تحلیل تاثیر مصرف‌انرژی و سرمایه‌انسانی بر رشداقتصادی کشورهای منتخب در حال‎ توسعه

محورهای موضوعی : اقتصاد کاربردی

بتول یاوری ¹ (دانشجوی دکتری علوم اقتصادی، گروه اقتصاد، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران)
کامبیز هژبر کیانی ² (استاد تمام اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران (نویسنده مسئول))
بامداد پرتوی ³ (استادیار اقتصاد، گروه اقتصاد، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران)
فرزانه خلیلی ⁴ (استادیار اقتصاد، گروه اقتصاد، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/12/26 تاریخ پذیرش : 1400/02/08 تاریخ انتشار : 1400/02/01

کلید واژه: رشد‎اقتصادی, انرژی اولیه, کشورهای در‌حال‌توسعه غیر‌نفتی, سرمایه‌انسانی, همجمعبستگی پانلی,

چکیده مقاله :

رشد‌اقتصادی بالا و پایدار به دلیل مزایای فراوانی که دارد، همواره جزو اهداف اصلی هر اقتصادی بوده‌است. شناسایی سیاست‌ها و عوامل موثر بر رشد و توسعه برای کشورهای در‌ حال ‌توسعه اهمیت خاصی داشته‌است. در چند دهه‌‌ اخیر، برخی از کشورهای در‌ حال ‌توسعه علی‌رغم وجود چالش‌هایی در دستیابی به منابع انرژی، توانسته‌اند بالاترین سطح رشد‌اقتصادی را در بین کشورهای جهان به خود اختصاص دهند. پژوهش حاضر جدیدترین مطالعه‌ای است که با اتکا به مبانی نظری تولید و رشد‌اقتصادی و با کمک پیشرفته‌ترین و مناسب‌ترین روش‌های پویای پانلی، تاثیر مستقیم و غیرمستقیم (تعاملی) متغیرهای سرمایه‌انسانی، مصرف‌انرژی اولیه، تعامل سرمایه‌انسانی و مصرف‌انرژی اولیه، سرمایه‌فیزیکی، نیروی‌کار را بر رشد‌اقتصادی در کشورهای منتخب در‌ حال ‌توسعه غیر‌نفتی طی دوره بسیار طولانی 2014-1973 برآورد و تحلیل نموده‌است. بدین منظور، از آزمون‌های ریشه‌واحد پانلی، همجمعبستگی پانلی و روش برآورد حداقل مربعات معمولی کاملاً‌ تعدیل‌شده (FMOLS) استفاده شده‌است. نتایج آزمون‌های ریشه‌واحد پانلی و همجمعبستگی پانلی نشان داد که بین متغیرهای تحقیق رابطه بلندمدت وجود دارد. نتایج برآورد مدل FMOLS نیز نشان داد که سرمایه‌فیزیکی ‌سرانه (تعمیق سرمایه) نقش بسیار قابل‌توجهی (64/0) در رشد‌اقتصادی این کشورها داشته است. سرمایه‌انسانی سرانه و مصرف‌انرژی اولیه سرانه نیز اثر مثبت و معنادار نسبتاً یکسانی (حدود 17/0) بر رشد‌اقتصادی کشورهای در‌ حال ‌توسعه غیرنفتی در بلندمدت داشته‌اند. اما، اثر متغیر تعاملی مصرف‌انرژی اولیه و سرمایه‌انسانی بر رشد‌اقتصادی در مدل تایید نشد.

منابع و مأخذ:

آقایی، مجید، مهدیه رضاقلی‌زاده و فریده باقری (1392). بررسی تاثیر سرمایه ‌انسانی بر رشد ‌اقتصادی در استان‌های ایران، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی. سال 22.

تفضلی، فریدون (1395). اقتصاد کلان: نظریه‌ها و سیاست‌های اقتصادی، چاپ 17، تهران: نشر نی.

حسینی، سیده مریم، سعید دائی‌کریم‌زاده و صادق بختیاری (1397). ارتباط بین توسعه ‌مالی، رشد ‌اقتصادی و مصرف ‌انرژی در منتخبی از کشورهای در حال ‌توسعه، فصلنامه اقتصاد مالی، سال 12، شماره 54.

علیزاده، محمد و ابوالقاسم گل‌خندان (1395). مصرف ‌انرژی و رشد‌ اقتصادی در کشورهای عضو اوپک: شواهد تجربی جدید از هم‌انباشتگی پانلی با وابستگی مقطعی، فصلنامه پژوهش‌های سیاستگذاری و برنامه‌ریزی انرژی، سال 2، شماره 5.  

نادری، الهام (1392). رابطه بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.

نوفرستی، محمد (1391). ریشه واحد و همجمعبستگی در اقتصادسنجی، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.

هژبر‎کیانی، کامبیز (1394). اقتصادسنجی و کاربرد آن. چاپ اول، تهران: نشر نور‌علم.

 

Baltagi B.H (2005). Econometric Analysis of Panel Data, Third edition, Londen: John Wiley & Sons Ltd.

Cao, X, Jariyapan, P (2012). Foreign Direct Investment, Human Capital and Economic Growth of People’s Republic of China Using Panel Data Approach, CMU. Journal of Economics.

Fang, Z, Chang, Y (2016). Energy, Human Capital and Economic Growth in Asia Pacific Countries –Evidence from a Panel Cointegration and Causality Analysis, Energy Economics.

Feenstra, Robert C (2016). Robert Inklaar and Marcel P. Timmer (2015), The Next Generation of the Penn World Table, American Economic Review.

Mahadevan, R, Asufa-Adjaye, J(2007). Energy Consumption, Economic Growth and Prices: A Reassessment Using Panel VECM for Developed and Developing Countries, Energy Policy.

Nasreen, S, Anwar, S (2014). Causal Relationship between Trade Openness, Economic Growth and Energy Consumption: A Panel Data Analysis of Asian Countries, Energy Policy.

Noor, S, Siddiqi, M.W (2010). Energy Consumption and Economic Growth in South Asian Countries: A Co-integrated Panel Analysis, International Scholarly and Scientific Research & Innovation.

Pedroni, P (1999), Critical Values for Cointegration Tests in Heterogenous Panels with Multiple Regressors, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, Special Issue.

Pedroni, P (2000). Fully Modified OLS for Heterogeneous Cointegrated Panels, in: Baltagi B. (Ed.),Nonstationary Panels, Panel Cointegration, and Dynamic Panels,Advances in Econometrics.

Pedroni, P (2001). Purchasing Power Parity Tests in Cointegrated Panels, Review of  Economics andStatistics.

Pedroni, P (2004). Panel Cointegration: Asymptotic and Finite Samples Properties of Pooled Time Series Testswith an Application to the PPP Hypothesis, Econometric Theory.

Pedroni, P (2015). Fully Modified OLS for Heterogenous Cointegrated Panels in Non Stationary Panels, Panel Cointegration, and Dynamic Panels, Published Online.

Rezitis, A.N, Ahammad, S.M (2015). Energy Consumption and Economic Growth in South and Southeast Asian Countries: Evidence from a Dynamic Panel Data Approach, International Energy Journal.

Romer, D (2012). Advanced Macroeconomics, Fourth Edition, University of California, Berkeley, New York: McGraw-Hill Irwin.

Sadorsky, P (2012). Energy Consumption, Output and Trade in South America, Energy Economics.

Sadorsky, P, Chang, Y (2011). Trade and Energy Consumption in the Middle East, Energy Economics.

Sadraoui, T, Hamlaoui, H, Youness, Z, Sadok, I.B (2019). A Dynamic Panel Data Analysis for Relationship between Energy Consumption, Financial Development and Economic Growth, International Journal of Econometrics and Financial Management.

Stern, D. I (1993). Energy and Economic Growth in the USA- A Multivariate Approach, EnergyEconomics.

Stern, D (2004). Economic Growth and Energy, Encyclopedia of Energy.

Teixeira, A.A.C, Queirós, A.S.S (2016). Economic Growth, Human Capital and Structural Change: A Dynamic Panel Data Analysis, Res.Policy.

Varahrami, V, Sarfaraz, M (2017). The Effects of Foreign Trade, Energy consumption and Human Capital on GDP in Several Candidate Developed Countries and Developing Countries, Iran. Econ. Rev.

Yildirim, E, Aslan A, Ozturk, I (2014). Energy Consumption and GDP in ASEAN Countries: Bootstrap-Corrected Panel and Time Series Causality Tests, The Singapore Economic Review