بررسی تطبیقی نظریه بطلان قرارداد مغارسه

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

معین فرزانه ¹ , علی تولائی ²

1 - دانشگاه یزد
2 - دانشگاه یزد

تاریخ دریافت : 1396/02/12 تاریخ پذیرش : 1396/02/12 تاریخ انتشار : 1396/02/12

کلید واژه: بررسی تطبیقی, قرارداد مغارسه, مساقات, مشروعیت و ماهیت مغارسه, قراردادهای کشاورزی,

چکیده مقاله :

قراردادهای مربوط به بخش کشاورزی در فقه اسلامی بخش قابل توجهی از مباحث فقهی را به خود اختصاص داده‌است. شناسایی انواع قراردادهای مربوط به زمین برای به دست آوردن محصول، بررسی مبانی مشروعیت این قراردادها و تبیین ارکان و آثار آنها، مقدمه ضروریِ وضع قوانین مطلوب در جوامع اسلامی به ویژه جمهوری اسلامی ‌ایران است. همچنین، وجود قراردادهای متنوع در بخش کشاورزی و تزریق آنها به شبکه بانکی کشور، سبب افزایش انگیزه فعالیت در این بخش خواهد شد. یکی از این قراردادها، عقدی به نام مغارسه است که بر اساس نظر غالب فقهای متقدم و متأخر امامیه و اهل سنت باطل است. فقیهان امامیه بدلیل توقیفی بودن عقود و غرر در این معامله، اصل را بر فساد آن نهاده‌اند. فقیهان اهل سنت نیز با در آوردن آن در قالب یکی از عقود معین، آن را بیع، اجاره و مساقات فاسد می‌دانند. در این نوشتار با مطالعه تطبیقی این قرارداد، ماهیت و اشکال مختلف آن شناسایی شده و ادله بطلان، مورد نقد و بررسی قرار می-گیرد. نتیجه مقاله حاضر آن است که مغارسه عقدی مستقل است که با رعایت قواعد عمومی قراردادها مشروع خواهد بود. اگرچه تصحیح این قرارداد از طریق عقود دیگر مانند اجاره، صلح و بیع بدون اشکال است.

چکیده انگلیسی:

Contracts related to the agricultural sector in Islamic Jurisprudence allocate considerable part of the juridical issues. Identifying different kinds of contracts related to the ground to obtain the product, checking the legitimacy of the principles of the contracts and specifying its bases and influences are essential prerequisites to ordain favorable rules in the Islamic societies and especially in the Islamic Republic of Iran. Also different contracts about agriculture and injecting them to the banking system will motivate people to increase their activity in this section. One of the contracts is Mogharasah which in the viewpoint of most Shiite and Sunni scholars from the past till now is invalid. Shiite scholars know that invalid because it is Toghifi and Qarar. Sunni scholars know it as one of the certain contracts such as Bey and Ejare and invalid Mosaqat. In this comparative study on the contract and determining its nature and its different forms, we will examine the reasons that show it invalid. The result of the study is that Mogharaseh is an independent contract that would be legitimate by observing general rules of contracts. Also legitimization of this contract by Bey and Ejare and Solh is valid.