تحلیلی نوین از جرم تحصیل مال نامشروع در حقوق ایران
محورهای موضوعی : حقوق خصوصیابوالحسن شاکری 1 , امیر البوعلی 2
1 - دانشیار گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2 - دانشجوی دکتری حقوق کیفری دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران و عضو هیات علمی واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
کلید واژه: دولت, جرم, مال نامشروع, تحصیل,
چکیده مقاله :
غالباً در حقوق ایران، بر اساس ماده 2 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس، کلاهبرداری مصوب 1367، در جرائم علیه اموال، از جرمی تحت عنوان تحصیل مال نامشروع، یاد می شود. این ماده دارای متن مبهمی است که این شبهه را القاء می کند این جرم از جانب هر شخصی با هر خصوصیات قابل ارتکاب است؟ یا مرتکبین چنین جرمی اشخاصی با ویژگی های خاص هستند؟ با توجه به مبنا و شیوه ی انشاء متن و لزوم تفسیر به نفع متهم، ماده ی مزبور ناظر به اشخاصی است که حسب صدر ماده به گونه ای از جانب دولت و بر اساس ضوابط و مقررات خاصی، امتیازاتی را کسب کنند و یا مسؤول و متعهد توزیع کالاهایی طبق ضوابط خاص شوند و از همین طریق، مالی را تحصیل کرده اند. واژه نامشروع مندرج در این ماده را هم باید به معنی بر خلاف ضوابط و مقررات تعیین شده برای مرتکب دانست که می تواند تعبیری دیگر از کلام خداوند در قرآن بهاکل مال بالباطل باشد که بلاجهت خود را صاحب مال غیر کرده است.
According to Iran’s law on crimes against properties, mostly a crime named as “gaining illicit property “is documented to Article 2 of aggravated penalties of perpetrators of bribery, embezzlement, fraud, adopted in 1988. The Article is ambiguous since it isn’t determined to this crime could be committed by any person with any attributes? Or perpetrator of such crime is individuals with specific feature? Because according to the basis and the way the text is composed, the Article refers to peoples that doing any act according to certain rules and regulations and on the behalf of the government to do some business and through this, they have gained a property. Therefore, the word “illicit” here, pertains to acting against determined rules and regulation for the perpetrator. This can be one concept of God ordered in Quran: obtaining the property illegally. Therefore the perpetrator obtain the property belonging to another without any bases.
قرآن کریم، (1390)، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، انتشارات پیروز، تهران.
2-احمد بن فارس، (بی تا)، معجم مقاییس اللغه، دار الکتب العلمیه، بیروت.
3- اردبیلی، محمد علی، (1392)، حقوق جزای عمومی، نشر میزان، تهران.
4- باقرزادگان، امیر و میرزایی، محمدرضا، (1392)، اهداف و قلمرو جرم انگاری تحصیل مال از طریق نامشروع»، فصلنامه علمی- ترویجی کارآگاه، دوره دوم، شماره 23.
5- جبور، محمد، (1984)، الجرائم الواقعه علی الأموال فی القانون العقوبات الأردنی، الشرکه الجدیده للطباعه والتجلید، عمان.
6- جزیری، عبدالرحمن، (1419)، الفقه علی المذاهب الاربعه، منشورات دارالثقلین، بیروت.
7- جعفر، علی محمد، (1995)، قانون العقوبات (الجرائم الرشوه و الاختلاس والاخلال بالثقه العامه و الاعتداء علی الأشخاص و الأموال، مکتبه دارالثقافه للنشر و التوزیع، بیروت.
8- جعفری لنگرودی، جعفر، (بی تا)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، انتشارات گنج دانش، تهران.
9- حسن بن یوسف، علامه حلی، (بیتا)، نهایه الأحکام فی معرفه الأحکام، مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، قم.
10- حبیبزاده، محمدجعفر، (1381)، خیانت در امانت در حقوق کیفری ایران، دفتر نشر آثار علمی دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
11-حجتی، سید محمد، (بیتا)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، انتشارات میثاق عدالت، تهران.
12-درویش، بهرام، (1390)، جرایم علیه اموال، نشر مؤسسه، بینه تهران.
13-دزفولى، مرتضى بن محمد أمین انصارى، (1410)، کتاب المکاسب (المحشّی)، مؤسسه مطبوعاتى دار الکتاب، قم.
14-رشتی گیلانى، میرزا حبیبالله، (بیتا)، کتاب الغصب، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت، قم.
15- رشدی، مراد، (1986)، الاختلاس فی جرائم الاموال، مکتبه نهضه الشرق، القاهره.
16-زراعت، ، عباس، (1392)، جرایم علیه اموال و مالکیت، اول، نشر جاودانه، تهران.
17-زراعت، عباس، (1383)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، انتشارات ققنوس، تهران.
18-سلیمی، صادق، (1392)، چکیده حقوق جزایی عمومی، انتشارات جنگل، تهران.
19- شاهرودی، سید محمود، ( 1423)، کتاب الاجاره، مؤسسه دایره المعارف الاسلامی، قم.
20- شیرازى، سید محمد حسینى، (بیتا)، إیصال الطالب إلى المکاسب، منشورات اعلمى، تهران.
21-ضیائی،کیوان، (1384)، قانون مجازات اسلامی در قلمرو قضایی ایران، انتشارات ضیاء، تهران.
22- طباطبایی، سید محمد حسین، (1374) تفسیر المیزان، مؤسسه العلمی، بیروت.
23- طبرسى، (بیتا)، مجمع البیان، دار مکتبه الحیاه، بیروت.
24- طوسی، محمد بن حسن، (۱۴۰۹)، التبیان فی تفسیر القرآن، مکتبه الاعلام الاسلامی، قم.
25- طوسی، محمد بن حسن، (1387)، المبسوط فی الفقه الامامیه، مکتبه المرتضویه، تهران.
26- عبد الفتاح، عزت، (1381)، جرم چیست و معیارهای جرم انگاری کدام است، مترجم: اسماعیل رحیمی نژاد ،مجله ی قضایی و حقوقی دادگستر، شماره 14.
27- عبد ابراهیم العانی، عادل، (1995)، جرائم الاعتداء علی الأموال فی القانون العقوبات، دار الثقافه للنشر و التوزیع، عمان.
28- عربیه، غلام حسین، (1382)، پدیدهی پول شویی در حقوق ایران، مجموعهی سخنرانیها و مقالات بینالمللی مبارزه با پول شویی شیراز.
29- علیوی ناصر، محمد، (2002)، خیانه الأمانه و أثرها فی العقود، دراسه مقارنه، دار الثقافه للنشر و التوزیع، عمان.
30- عمید، حسن، (1356)، فرهنگ فارسی عمید، انتشارات امیر کبیر، تهران.
31- فخر رازى، (بیتا)، التفسیر الکبیر، دار احیاء التراث العربى، بیروت.
32- فرحبخش، مجتبی، (1388)، تأملی بر رکن مادی کلاهبرداری و تحصیل مال نامشروع، فصلنامه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 39، شماره7.
33-قرطبى، (بیتا)، تفسیر الجامع لأحکام القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
34-قزوینى، سید على موسوى، (1424)، ینابیع الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، دفتر انتشارات اسلامى، قم.
35-کاشانى، فیض، (بیتا)، محمد محسن، مفاتیح الشرائع، انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشى نجفی(ره)، قم.
36--کاتوزیان، ناصر، (1392)، مقدمه علم حقوق، نشر میزان، تهران.
37--گلدوزیان، ایرج، (1393)، محشای قانون مجازات اسلامی، انتشارات مجد، تهران.
38— معین، (1342)، فرهنگ فارسی معین، انتشارات امیر کبیر، تهران.
39-- منصور آبادی، عباس، (1382)، موضوع جرم در باب جرایم علیه اموال، اندیشههای حقوقی، دوره اول.
40- مهرپور، حسین، (1387)، مجموعه نظریات شورای نگهبان(دوره اول)، نشر دادگستر، تهران.
41- میرمحمد صادقی، حسین، (1392). حقوق کیفری اختصاصی(جرائم علیه اموال و مالکیت، نشر میزان، تهران.
42-میبدى، رشیدالدین، کشف الأسرار وعده الأبرار، به سعى و اهتمام على اصغر حکمت، امیرکبیر، تهران.
43-مراغى، سید میر عبدالفتاح بن على، (1417)، العناوین الفقهیه، دفتر انتشارات اسلامى، قم.
44-نجفى، محمد حسن، (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
45-نجیب حسنی، محمود، (1984)، جرائم الإعتداء علی الأموال فی القانون العقوبات اللبنانی (دراسه مقارنه)، دار النهضه العربیه، بیروت.
منابع لاتین
46-William,W.(2001). Criminal law. London: london And New York Loncman Publication.
47-Catherine, E.,& Frances, Q.( 2000). Criminal Law(3rd ed.). Pearson Education.
_||_
. Abd Ebrahim, A. (1995). Jaraem Eteda Alal Amval Fi Qanoon Oqoobat. Oman: Darol Saqafeh Lel Nashr Val Tozi.
2. Abdolfatah, E. (1961). What is crime and elements of criminalization?. Dadgostar Journal.
3. Ahmad, I. (No date). Mojam Maqaeis Loghah. Beirut: Pirooz Publication.
4. Alivi, M. (2002). Khinah Amanah Va Asareha Fel Oqood. Oman: Darol Saqafah Lel Nashr Val Tozi.
5. Amid, H. (1977). Amid dictionary. Tehran: Amir Kabir Publication.
6. Ardebili, M. (2013). General penal law. Tehran: Mizan Publication.
7. Catherine, E. & Frances, Q. (2000). Criminal law (3rd ed.). Pearson Education.
8. Darvish, B. (2001). Crimes against property. Tehran: Tehran Publication.
9. Dezfuli, M. (1989). Makaseb. Qom: Darol Kotob Islami.
10. Fakhr Razi, A. (No date). Tafsir Kabir. Beirut: Dar Ehya Toah Arabi.
11. Goldozian, I. (2014). Islamic punishment law. Tehran: Majd Publication.
12. Habibzadeh, M. (2002). Treason in trust in penal law of Iran. Tehran: Tarbiat Modares University.
13. Hassan Ibn Yousuf, A. (No date). Nahayah Ahkam Fi Marefah Ahkam. Qom: Aal Bayt Le Ehya Al-Toath.
14. Hojati, M. (No date). IPC in the present lawful order. Tehran: Misaq Edalat Publication.
15. Jabour, M. (1984). Al-Fiqh Ala Mazaheb Arbaah. Beirut: Manshourat Darol Saqaleyn.
16. Jafar, A. (1995). Qanoon Oqoobat Jaraem. Beirut: Darol Saqafah Lel Nashr Val Tozi.
17. Jafari, J. (No date). Mabsout in law terminology. Tehran: Ganj Danesh Publication.
18. Kashani, F. (No date). Mafatih Sharayeh. Qom: Ayatollah Marashi Publication.
19. Katouzian, N. (2013). Introduction of law. Tehran: Mizan Publication.
20. Maraqi, M. (1996). Al-Anavin Fiqhiyah. Qom: Islamic Publication Office.
21. Mir Mohammad Sadiqi, H. (2013). Private penal law. Tehran: Mizan Publication.
22. Mobeydi, R. (No date). Kashfol Asrar Vadah Abrar. Tehran: Amir Kabir Publication.
23. Moein, M. (2003). Moein Dictionary. Tehran: Amir Kabir Publication.
24. Najafi, M. (1983). Javaherol Kalam Fi Sharh Sharaye Islam. Beirut: Dar Ehya Torath Arabi.
25. Najib, M. (1984). Jaraem Eteda Alal Amval Fi Qanoon Oqoobat Lobanani. Beirut: Darol Nehzah Arabiyah.
26. Qartabi, M. (No date). Tafsir Jameh Ahkam Quran. Beirut: Dar Ehya Torath Arabi.
27. Qazvini, A. (2003). Yanabi Ahkam Fi Marefah Halal Val Haram. Qom: Islamic Publication Office.
28. Rashti, M. ( No date). Al-Qasb. Qom: Ahl Bayt Publication.
29. Roshdi, M. (1986). Al-Ekhtelas Fi Jaraem Amval. Cairo: Maktabah Nehzah Sarq.
30. Salimi, S. (213). Abstract of general penal law. Tehran: Jangal Publication.
31. Sharoudi, M. (2002). Ketab Ejareh. Qom: Islamic Publication Office.
32. Shirazi, M. (No date). Isal Taleb Ela Makaseb. Tehran: Elmi Publication.
33.Tabarsi, M. (No date). Majma Bayan. Beirut: Dar Maktabah Hayah.
34. Tabatabaei, M. (1995). Tafsir Mizan. Beirut: Elmi Publication.
35. Tousi, M. (1967). Al-Mabsout Fi Fiqh Imamiyeh. Tehran: Maktabah Mortezaviyah.
36. Tousi, M. (1988). Al-Tebyan Fi Tafsir Quran. Qom: Maktabah Alam Islami.
37.William, W. (2001). Criminal law. London: London and New York Loncman Publication.
38. Zeraat, A. (2013). Crimes against property and ownership. Tehran: Javdaneh Publication.
39. Ziaei, K. (2005). Islamic Punishment law in Iran. Tehran: Zia Publication.