واکاوی حکم الزام به جداسازی دوقلوهای به هم چسبیده به منظور اعمال مجازات

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

مهدیه غنی زاده ¹ , علی تولایی ² , محمدرضا کیخا ³

1 - دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
2 - دانشیار پردیس علوم انسانی و اجتماعی، دانشکده الهیات،دانشگاه یزد، یزد، ایران
3 - دانشیار دانشکده الهیات، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/02/19 تاریخ پذیرش : 1399/03/29 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: مجازات, جداسازی, مشروعیت, دوقلوهای به هم چسبیده,

چکیده مقاله :

با توجه به شرایط خاص دوقلوهای به هم چسبیده در بسیاری موارد اعمال مجازات بر هر یک از آنان تأثر دیگری را به دنبال خواهد داشت. این امر در فرض بی گناهی یکی از قل ها یا اختلاف جرم آنان، اضرار بی گناه را به دنبال خواهد داشت. لذا یکی از اساسی ترین شروط در مشروعیت مجازات این قسم از افراد، ممانعت از تأثیر عقوبت بر قل غیر مستحق می باشد. در این راستا جداسازی یکی از راهکارها در جهت فراهم آوردن امکان مجازات نسبت به آنان به شمار می رود. مسأله ای که بررسی آن در این باب بسیار ضروری است، مشروعیت یا عدم مشروعیت الزام به جداسازی در فرض عدم رضایت قل غیرمستحق می باشد. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی این موضوع می پردازد، یافته های پژوهش حاکی از آن است که اولاً الزام جداسازی به منظور اقامه حد در فرض عدم توبه یا تکرار جرم از سوی قل مجرم، مشروعیت می یابد. ثانیاً در حقوق فردی، مشروعیت الزام به جداسازی منوط بر عدم ضرر معتنابه نسبت به قل غیر مستحق است. ثالثاً در حقوق عامه، بنابر تقدم مصلحت عامه بر مصلحت فردی، الزام بر جداسازی مشروع می باشد. رابعاً در برخی موارد در ارتباط با دوقلوی به هم چسبیده، مرگ در حین جراحی جایگزین مجازات سالب حیات می گردد.

چکیده انگلیسی:

Due to the special circumstances of the conjoined twins, in many cases, the punishment of each of them will have an effect on the other. In case of the innocence of one of the twins or difference in their crime, this will result in the harm to the innocent person. Therefore, one of the most basic conditions in the legitimacy of the punishment of these types of people is to prevent the effect of punishment on the other person who is not involved. In this regard, the separation is one of the ways to provide the possibility of punishment for them. An issue that needs to be addressed is the legitimacy or illegitimacy of the requirement to separate in the event of dissatisfaction of the other twin. The present study examines this issue in a descriptive-analytical manner. The findings of the study indicate that, first of all, the obligation to separate in order to enforce hadd, on the presumption of non-repentance or repetition of a crime by the offender, is legitimate. Second, in individual law, the legitimacy of the obligation to separate depends on the non-infliction of a substantial loss to the person. Thirdly, in public law, according to the priority of public interest over individual interest, the obligation to separate is legitimate. Fourth, in some cases, in connection with a conjoined twin, death during surgery replaces the death penalty.

منابع و مأخذ:

1- قرآن­کریم

2- آزمند، سجاد، محمودیان، فرزاد (1393)، بررسی اخلاقی مشارکت پزشک در اجرای مجازات­های قانونی محکومان، مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره هفتم، شماره اول.

3- بجنوردی، محمد (1401)، قواعد فقهیه، مؤسسه عروج، تهران، چاپ سوم.

4- بیهقی، ابوبکر (1424 ق)، السنن الکبری، دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ دوم.

5- ترحینی، سید محمد حسین (1427 ق)، الزبده الفقهیه، دار الفقاهه للطباعه و النشر، قم، چاپ چهارم.

6- جزائری، محمد جعفر (1419 ق)، منتهی الدرایه فی توضیح الکفایه، مؤسسه دار الکتاب، قم.

7- حائری، سید محمد (بی­تا)، کتاب المناهل، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول.

8- حبیب زاده، محمد جعفر، علی پور، عادل (1392)، منع مجازات اعدام تعزیری در فقه امامیه، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال پنجم، شماره نهم.

9- حر عاملی، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول.

10- حسینی، جواد بن محمد (بی­تا)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه- القدیمه، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول.

11- حکیم، سید محمد سعید (1427)، مسائل معاصره فی فقه القضاء، دار الهلال، نجف، چاپ دوم.

12- خمینی، سید روح الله (1415)، انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران.                     

13- خمینی، سید روح الله ، (بی­تا)، تحریر الوسیله، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، چاپ اول.

14- خمینی، سید روح الله ، (بی تا)، کتاب البیع، مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی، تهران، چاپ اول.

15- خوانساری، سید احمد بن یوسف (1405)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم.

16- خوئی، ابوالقاسم (1413)، مصباح الاصول (مباحث الالفاظ)، مکتبه الداوری، قم، چاپ اول.

17- روحانی، سید صادق (بی تا)، فقه الصادق (ع)، بی جا.

18- سبحانی، جعفر (بی تا)، ارشاد العقول الی مباحث الاصول، مؤسسه امام صادق (ع)، قم.

19- سبزواری، سید عبد الأعلی (1413)، مهذب الاحکام، مؤسسه المنار- دفتر آیه الله، قم.

20- سیستانی، سید علی (بی تا)، قاعده لاضرر و لاضرار، بی جا.

21- شهید ثانی، زین­الدین(1410 ق)،الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، کتابفروشی داوری، قم، چاپ اول.

22- صافی گلپایگانی، لطف الله (بی تا)، التعزیر، احکامه و حدوده، بی جا.

23- طباطبائی، سید علی (1418)، ریاض المسائل- الحدیثه، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول.

24- طباطبائی، محمد حسین (بی تا)، المیزان فی التفسیر القرآن، انتشارات اسماعیلیان، قم.

25- طوسی، محمد بن حسن، (1417) الخلاف، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،  قم، چاپ اول.

26- طوسی، محمد بن حسن، (1407)، تهذیب الاحکام، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم.

27- طوسی، محمد بن علی (1408)، الوسیله الی نیل الفضیله، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم، چاپ اول.

28- عاملی، محمد بن مکی (شهید اول)، (1417)، الدروس الشرعیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم.

29- علامه حلی، حسن، تذکره الفقهاء- الحدیثه (بی تا)، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول.

30- غنی زاده، مهدیه، تولّائی، علی، کیخا، محمدرضا (1397)، چالش­های فقهی قصاص عضو در دوقلوهای به هم چسبیده، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 10، شماره 18.

31- فاضل لنکرانی، محمد (1422)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله- الحدود، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، قم، چاپ اول.

32- فاضل لنکرانی، محمد (1421)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله- القصاص، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، قم، چاپ اول.

33- فخر المحققین، محمد(1387)،ایضاح­الفوائد فی­شرح مشکلات القواعد، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ اول.

34- قمی، محمد مومن (بی تا)، مبانی تحریر الوسیله- کتاب الحدود، بی جا، چاپ اول.

35- کلینی، محمد (1407 ق)، الکافی (ط- الاسلامیه)، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم.

36- کیدری، محمد (1416 ق)، اصباح الشیعه، مؤسسه امام صادق (ع)، قم، چاپ اول.

37- گلپایگانی، سید محمد رضا (1412)، الدر المنضود فی احکام الحدود، دار القرآن الکریم، قم، چاپ اول.

38- محقق­حلی، جعفر(1408)، شرائع­الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم.

39- محقق داماد، مصطفی (1406)، قواعد فقه، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران، چاپ دوازدهم.

40- مدنی کاشانی، حاج آقا رضا (1410)، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،  قم، چاپ دوم.

41- مرعشی نجفی، شهاب الدین (بی تا)، القصاص علی ضوء القران و السنه، قم.

42- مطهری، مرتضی (بی­تا)، فقه و حقوق (مجموعه آثار)، قم، چاپ اول.

43- مکارم شیرازی، ناصر (1427)، الفتاوی الجدیده، انتشارات مدرسه امام علی (ع)، قم، چاپ دوم.

44- مکارم شیرازی، ناصر (1425)، تعزیر و گستره آن، انتشارات مدرسه امام علی (ع)، قم، چاپ اول.

45- منتظری، حسین علی، (1409)، دراسات فی ولایه الفقیه، نشر تفکر، قم، چاپ دوم.

46- منتظری، حسین علی (بی­تا)، رساله استفتائات، قم، چاپ اول.

47- منتظری، حسین علی ، (1409)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، مؤسسه کیهان، قم، چاپ اول.

48- منتظری، حسین علی (1429)، مجازات­های اسلامی و حقوق بشر، ارغوان دانش، قم، چاپ اول.

49- مهریزی، مهدی (1374)، گسترش در متعلقات احکام، کاوشی نو در فقه، دوره دوم، شماره ششم.

50- موسوی اردبیلی، عبدالکریم (1427)، فقه الحدود و التعزیرات، مؤسسه النشر لجامعه المفید، قم، چاپ دوم.

51- نجفی، محمدحسن(بی­تا)، جواهرالکلام­فی شرح شرائع الاسلام، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ هفتم.

52- نوری، میرزا حسین (1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، بیروت، چاپ اول.

53- هاشمی شاهرودی، سید محمود (1417)، معجم فقه الجواهر، الغدیر للطباعه و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول.

54- هاشمی شاهرودی، محمود (1423)، موسوعه الفقه لاسلامی، مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی، قم، چاپ اول.

55- Guttmacher F. M.D. (1967), BIOGRAPHICAL NOTES ON SOME FAMOUS CONJOINED TWINS, Birth Defects: Original Article Series, 3(1).

56- Guttmacher, F. M.D, Nichols, L. M.D. (1967), TERATOLOGY OF CONJOINED TWINS: Birth Defects: Original Article Series, 3(1).

57- Kaufman. MH.( 2004), The embryology of conjoined twins, Child's Nervous System, 20 (8-9)

58- Layde, PM.  Erickson, J D.  Falek, A. &  McCarthy, B J. (1980), Congenital Malformation inTwins, The American Journal of Human Genetics, 32(1).

59- Pepper, CK. (1967), Ethical and Moral Considerations in the Separation of Conjoined Twins; Birth Defects: Original Article Series, 3(1).

Allama Helli, H. (n.d.). Tazkerat al-foqaha- Al-hadith (1^st ed.). Qom: Al-Bayt Institute.

Ameli (First Martyr), M. (1417 AH). Al-drous al-sharia (2^nd ed.). Qom: Islamic Publications Office.

Azmand, S., & Mahmoudian, F. (2014). Ethical study of physician's participation in the execution of legal sentences of convicts. Iranian Journal of Ethics and Medical History, 7(1).

Bayhaqi, A. (1424 AH). Al-Sunan al-kubra (2^nd ed.). Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiya, Beirut.

Bojnourdi, M. (1401 AH). Rules of Jurisprudence (3^rd ed.). Tehran: Oruj Institute.

Fakhr al-Muhaqiqin, M. (1387 AH). Idhah al-fawaid fi shharh moshkilat al-qaweid (1^st ed.).  Qom: Ismailian Institute.

Fazel Lankarani, M. (1421 AH). Tafsil al-shari'a fi sharh tahrir al-waseela-al-qisas (1^st ed.). Qom:  Jurisprudential Center of the Imams.

Fazel Lankarani, M. (1422 AH).Tafsil al-shari'a fi sharh tahrir al-waseela-al-hudood (1^st ed.). Qom: Center for the Jurisprudence of the Imams.

Ghanizadeh, M., Tavallaei, A., & Kikha, M. (1397 AH). Jurisprudential challenges of organ retribution in conjoined twins, Studies in Islamic Jurisprudence and Law, 10 (18),.

Golpayegani, S. M. (1412 AH). Al-dor al-mandhud fi ahkam al-hudood (1^st ed.). Qom: Dar Al-Quran Al-Karim.

Guttmacher F. M.D. (1967). Biographical notes on some famous conjoined twins. Birth Defects: Original Article Series, 3(1).

Guttmacher, F., & Nichols, L. (1967), teratologt of conjoined twins. Birth Defects: Original Article Series, 3(1).

Habibzadeh, M., & Alipour, A. (2013). Prohibition of punishment in Imami Jurisprudence. Studies in Islamic Jurisprudence and Law, 5(9).

Haeri, S. M. (n.d.). Kitab al-manahil (1^st ed.). Qom: Al-Bayt Institute, Qom.

Hakim, S. M. (1427 AH). Masail al-moasirah fi fiqh al-gadha (2^nd ed.). Najaf: Dar Al-Hilal.

Hashemi Shahroudi, M. (1423 AH). Mousoua al-fiqh al-Islami (1^st ed.). Qom: Institute of Islamic Jurisprudence Encyclopedia.

Hashemi Shahroudi, S. M. (1417 AH). Majam fiqh al-jawahir (1^st ed.). Beirut: Al-Ghadir for Printing, Publishing and Distribution.

Hor Ameli, M. (1409 AH). Wasail al-shia ila tehsil masail al-sharia (1^st ed.). Qom: Al-Bayt Institute.

Hosseini, J. (n.d.). Miftah al-karama fi sharh qawa'd al-alamah al-qadima (1^st ed.). Beirut: Dar Ihya Al-Tarath Al-Arabi.

Jazayeri, M. (1419 AH). Muntahi al-dara'a fi al-kufr al-kifaya. Qom: Institute of Books.

Kaufman. M.H. ( 2004).The embryology of conjoined twins, Child's Nervous System, 20 (8-9)

Khansari, S. A. (1405 AH). Jame 'al-madarak fi sharh mukhtasar al-nafi (2^nd ed.). Qom: Ismailian Institute.

Khoei, A. (1413 AH). Mesbah al-osul (1^st ed.). Qom: Maktab al-dawari.

Khomeini, S. R. (1415 AH). Anwar al-hidaya fi al-taliqiya ala al-kafaieh. Tehran: Imam Khomeini Publishing House.

Khomeini, S. R. (n.d.). Kitab al-bay'a (1^st ed.).Tehran: Imam Khomeini Publishing House.

Khomeini, S. R. (n.d.). Tahrir al-waseela (1^st ed.). Qom: Dar Al-Alam Press Institute.

Kidari, M.(1416 AH). Asbah al-Shi'a (1^st ed.). Qom: Imam Sadegh (AS) Institute.

Koleini, M. (1407 AH). Al-Kafi (4^th ed.). Tehran: Dar Al-Kitab Al-Islamiya.

Layde, P.M.  Erickson, J D.  Falek, A. &  McCarthy, B J. (1980). Congenital malformation in twins. The American Journal of Human Genetics, 32(1).

Madani Kashani, H. (1410 AH). Kitab al-qisas lilfoqaha wa al-khawas (2^nd ed.). Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.

Makarem Shirazi, N. (1425 AH). Ta'zir and its scope (1^st ed.). Qom: Imam Ali School Publications.

Makarem Shirazi, N. (1427 AH). Al-fatawi al-jadidah (2^nd ed.). Qom: Imam Ali School Publications.

Marashi Najafi, S. (n.d.). Al-qisas ala dhu al-Quran wa al-Sunnah. Qom: no publication.

Mehrizi, M. (1995). Expansion in the belongings of the rules. New research in Jurisprudence, 2(6),

Mohaqeq Damad, M. (1406 AH). Rules of jurisprudence (12^th ed.). Tehran: Islamic Sciences Publishing Center.

Mohaqeq Helli, J. (1408 AH).  Sharaye al-Islam fi masail alhalal wa alharam (2^nd ed.).  Qom: Ismailian Institute.

Montazeri, H. (1409 AH). Dirasat fi welayat-e-faqih (2^nd ed.). Qom: Tafkar Publishing.

Montazeri, H. (1409 AH). Jurisprudential Principles of Islamic Government (1^st ed.). Qom: Kayhan Institute.

Montazeri, H. (1429 AH). Islamic punishments and human rights (1^st ed.). Qom: Arghavan Danesh.

Montazeri, H. (n.d.). Risala al- Istifta'at )1^st ed.). Qom: no publication.

Motahari, M. (n.d.). Jurisprudence and law (Collection of Works) (1^st ed.). Qom: no publication.

Mousavi Ardebili, A. (1427 AH). Fiqh al-hudood wa al-ta'zirat (2^nd ed.). Qom: Al-Nashar Publishing House.

Najafi, M. (n.d.). Jawahar al-kalam fi sharh sharia al-Islam (7^th ed.). Beirut: Dar Ihya Al-Tarath Al-Arabi.

Nouri, M.(1408 AH). Mustadrak al-wasa'il wa mustanbat al-masa'il (1^st ed.). Beirut: Al-Bait Institute.

Pepper, C.K. (1967). Ethical and moral considerations in the separation of conjoined twins. Birth Defects: Original Article Series, 3(1).

Qomi, M. (n.d.). Fundamentals of Tahrir al-waseela - Kitab al-hudood (1^st ed.). no place: no publication.

Rouhani, S. S. (n.d.). Fiqh al-Sadiq. no place: no publication.

Sabzevari, S. A. (1413 AH). Mahdhab al-ahkam. Qom: Al-Manar Institute.

Safi Golpayegani, L. (n.d.). Al-Ta'zir, ahkameh wa huduha. no place: no publication.

Shahid Thani, Z. (1410 AH). Al-Rawdha al-bahiyya fi sharh al-loma'a al-Damashqiya (1^st ed.). Qom: Davari Bookstore.

Sistani, S. A. (n.d.).  Qaede la zarar wa la zerar. no place: no publication.

Sobhani, J. (n.d.). Irshad al-oqoul ila mabahith al-osoul. Qom: Imam Sadegh (AS) Institute.

Tabatabai, M. H. (n.d.). Al-Mizan fi al-tafsir al-Quran. Qom: Ismailian Publications.

Tabatabai, S. A. (1418 AH). Riyadh al-masa'il-al-hadith (1^st ed.). Qom: Al-Bayt Institute.

Tarhini, S. M. (1427 AH). Al-zabdah al-fiqhiyyah (4^th ed.). Qom: Dar Al-Fiqhah for printing and publishing, Qom.

The Holy Quran

Tusi, M. (1407 AH). Tahdhib al-ahkam (4^th ed.). Tehran: Dar al-Kitab al-Islamiya.

Tusi, M. (1408 AH). Al-wasila ila nil al-fadhil (1^st ed.). Qom: Ayatollah Marashi Library.

Tusi, M. (1417 AH). Al-Khalaf ) 1^st ed.). Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom