-oriented advisory services in Asia-a review and lessons learned. RAP Publication. Food and agriculture organization of the united nations regional office for asia and the pacific Bangkok, 1: 1-96.

Kousar, R., Makhdum, M. S. A., Abbas, A., & Nasir, J. (2019). Issues and impacts of the apricot value chain on the upland farmers in the Himalayan range of Pakistan. Sustainability, 11(16), 4482.

Lemma, M. Mekonnen, F. Hoekstra, D  & Gebremedhin, B .(2014). Innovative approaches and tools for market oriented

 

extension services: Examples from LIVES project. See discussions, stats, and author profiles for this publication at https://www.researchgate.net/publication/307606535. Conference Paper ·November.

Qamar, M. K. (2005). Modernizing National Agricultural Extension Systems: A Practical Guide for Policy-Makers of Developing Countries. Research, Extension and Training Division. Sustainable Development Department. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, Italy.

Sendall, A., Mir, M., and Khabir, A. (2013). Apricot Value Chain Assessment Final Report for the Agribusiness Project, The Agribusiness Project (TAP), 2-58 Under Sub Agreement UAP-ISC-012-001-CNFA. Available at: http://www.cnfa.org .

Swanson, B. E. (2006). Extension strategies for poverty alleviation: lessons from China and India. Journal of Agricultural Education and Extension, 12(4), 285-299.