تبیین جامعه شناختی زمینه های موثر بر نوع "طلاق" در بین مراجعین زن مرکز جامع مراقبت از خانواده بهزیستی در شهر کرمان

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

کمال جوانمرد ¹ , علیرضا صنعت خواه ²

1 - استادیار گروه جامعه شناسی. واحد شهر قدس. دانشگاه ازاد اسلامی. تهران. ایران.
2 - استادیار گروه علوم اجتماعی. واحد کرمان، دانشگاه ازاد اسلامی کرمان. ایران

تاریخ دریافت : 1401/07/17 تاریخ پذیرش : 1401/10/08 تاریخ انتشار : 1402/06/30

کلید واژه: رضایت زناشویی, عوامل اجتماعی- فرهنگی, نوع طلاق, آگاهی زوجین,

چکیده مقاله :

امروزه طلاق به عنوان یکی مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی مطرح است. در این تحقیق تلاش شده تا از یک‌سو عوامل فرهنگی و اجتماعی که بر نوع طلاق در بین زنان مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره بهزیستی مؤثرند، با تکنیک تحلیل عاملی بازشناسی شود؛ همچنین، رابطه متغیرهای تحقیق با نوع طلاق مورد مطالعه قرار گیرد. روش پژوهش از نوع پیمایشی با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه است و جامعه آماری این مطالعه را 347 نفر از مراجعین زن مرکز جامع مراقبت از خانواده بهزیستی شهر کرمان که در سال 1400 به این مرکز مراجعه داشته‌اند، تشکیل داده که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده‌اند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای spss26 انجام شده است. در تحلیل عاملی شش عامل به عنوان عوامل اثرگذار بر نوع طلاق در زنان کشف شده، شامل: تفاوت‌های سنی زوجین به هنگام ازدواج، وضعیت مسکن، تفاوت‌های فرهنگی و تحصیلات، سابقه ازدواج و رضایت جنسی، رضایت‌مندی والدین قبل از ازدواج و سابقه مصرف مواد مخدر و الکل در همسر. نتایج استخراجی نشان می دهد که اولین عامل طلاق زوجین، اختلاف سنی و سابقه ازدواج قبلی آنان؛ عامل دوم، وضعیت مسکن زوجین با نوع مالکیت مسکن (ملکی، استیجاری، رهنی)؛ عامل سوم، تفاوت‌های فرهنگی و سطوح تحصیلات زوجین به هنگام ازدواج؛ عامل چهارم، سابقه ازدواج قبلی آنان و میزان رضایت‌مندی زوجه (زن) در روابط جنسی؛ عامل پنجم، رضایت‌مندی والدین هر دو طرف (زن و مرد) قبل از ازدواج آنان و سابقه مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی در همسر، ششمین عامل مؤثر بر طلاق بوده است.

چکیده انگلیسی:

Today, divorce is considered as one of the most important social harms. In this research, an attempt has been made to identify the cultural and social factors that are effective on the type of divorce among women who refer to the welfare counseling center, using the factor analysis technique; Also, the relationship between the research variables and the type of divorce should be studied. The research method is a survey type using interviews and questionnaires And the statistical population of this study is made up of 347 female clients of Kerman Comprehensive Family Welfare Center who visited this center in 2021, who were selected by available sampling method. Data analysis was done using spss26 software. In the factor analysis, six factors have been discovered as factors affecting the type of divorce in women, including: age differences of couples at the time of marriage, housing conditions, cultural and educational differences, marriage history and sexual satisfaction, parental satisfaction before marriage, and history of drug use. and alcohol in the wife. The extraction results show that  The first reason for couples' divorce is their age difference and their previous marriage history; The second factor is the housing situation of the couple with the type of housing ownership (property, rental, mortgage); The third factor, cultural differences and education levels of couples at the time of marriage; The fourth factor is their previous marriage history and the level of satisfaction of the wife in sexual relations; The fifth factor, the satisfaction of the parents of both parties (man and woman) before their marriage and the history of drug and alcohol consumption in the spouse, has been the sixth factor affecting divorce.

منابع و مأخذ:

آزاد ارمکی، تقی (۱۳۹۴). تغییرات، چالش‌ها و آینده خانواده ایرانی، تهران: تیسا.
 آزاد ارمکی، تقی (۱۳۸۶). جامعه‌شناسی خانواده ایران، تهران: سمت.
 ابراهیمی منش، مریم؛ شکربیگی، عالیه (۱۳۹۵). شناسایی روند وقوع پدیده طلاق، ارائه یک نظریه زمینه‌ای، پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناس، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
 برناردز، جان (۱۳۸۴). درآمدی به مطالعات خانواده، ترجمه حسین قاضیان، تهران: نی.
 بهنام، جمشید (۱۳۹۴). تحولات خانواده، ترجمه محمدجعفر پوینده، تهران: ماهی.
 بهنیا، لیلا؛ قربان شیرودی، شهره؛ خلعتبری، جواد (۱۳۹۸). «رابطه دل‌بستگی ناایمن و والدگری ناکارآمد با خشونت خانگی زنان در شرف طلاق با میانجی‌گری روان بنه‌های سازش نایافته اولیه»، مجله علوم روان‌شناختی، دوره 18، شماره ۷۵: ۲۷۵ـ۲۸۶.
 پرویزی، سرور؛ امینی زاده، خدیجه؛ ثناگو، اکرم؛سپهوند، فریبا (۱۳۸۸). تبیین مفهوم خانواده سالم از دیدگاه نوجوانان زنجانی، مجله پژوهش پرستاری ایران، شماره 13: ۷ـ۱۷.
 جوانمرد، کمال (1395). بررسی جامعه‌شناختی علل مؤثر بر طلاق توافقی بین مردان 25 تا 40 ساله شهر کهنوج در سال‌های 1390 تا 1394، طرح پژوهشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کهنوج.
 جوانمرد، کمال (1395). بررسی علل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثر بر پدیده خشونت علیه زنان در خانواده (همسرآزاری) در شهر کرمان، فصل‌نامه تغییرات اجتماعی- فرهنگی، دوره 13، شماره 2، شماره پیاپی 49: 35-53.
 نجفی زاده، عاطفه؛ خدابخشی پیرکلانی، روشنک؛ فرح بیجاری، اعظم (1401). شناسایی عوامل مؤثر بر رشد پس از آسیب زنان مطلقه، نشریه علوم روان‌شناختی، شماره 112: 697-708.
 رضازاده، سید محمدرضا؛ بهرامی احسان، هادی؛ فاضل، محدثه؛ فلاح، مریم (۱۳۹۷). «بررسی عوامل زمینه‌ای و علل مؤثر بر طلاق: یک تحلیل اکتشافی»، مجلۀ علوم روان‌شناختی، دوره17، شماره 71: ۷۶۵ـ۷۷۴.
روزن باوم، هایدی (۱۳۶۷). خانواده به منزله ساختاری در مقابل جامعه، ترجمه محمدصادق مهدوی، تهران: نشر دانشگاهی.
ریاحی، محمد اسماعیل؛ علیوردی نیا، اکبر؛ بهرامی کاکاوند، سیاوش (۱۳۸۶). تحلیل جامعه‌شناختی میزان گرایش به طلاق (مطالعه موردی: شهرستان کرمانشاه)، پژوهش زنان، دوره 5، شماره۳: ۱۰۹ـ۱۴۰.
ریتزر، جورج (۱۳۷۴). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
زارعان، منصوره؛ سادات سدید پور، سمانه (۱۳۹۵). «فراتحلیل تحقیقات مربوط به طلاق: رویارویی عوامل فردی و اجتماعی»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره ۷، شماره ۲: ۱۹۲ـ۲۱۸.
ساروخانی، باقر (۱۳۷۲). طلاق پژوهشی در شناخت واقعیت و عوامل آن، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ستوده، هدایت الله؛ بهاری، سیف‌الله (1386). آسیب‌شناسی خانواده، تهران: ندای آریانا.
شهولی، کیومرث؛ رضایی فرد، سلطان مراد (۱۳۹۰). بررسی علل ناسازگاری و طلاق در خانواده‌های شهرستان ایذ، جامعه پژوهشی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال2،شماره1: ۱۱۱ـ۱۳۸.
عابدی نیا، نسرین؛ بوالهری، جعفر؛ نقی زاده، محمد مهدی (۱۳۹۴). مقایسه عوامل زمینه‌ساز تقاضای طلاق برحسب جنسیت، مجله روان‌شناسی، شماره1: ۱۳۸ـ۱۴۱.
- عبدالرسولی، رضا؛ ادریسی، افسانه؛ آزاد ارمکی، تقی (1401). تبیین طلاق با رویکرد آنومی اجتماعی دورکیم در شهر کرج، فصل‌نامه روانشناسی فرهنگی، شماره 1: 299-332.
علوی، طاهره؛ مقدم زاده، علی؛ مظاهری، محمدعلی، حجازی موغاری، الهه و همکاران (۱۳۹۷). «بازنمایی مؤلفه‌های احتمال آسیب طلاق: مطالعه‌ای به روش پدیدارشناسی»، پژوهش‌های روانشناسی بالینی و مشاوره، دوره 8، شماره 2: ۶۱ـ۸۳.
 فسایی، سهیلا؛ ایثاری، مریم (۱۳۹۴). مطالعه جامعه‌شناختی سنخ‌های طلاق، مجله جامعه‌شناس، شماره1: ۱۲۵ـ۱۳۱.
 قریشی، فردین؛ شیرمحمدی، داوود و برجوند (۱۳۹۳). عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان گرایش به طلاق در شهر یاسوج، پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال سوم، شماره 1: ۱۹ـ۳۳.
 کاملی، محمدجواد (۱۳۸۶). بررسی توصیفی علل و عوامل مؤثر در بروز آسیب اجتماعی طلاق در جامعه ایران با توجه به آمار و اسناد موجود، فصلنامه علمی ترویجی دانش انتظامی، شماره35: ۱۸۰ـ۱۹۸.
 کلانتری، عبدالحسین؛ روشن‌فکر، پیام؛ جواهری، جلوه (۱۳۹۰). آثار و پیامدهای طلاق، زن در توسعه و سیاست، دوره ۹، شماره ۳: ۱۱۱ـ۱۱۳.
 لبیبی، محمد (۱۳۹۳). خانواده در قرن ۲۱ تهران: نشر علم.
 نیک بخش، بهرام؛ حمیدی، علی؛ حافظی بیرگانی، مهران (1401). تأثیر عوامل اجتماعی و اقتصادی بر مفهوم حقوقی بزه دیدگی دانش آموزان در نهاد فرهنگی آموزش‌وپرورش در ایام شیوع ویروس کووید 19، فصل‌نامه مطالعات میان فرهنگی، دوره 17، شماره 52: 99-126.
 یحیی زاده، حسین؛ حامد، محبوبه (۱۳۹۴). مسایل فرزندان طلاق در ایران و مداخلات مربوطه: فراتحلیل مقالات موجود، دو فصلنامه مطالعات زن و خانواده، سال سوم، شماره۲: ۹۱ـ۱۲۰.

Edgar, F. & borgatta, R. & Montgomer, J.V. (2000). Encyclopedia of Sociology, Macmillan Reference USA.
Kersten, K.K. (1990). The process of marital disaffection: interventions at various stages. Family Relations, 39: 257-265.
Morrison and Others (2005). A Prospective Study of Divorce and Its Relationship to Family Functioning, https://eric.ed.gov/?id=ED231524.
Valenzuela, S. & Halpern, D. (2014). Social network sites, marriage well-being and divorce: Survey and state-level evidence from the United States, Computers in Human Behavior, 36, p 94–101.
Wauterickx, N., Gouwy, A. & Bracke, P. (2006). Parental Divorce and Depression: Long-Term Effects on Adult Children, Journal of Divorce & Remarriage 45(3-4):43-68, https://www.researchgate.net/publication/254368069_Parental_Divorce_and_Depression
Van Dijk, R., Branje, S. and Others (2020). A meta-analysis on interparental conflict, parenting, and child adjustment in divorced families: Examining mediation using meta-analytic structural equation models, Clinical Psychology Review Volume 79, July.
Freeman, M.D. & Bradley, W. (2011). Children of Divorce: The Differential Diagnosis of Contact Refusal, Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, Volume 20, Issue 3, July, Pages 467-477.
Sbarra, D., Borelli, A. & Jessica, L. (2019). Attachment reorganization following divorce: normative processes and individual differences, Current Opinion in Psychology, Volume 25, February 2019, Pages 71-75.
Sands, A., Thompson, E. and Others (2017). Long-term influences of parental divorce on offspring affective disorders: A systematic review and meta-analysis, Journal of Affective Disorders Volume 218, 15 August 2017, Pages 105-114.
Holtzworth, M. (2011). Controversies in divorce mediation and intimate partner violence: A focus on the children, Aggression and Violent Behavior, Volume 16, Issue 4, July–August 2011, Pages 319-324.
Delongis, A. & Zwicker, A. (2017). Marital satisfaction and divorce in couples in stepfamilies, Current Opinion in Psychology Volume 13, February 2017, Pages 158-161.
Holtzworth-Munroe, A. (2011). Controversies in divorce mediation and intimate partner violence: A focus on the children, Aggression and Violent Behavior Volume 16, Issue 4, July–August 2011, Pages 319-324.
Shapiro, A., Cooney, T.M. (2007). Divorce and Intergenerational Relations across the Life Course, Advances in Life Course Research Volume 12, Pages 191-219.