تأملی پیرامون صاحبان (مستحقین) خمس

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

عباس نیکزاد ¹ (دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی، بابل، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/12/02 تاریخ پذیرش : 1396/12/02 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: بنی‌هاشم, امام, خمس, سهام شش‌گانه, سادات, صاحب اصلی, حاکم اسلامی,

چکیده مقاله :

معروف میان فقها این است که خمس به شش سهم تقسیم می شود سهمی از آن برای خدا و سهمی برای پیامبر (ص) و سهمی برای امام معصوم (ع ) و سهمی برای مساکین و سهمی برای ایتام و سهمی برای ابن السبیل از سادات و بنی هاشم است. دو قسمت از این فتوای مشهور در این مقاله به صورت اجتهادی مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است و در نهایت نظریه این مقاله این است که صاحب اصلی همه خمس امام و حاکم اسلامی است و آن سه گروه مصارف اند نه صاحبان سهام، از این گذشته سادات و هاشمی بودن این سه گروه الزامی و همیشگی نیست.

چکیده انگلیسی:

 Quint is divided into six portions to be spent on expenditure for God, the prophet, Imam (AS), orphans, the poor and wayfarers from Hashemian the believers according to all FOKAHA. Two parts of this famous Fatwa have been reviewed and evaluated in accordance with jurisprudence in this paper. The main result of the theory of this paper is that they are Imam and Islamic governor who are the main owners of quint and the others including orphans, the poor and wayfarers from Hashemian are consumers (those to whom quint is paid) not the owners of quint. Furthermore, being SADAT is not a necessity to being paid.  In other words, there is no necessity and no compulsory for these three groups to be Sadat so as to be entitled to receive quint.

منابع و مأخذ:

1. ابن ادریس حلی، محمدبن منصور، (1410)، السرائر، جلد 1، انتشارات اسلامی ، قم، چاپ اول.

2. ابن براج ، عبدالعزیز، (1406)، المهذب، جلد 1، مؤسسه النشر الاسلامی، قم، چاپ اول.

3. اردبیلی، احمدبن محمد، (1373)، انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول.

4. انصاری، مرتضی، (بی­تا)، کتاب الخمس، به نقل از منتظری، کتاب الخمس و الأنفال.

5. بروجردی، محمدحسین، مقرّر فاضل لنکرانی، (1423)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، الخمس و الأنفال، مرکز فقه الآئمة الآطهار، چاپ اول.

6. حر عاملی، محمدبن الحسن، (1396)، وسائل الشیعه، جلد 6، المکتبه الاسلامیه، چاپ چهارم.

7. حکیم، محسن، (1390)،  مستمسک العروه الوثقی، جلد 9، مطبعه الآداب فی النجف الأشرف، چاپ سوم.

8. حلّی، محمدحسن، به نقل از منتظری، حسینعلی، (1362)، کتاب الخمس و الأنفال، انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول.

9. خویی، ابوالقاسم، (1364)، مستند العروه الوثقی، کتاب الخمس، انتشارات لطفی، چاپ اول.

10. شاهرودی، محمود، (1429)، کتاب الخمس، جلد1 و2، مؤسسه دائره معارف الفقه الاسلامی، قم، چاپ سوم.

11. طباطبایی، محمدحسین، (1394)، المیزان، جلد 9، چاپ آخوندی، دار الکتب الإسلامیه، چاپ سوم.

12. طوسی، محمدبن الحسن، (1400)، النهایه فی مجرد الفقه و الفتوی، دارالکتاب العربی، بیروت، چاپ دوم.

13. عاملی، محمد، (1410)، مدارک الاحکام، مؤسسه آل البیت، قم، چاپ اول.

14. فاضل لنکرانی، محمد، (1423)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، الخمس و الأنفال، مرکز فقه الآئمه الآطهار، چاپ اول.

15. منتظری، حسینعلی، (1362)، کتاب الخمس و الأنفال، انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول.

16. موسوی خمینی، روح­الله، (1380)، تحریر الوسیله، جلد 1، مؤسسه انتشارات دارالعلم، چاپ نهم.

17. میلانی، محمد هادی، (بی­تا)، کتاب الخمس، بی­جا، چاپ اول.

18. نجفی، محمدحسن، (1404)، جواهر الکلام، جلد 16، دار احیاء التراث العربی، بیروت.

 

19. یزدی طباطبایی، محمدکاظم، (1358)، عروه الوثقی، کتاب الخمس، جلد 2، المکتبه العلمیه الاسلامیه، چاپ اول.

 

Ameli, M. (1989). Madarek Al-Ahkam. Qom: Ahl-Bayt Institute.

2. Ameli, H. (1976). Wasael Al-Shia. Qom: Al-Maktaba Al-Islamiyah.

3. Boroujerdi, F. (2002). Tafsil Al-Shariah Fi Sharh Tahrir Al-Wasilah. Qom: Al-Khums Wa Al- Anfal Aemme-ye Athar.

4. Fazel, M. (2002). Tafsil Al-shariah Fi Sharh Tahrir Al-Vasilah. Qom: Aemeyeh Athar Center.

5. Hakim, M. (1970). Mostamsek Al-Urwah Al-Wusqa. Matbul Adab Fi Najaf Al- Ashraf. Najaf.

6. Helli, M. (1989). Alsrayr (1^st ed.). Qom: Islamic Publication Office.

7. Helli, M. (1943). Ketab Al Khums Va Al-Anfal. Qom: Islamic Publication Office.

8. Ibn Braj, A. (1985).  Al-Mohazeb. Al-Nashr Islamic Institute.

9. Khoei, A. (1944). Mostanade Al-'Urwah Al-Wusqa. Lotfi Publication.

10. Montazeri, A. (1943). Al-Khums Wa Al-Anfal. Qom: Islamic Publication House.

11. Najafi, M. (1983). Jawaher Al-Kalam. Beirut: Dar Ul-Ehya Al-Torath Al-Arabia.

12. Shahroudi, M. (2008). Ketab Al- Khums. Qom: Darul Ma'arif.

13. Tabatabai, M. (1974). Al-Mizan. Akhondi Publication Center. Beirut: Dar Al-Kotob Al-Islamiyyah.

14.Tousi, M. (1979). Al-Nahaye Fi Mojarad Al-Fiqh Va Al-Fatavi. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi.