آسیب‌شناسی تدوین و اجرای لایحه تحول نظام مالیاتی از منظر خطمشیگذاری (موردمطالعه: سازمان امور مالیاتی)
محورهای موضوعی : خطمشیگذاری عمومی در مدیریتفاطمه ثنایی اعلم 1 , سید مهدی الوانی 2
1 - مشاور مالی و مالیاتی
2 - استاد
کلید واژه: خط‌مشی گذاری, آسیب‌شناسی, عرصه نهادی, نظام مالیاتی,
چکیده مقاله :
زمینه: لایه تحوّل نظام مالیاتی کشور یکی از اسناد بالادستی مهم مدیریت عمومی به شمار می‌رود که باید از منظر خط‌مشی گذاری ارزیابی شود. هدف: هدف این تحقیق، مطالعه آسیب شناسانه تدوین و اجرای لایحه تحوّل نظام مالیاتی از منظر خط‌مشی گذاری بوده است. روش: با توجّه به رویکرد اتّخاذ شده، هفت متغیر اصلی موثّر بر توفیق خط‌مشی تحوّل نظام مالیاتی در سه عرصه سیاست‌گذاری، نهادی و عرصه خرد از ادبیات نظری استخراج شد. جهت عملیاتی سازی عوامل مذکور علاوه بر مطالعه ادبیات تحقیق با 5 نفر از متخصّصان دانشگاهی حوزه خط‌مشی گذاری عمومی مصاحبه نیمه ساختارمند به عمل آمد که بر مبنای تحلیل آن‌ها 69 مؤلفه برای متغیرهای فوق استخراج شد. جهت ارزیابی مؤلفه‌های مذکور در خط‌مشی تحوّل نظام مالیاتی، روش پیمایش مبتنی بر پرسش‌نامه کتبی در بین 15 نفر از کارشناسان امور مالیاتی و سیاست‌گذاری مالی انجام شد. نتایج: بیش‌ترین نقاط ضعف لایحه تحوّل نظام مالیاتی از منظر خط‌مشی گذاری در عرصه سیاست‌گذاری بوده است که در آن به‌اندازه کافی به عوامل مربوط به ویژگی‌های خط‌مشی و مؤلفه‌های مهم شکل‌گیری خط‌مشی توجّه نشده است. هم‌چنین عامل‌های مربوط به عرصه خرد نیز کمتر مورد توجّه تدوینگران و مجریان بوده است. در این لایحه مؤلفه‌های مربوط به بازخوردهای جمعیت هدف نیز تا حد زیادی مغفول واقع‌شده و توجّه زیادی به عوامل محیطی کلان مداخله‌گر نشده است. امّا نقاط مثبت لایحه مذکور صرفاً در عرصه نهادی یا سازمانی بوده است که به ترتیب عبارت است از: تعیین دقیق روابط بین سازمانی در اجرای خط‌مشی، توجّه به مؤلفه‌های لایه‌ها و سطوح درگیر و مؤلفه‌های موثّر بر پاسخ‌های مطلوب مجریان خط‌مشی.
Background: The tax reform of the country is one of the important high-level documents of public administration that should be evaluated from the perspective of policy making. Purpose The purpose of this study was to study the pathology of drafting and implementing a tax reform from a policy making perspective. Method: With respect to the adopted approach, seven main variables influencing the success of the tax reform policy were extracted from theoretical literature in three areas of policy making, institution, and micro. In order to put these factors into operation, in addition to studying the literature, five semi-structured interviews were conducted with five academic experts from the field of public policy. Based on their analysis, 69 components were extracted for the aforementioned variables. In order to evaluate the components, a survey method was utilized based on a written questionnaire among 15 experts in tax policy and financial policy making. Results: Most of the weaknesses in the tax reform bill in terms of policy were in the field of policy making in which there was not adequate responsiveness toward factors related to policy features and important components of policy formation. Furthermore, the factors related to the micro-field were also less appealing to the drafters and implementers. In this bill, the components of target population feedback were largely neglected, and there was not considerable attention to macro-environmental factors. But the positive points of the bill were merely institutional or organizational terms, which are as follows: determining the exact inter-organizational relationships in policy implementation, attention to the components of the layers and levels involved and effective factors on the policy makers' desired responses.
_||_