تاثیرات اصلاحات ارضی بر مورفولوژی روستایی مورد مطالعه: دهستان شیان، استان کرمانشاه
محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزینصرت عزیزی 1 , فرحناز رستمی 2 * , شهپر گراوندی 3 , لیدا شرفی 4
1 - کارشناس ارشد توسعه روستایی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
2 - دانشیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
3 - استادیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
4 - دکترای توسعۀ کشاورزی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
کلید واژه: اصلاحات ارضی, ساختار زراعی, مورفولوژی زراعی, دهستان شیان.,
چکیده مقاله :
اصلاحات ارضی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های توسعه‌ای کشور است که به عنوان جامع‌ترین و جدی‌ترین اقدام در تاریخ کشاورزی ایران به اجرا درآمد و آثار شگرفی بر مورفولوژی روستایی داشت. لذا پژوهش حاضر به واکاوی اثرات اصلاحات ارضی بر ساختار مورفولوژی زراعی دهستان شیان پرداخته است. پژوهش کیفی حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی می‌باشد. جامعه مورد مطالعه را مطلعین و افراد بالای 50 سال منطقه تشکیل دادند که شناخت کافی نسبت به اصلاحات ارضی داشتند. با بهره‌گیری از نمونه‌گیری هدفمند، داده‌ها از طریق مصاحبه‌های عمیق فردی، گفتگوی نیمه ساختارمند، اسناد و مدارک، و شواهد میدانی جمع‌آوری گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار sweet home 3D ، تحلیل گراف-ها و متن مصاحبه‌ها، عکس‌ها و تصاویر استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که اصلاحات ارضی، مورفولوژی روستا را به لحاظ مورفولوژی زراعی، مساکن و معماری و بافت روستا دگرگون ساخته است. بدین صورت که کوچک شدن واحدهای کشت، از بین رفتن شیوه کشت تجاری تک محصولی و ایجاد تنوع کشت، باعث تغییر در الگوی کشت و ابزارهای تولید در این دهستان گردید. همچنین استفاده از معماری شهری و مصالح غیر بومی در بازسازی مساکن، باعث تغییر کاربری مساکن و از بین رفتن هویت اصیل سیمای روستا شده است. از طرفی بافت روستا دگرگون شده و به سمت جاده اصلی خزش پیدا کرده است. لذا توصیه می‌شود برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران برنامه‌های توسعه روستایی، قبل از طراحی و اجرای اینگونه برنامه‌ها، شرایط محیطی و ظرفیت‌های منطقه را مد نظر داشته و متناسب با آن، برنامه‌های کاربردی و اختصاصی ارائه دهند.
Abstract Land reform in the 40s is one of the most important development programs in the country which was implemented as the most comprehensive and serious action in the Iranian agriculture and had effects on rural morphology. Therefore, the present study has analyzed the effects of land reform on the morphological structure of Shiyan rural area. The present qualitative research is of descriptive-analytical. The study population consisted of informants and people over 50 years old in the area who had sufficient knowledge about land reform. Using purpose sampling, data were collected through in-depth individual interviews, semi-structured interviews, documentation, and field evidence. Data were analyzed using graph and analysis of interviews and photos. The results of this study showed that land reform has changed the morphology of the village in terms of agricultural morphology, housing and architecture and village texture. Thus, the fragmentation of cultivation units, the disappearance of commercial cultivation of single products and the creation of cultivation diversity, caused a change in the cultivation pattern and production tools in this village. Also, the use of urban architecture and non-native materials in the reconstruction of housing has changed the use of housing and destroyed the original identity of the village. On the other hand, the texture of the village has changed and crawled towards the main road. Therefore, it is recommended that planners and policy makers of rural development programs, before designing and implementing such programs, consider the environmental conditions and capacities of the region and, accordingly, provide proprietary applications.
آبادیان، ح. (1397). اصلاحات ارضی و تبعات اجتماعی مهاجرت روستاییان به شهر تهران، تحقیقات تاریخ اجتماعی، 8(2): 1-20.
آراسته، م. (1383). تحولات ساختار زراعی روستاهای دهستان میامی (شهرستان مشهد)، دانشگاه شهید بهشتی. گروه علوم زمین.
آمار، ت. و رضایی، پ. (1386). بررسی عوامل موثر در تحولات نظام زراعی، دهستان رحمت آباد (شهرستان رودبار) در دهه 80-1370، پژوهش¬های جغرافیایی، 39(61): 101-113.
اداره جهاد کشاورزی شهرستان اسلام آباد غرب، گزارش رفع تداخلات ارضی، 1399.
اسماعیلی، ف. ا. (1374). بررسی دگرگونی ساخت زراعی روستاهای شهرستان الیگودرز، گروه جغرافیا، دانشکده علوم زمین.
افراخته، ح.، حنیفی، ر.، طهماسبی، ا. (1397). تبیین تحولات ساخت زراعی در جهت تداوم کارکرد کارا (مورد: نواحی روستایی غرب دریاچه ارومیه)، جغرافیا، 8(3): 215-193.
افراخته، ح.، عزیزپور، ف.، و بیات، م. (1393). تحولات مورفولوژی زراعی سکونتگاه¬های روستایی (مطالعه موردی: دهستان صالحان، شهرستان خمین) دوره 1385- 1341، جغرافیا و توسعه، 12(37): 71-84.
امیری، زهرا. ، شعبانی صمغ آبادی، رضا. و کلهر، محمد. (1401). مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران. 14(2): 291-305
جمشیدیان، ف.، سعیدی نژاد، ح. ر.، محبی، س. و بهشتی نیا، ا. (1399).تاثیر اصلاحات ارضی بر دگرگونی ساختار طبقاتی در کرمانشاه و ایلام. فصلنامه علمی جامعه شناسی سیاسی ایران. 3(3): 1649-1626
حجت، ع. (1385). تأثیر اصلاحات ارضی بر شکل روستاهای ایران، هنرهای زیبا، 26: 75-84.
حدادی فیشانی، ف. (1396). اصلاحات ارضی و آثار آن در منطقه الموت 1357-1340 ش. استاد راهنما: بهشتی سرشت، محسن، مؤسسه آموزش عالی البرز، رشته تاریخ.
حسن زاده، ی. (1373). بررسی ساختا زراعی و روند تحولات آن در روستاهای دشت مهاباد، راهنما: عباس سعیدی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، گروه جغرافیا.
روزنامه دنیای اقتصاد، 1388. شماره 1797
روشن، م. (1395). واکاوی تحولات مسکن روستایی و تآثیر آن بر هویت کالبدی روستا، چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران،http//civilica.com/619177.
ریاحی، و.، کرمی نسب، ص. و بیات، م. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر تحولات ساختاری- کارکردی سکونتگاه-های روستایی (مورد مطالعه: بخش کردیان- شهرستان جهرم)، راهبردهای توسعه روستایی، 5(2): 173-196.
زنگنه تبار، ج. (1376). تحولات ساخت زراعی در مناطق روستایی کرمانشاه (1375- 1340) مورد: دهستان قره سو، استاد راهنما: سعیدی، عباس، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، گروه جغرافیا.
زینلی، ف. و علم، م. ر. (1395). اصلاحات ارضی ایران و پیامدهای منطقه¬ای آن (مطالعه موردی: شورش خوانین بویر احمد در منطقه کهکیلویه و بویر احمد) زمستان 1341- 1342، پژوهشنامه تاریخ¬های محلی ایران، 5(1): 23-41.
سلمانی، م.، لسبویی، م.، محمدجانی، م. (1387). تحلیلی بر مساکن پایدار در مناطق خشک و بیابانی ایران، جغرافیا، 6(16-17): 20-30.
شمس¬الدینی، ع. و حیدری، م. (1394). عوامل مؤثر بر روند تحول مساکن روستایی در شهرستن ممسنی (نمونه موردی: روستای چمگل). مسکن و محیط روستا، 14(14): 87-99.
شمس¬الدینی، ع.، شکور، ع.، رستمی، ر. (1390). تاثیر نوسازی مساکن روستایی بر اقتصاد معیشتی روستاییان (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان ممسنی). مسکن و محیط روستا، (135): 70-57.
صحنه، ب.، سادین، ح.، نشاط، ع. و تلخابی، ح. ر. (1396). اثرات روابط شهر و روستا بر تحولات اقتصادی و اجتماعی روستاهای شهرستان آزادشهر، اقتصاد فضا و توسعه روستایی. 6(21): 138-121.
فضلعلی، ز.، پورطاهری، م.، رکن الدین افتخاری، ع. ر. (1397). بررسی تغییرات مسکن روستایی استان مازندران، پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 50(2): 354-339.
قنبری، ن.، رمضان زاده لسبویی، م.، معصوم پرور سماکوش، ج. (1390). نگرش ساکنین از ابعاد مساکن روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه)، نگرش¬های نو در جغرافیای انسانی، 3(3): 120-105.
کارگر اسفندآبادی، خ.، یوسفی، ع.، رحیمی، آ. (1396). قشربندی اجتماعی در روستاهای ایران قبل و بعد از اصلاحات ارضی (1341)، نخبگان علوم و مهندسی،(1)2 https://civilica.com/doc/667219.
کرمی، ش. (1398). پیامدهای اصلاحات ارضی در غرب ایران (مطالعه موردی: ایلام، کرمانشاه و لرستان)، فرهنگ ایلام، 20: 165-142.
کریمی، ث.، همزه¬ای، م. ر.، رستمی، ف. (1398). روند جهانی شدن فرهنگ با تاکید بر معماری روستایی (مطالعه موردی: روستای گل تپه، استان کردستان)، تحقيقات اقتصاد و توسعه كشاورزي ايران (علوم كشاورزي ايران)، 38(4): 755-737.
میرزاییان، ب.، رحمانی، ب.، رضویان، م. ت. و فرجی راد، ع. ر. (1397). تحلیل اثربخشی مولفه های اقتصادی در رفاه خانوارهای روستایی مورد: بخش مرکزی شهرستان اسلام آباد غرب. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی. 7(1): 130-113
نوری، م.، و توکلی، ج. (1397). سنجش سطح سرمایه اجتماعی سکونتگاه های روستایی (مطالعة موردی: دهستان حسن آباد شهرستان اسلام آباد غرب). پژوهش و برنامه ریزی روستایی، 8(1 (پیاپی 24) )، 63-78.
وثوقی، م. و عبداللهی، ح. (1393). ساختار طبقاتی جامعه ایران و روند تحولات آن فاصله سال¬های 1335 الی 1390، مطالعات جامعه شناختي شهري (مطالعات شهري)، 5(13): 82-88.
Badri, S.A., Roknoddin-Eftekhari, A.R., Salmani, M., Bahmand, D., 2011. The role of family farming system on sustainable rural development (case study: Ghir & Karzin county-fars province). J. Hum. Geogr. Res. 76, 33–48.
Damien Ntihinyurwa, P., Timo de Vries, W., Eugene Chigbu U., Acklam Dukwiyimpuhwe, P. (2019). “The positive impacts of farm land fragmentation in Rwanda”, Land Use Policy, 81: 565–581.
Harris, K. & Kalb, Z. (2019). Pen to the tiller: Land reform and social mobility across the 1979 Iranian revolution. Journal of Agrarian change. 19: 465-486.
Hooglund, E.J., 2012. Land and Revolution in Iran, 1960–1980. University of Texas Press.
Jurgenson, E. (2016). “Land reform, land fragmentation and perspectives for future land consolidation in Estonia”, Land Use Policy, 57 (30): 34-43.
Kawagoe, T. (1999). Agricultural land reform in postwar Japan: experiences and issues, Policy Research Working Paper Series 2111, The World Bank.
Margalit, A., 2002. The Ethics of Memory. Harvard University Press, Cambridge, p. 240.
Muzaffar, M., Kausar, R., Afzal, N. (2018). Muhammad Reza Shah Pahlavi Reign: An Analysis of White Revolution. Pakistan Languages and Humanities Review. 2(2):1-12.
Prasad Bhatta, G. (2010). Assessing land reform approaches to benefit socially and economically disadvantaged (SED) people, Supervisors: Arbind Man Tuladhar & Ir. Liza Groenendij, Thesis to the International Institute for Geo-Information Science and Earth onservation enschede, The Netherlands.
Sikor, Th., & Muller, D. (2009). “The Limits of State- Led Land Reform: An Introduction”, World Development, 37 (8): 1307- 1316.
Tarisayi, K. (2014). “Land reform: An analysis of definitions, types and approaches”, Asian Journal of Agriculture and Rural Development, 4 (3): 195-199.