بررسی نیمرخ هوشی، شخصیتی و خلاقیت دانشآموزان تیزهوش تحصیلی
محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)انسیه ابراهیم 1 , علی اکبر ارجمندنیا 2 , مسعود غلامعلی لواسانی 3 , غلامعلی افروز 4
1 - دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه تهران، ایران
3 - دانشیار گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، دانشگاه تهران، ایران
4 - استاد ممتاز گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه تهران، ایران
کلید واژه: خلاقیت, نیمرخ هوشی, نیمرخ شخصیتی, دانشآموزان تیزهوش تحصیلی,
چکیده مقاله :
هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی نیمرخ هوشی، شخصیتی و خلاقیت دانش آموزان تیزهوش تحصیلی بود . روش: پژوهش حاضر توصیفی از نوع زمینه یابی است. از تمامی دانشآموزان مدارس سمپاد شهر تهران که حدود 5000 نفر بودند؛ با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای طبقه ای تعداد 120 نفر (60 نفر پسر و 60 نفر دختر) به عنوان نمونه انتخاب شدند. از نسخه نوین هوش آزمای تهران- استانفورد – بینه، فرم بازسازی شده، پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه سوتا-نوجوان و آزمون خلاقیت عابدی برای جمع آوری داده ها استفاده شد. یافته‌ها: یافته ها نشان داد که این گروه از دانش آموزان از لحاظ هوش متبلور، حافظه فعال و پردازش دیداری -فضایی در سطح تیزهوش قرار داشته و آسیب های روانی بیشتری را تجربه می کنند. به علاوه، از میزان خلاقیت بالاتری برخوردارند. نتیجه‌گیری: احتمالاً اضطراب دانشآموزان تیزهوش به دلیل انتظاراتی که از آنها می‌رود، بالا است. همچنین، با توجه به یافته‌ها، خلاقیت دانشآموزان تیزهوش نسبت به دیگر دانشآموزان بالا بوده و توانایی شناختی فزاینده‌ای را در بسط و پس از آن، ابتکار و سپس سیالی دارند و میتوان با افزایش ابتکار، انعطاف‌پذیری و تدوین برنامه‌های آموزشی مناسب، خلاقیت و نوآوری این گروه از دانشآموزان را افزایش داد.
Aim: The main purpose of this study was to study of the intelligence profile, personality and creativity of Gifted students. Method : The Method of this research is descriptive. The statistical population of the study consists of all the students who are studying in gifted schools in the 9th to 12th grade in Tehran and Karaj. Among the students of these schools,120 students were selected randomly which were about 5,000; Using stratified cluster sampling method, 120 people (60 boys and 60 girls) were selected as the sample. A new version of the Tehran-Stanford-Binet intelligence test, a reconstructed form, a Minnesota multiple personality Inventory,-adolescent(MMPI-ARF), and the Abedi Creativity Test were used.. Results: The results showed that this group of students are at the high level of intelligence in crystallized intelligence, working memory and visual-spatial processing and they experience more psychopathology. In addition, they have a higher level of creativity.Conclusion: The anxiety of gifted students is probably high due to the expectations that are expected of them. Also, according to the findings, the creativity of gifted students is higher than other students and they have an increasing cognitive ability to develop and then, initiative and then fluidity, and can be increased by increasing initiative, flexibility and developing appropriate curricula.
احمدوند محمدعلی. (1391). روانشناسی کودکان استثنایی. تهران: دانشگاه پیام نور.
ارجمند نیا، علی اکبر؛ افروز، غلامعلی؛ تقی زاده، حسین؛ قاسم زاده،سوگند و اسدی، راضیه.(1392) بررسی مقایس‌های خودکارامدی و سلامت روان درمیان دانشآموزان تیزهوش و عادی. مجله مطالعات ناتوانی، 3(1)،27-38.
ارقبایی، محمد؛ قلعه نوری، فریبا وخوارزمی رحیم آبادی، رحمت‌الله .(1396) مقایسه دانشآموزان تیزهوش و عادی شهر مشهد. سومین کنفرانس دانش و فناوری علوم تربیتی، مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران.
اژدربین ، مریم. (1396) بررسی نیمرخ هوشی، پیشرفت تحصیلی و شخصیتی دانشآموزان نوجوان مدارس تیزهوشان منطقه 2 تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر
افروز،غلامعلی و کامکاری، کامبیز. (1397) مبانی روانشناختی هوش و خلاقیت (تاریخچه، نظریه‌ها و رویکردها). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
اکبری، سپیده. (1397) بررسی نیمرخ هوشی، شخصیتی و خلاقیت دانشآموزان مدارس سمپاد شهر تهران، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
امرایی ، فروزان؛ قدم پور، عزت اله؛ شریفی، طیبه و غضنفری، احمد.(1398) مقایسه تأثیر آموزش مهارتهای وسعت بخشی تفکر و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر خلاقیت(سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری، بسط) دانشآموزان. فصلنامه علمی-پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8 ( 4) :97 – 128.
امیری، شعله.(1385) بررسی و مقایسه عوامل شخصیت در دانشجویان استعدادهای درخشان و غیراستعدادهای درخشان دانشگاه اصفهان، مجله پژوهشهای تربیتی و روانشناختی، سال دوم، شماره 2 ، 1-16.
رجبی، فهیمه و شیرعلی، عبدالهانی. (1395) مقایسه و بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی وسلامت روان در دانشآموزان دخترمدارس عادی و تیزهوش شهرستان آباده.دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 63:115-107.
رضایی ، علی محمد؛ ابراهیمی قوام، صغری؛ دلاور، علی و رضایی ، نورمحمد.(1393) پیش بینی خلاقیت بر اساس ویژگی‌های شخصیتی. فصلنامه علمی-پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 3 ( 4) ،1 – 19.
شکوهی امیرآبادی، لیلا ؛ دلاور،علی؛ عباسی سروک، لطف اله وکوشکی، شیرین.( 1397 ) تحلیل محتوای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر اساس خلاقیت و شادکامی. فصلنامه علمی- پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8 ( 3) ،162 – 192.
شکوهی یکتا، محسن و پرند، اکرم .(1389) روانشناسی وآموزش تیزهوشان، تهران: انتشارات تیمورزاده طبیب.
شهرآرای،مهرناز؛ سیدان، ابوالقاسم و فرزاد، ولی ا....( 1381) تحلیل خلاقیت در کودکان معرفی آزمون تفکر خلاق در عمل و حرکت.مجله روانشناسی و علوم تربیتی،(2):191-211.
شهریاری احمدی، منصوره؛ افروز، غلامعلی؛ پاشاشریفی، حسن و دوایی، مهدی. (1391) مقایسه خلاقیت و سلامت روانی دانشآموزان تیزهوش و عادی. فصلنامه تحقیقات روانشناختی، 4(15): 69-81.
طاهر، محبوبه؛ بخشیپور، باباله؛ مجرد، آرزو وکوچکپور، مریم.(1394) مقایسه هوش هیجانی و خلاقیت دانشآموزان تیزهوش و دانشآموزان با هوش متوسط، فصلنامه تحول روانشناختی کودک، 2(1).، 55-66.
عشور نژاد ، فاطمه ؛کدیور ، پروین و حجازی ، الهه.(1396) رابطه عاملیت، برنامه‌ریزی و فرهنگ مدرسه با بهزیستی روان شناختی و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان عادی و تیزهوش.فصلنامه پژوهشهای نوین روانشناختی ، 12(47) :79-106
غلامعلی لواسانی، مسعود؛ صفایی راد، ایرج و افروز، غلامعلی (1397). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی مادران با سلامت روان و خلاقیت فرزندان دختر. پژوهش نامه زنان، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی، 9(1) : 101- 122.
قدرتی، مهدی. (1389) مقایسه خلاقیت دانشآموزان دختر تیزهوش مدارس استعدادهای درخشان، غیرانتفاعی و دولتی، فصلنامه علوم رفتاری، 2(6)، 131-151.
قسوره، مهدی؛ حسامی، حمیده و قسوره، امین .(1395) مقایسه ویژگی‌های شخصیتی و اضطراب ریاضی در دانشآموزان دختر مقطع متوسطه دوم، کنفرانس‌های آموزش ریاضی ایران وابسته به اتحادیه انجمنهای معلمان ریاضی ایران، دوره 1، شماره 1001، 55-66
قنبری پناه ، افسانه ؛ همرنگ ،حمید؛ ابوالمعالی الحسینی ، خدیجه وسپاه منصور،مژگان.(1398) تبیین رابطه بین خلاقیت و سازگاری تحصیلی دانشآموزان بامیانجیگری انگیزش تحصیلی. نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی.9(3):25-60.
نصیران، صدیقه و ایروانی، محمدرضا. (1395) بررسی مشکلات دانشآموزان تیزهوش در مدارس استعدادهای درخشان از نظر دانشآموزان و والدین، فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 2(1) ، 85-98.
ولیزاده،سمیه؛ ارجمندنیا،علیاکبروحسینی،افضلالسادات.(1396) تاثیرآموزش خودتنظیمی هیجانی برکاهش مشکلات رفتاری تیزهوشان با موفقیت تحصیلی پایین، مجله اختلالهای رفتاری و یادگیری، 1(1)، 1-13.
یارمحمدی، زهره؛ عرب زاده، مهدی وکدیور، پروین. (1395). نقش هوش موفق، خرد و خلاقیت در پیشرفت تحصیلی دانشآموزان تیزهوش و عادی، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشنامه تربیتی، 11(48)، 151-166.
Anderson, L.W. & Krathwohl, D.R. (2013). A taxonomy for learning, teaching, and assessing (A revision of Blooms taxonomy of educational objectives). New York: Longman.
Aichouni M, Tauahmia, M; ALghamdi, A; Aitmessaoudene, N; Alhamal, R.M& Alghouamy, A.(2015). Creativity and innovation among gifted Saudi students: an empirical study. Procedia-social and behavioral sciences, 195, 1371-1379.
Bates-Krakoff, J.; McGrath, R. E.; Graves, K., and Ochs, L., (2016), Beyond a deficit model of strengths training in schools Teaching targeted strength use to gifted students, Gifted Education International, 1-16.
Dombrowski; Stefan C., Watkins; Marley W., Brogan; Michael J, (2009), An Exploratory Investigation of the Factor Structure of the Reynolds Intellectual Assessment Scales (RIAS), Journal of Psychoeducational Assessment, Volume 27, Number 6, 494-507.
Glăveanu, Vlad Petre (2018). Educating which creativity?, Thinking Skills and Creativity, 27, 25–32
Guignard, J-H., Kermarrec, S., Tordjman, S., (2015), Relationships between intelligence and creativity in gifted and non-gifted children. In Press, Corrected Proof — Note to users.
Hornstra, Lisette, Bakx, Anouke, Mathijssen Sven, Denissene, Jaap J.A.(2020), Motivating gifted and non-gifted students in regular primary schools: A self determination prspective, Learning and Individual Differences 80 (2020) 101871
Johnson; L.J, Karnes; M., & Carr; V., (1997), Providing Services to Children with Gifts and Disabilities: a Critical need, In N.Colangelo & G. Davis (Eds.), Handbook of Gifted Eeucation (pp: 516-527), 2nd Ed, Boston: Allyn and Bacon.
Kearney; Kathi. M. A, Ed, Barbara; J. & Gilman; M. S, (2004), Assessment and Testing: What About The SB5, WISC-IV and Other Tests?, March 20 th & 21 st.
Kimberly; E, Ward, (2005), Assessing Pre Scholars Cognitive Performance on the KABC-II and The SB-IV, Ball State University.
Kuo; Ching-Chih, Maker; June, Su; Fang- Liu., Hu; Chun., (2010), Identifying Young Gifted Children and Cultivating Problem Solving Ablities and Multiple Intelligences, Learning and Individual Differences, 20, 365-379.
Mattaa, Michael, Grittia, Emanuela Saveria, Lang, Margherita. Personality assessment of intellectually gifted adults: A dimensional trait Approach (2019). Learning and Individual Differences 80 (2019).
Mofield, E. (2019). Understanding underachievement: mindset, perfectionism, and achieves attitudes among gifted students. Journal for the education of the gifted, 42(2): 107-134. Doi: 10.117710162353219836737.
Oleg, A.D. (2019). Significance of Aristitole teacing practice for modern education .Teacher education in the 21st century. Rignald Botshabeng Monyai. Intech open.
Peterson, J. S., (2009), Myth 17: Gifted and talented individuals do not have unique social and emotional needs, The Gifted Child Quarterly, 53(4), 280.
Plucker; J. A., & Beghetto; R. A., (2015), Introduction to the special issue, Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 9 (2), 115.
Restak; R., (1986). The Infant Mind, Garden City, NY: Doubleday.
Roid; H, Gale, (2005), Manual Stanford Binet, Intelligence Scales for Early Childhood, Fifth Edition, Riverside Publishing a Houghton Mifflin Company.
Sternberg, R.J. (2000). Successful intelligence: a unified view of giftedness. In C.F.M. Van Lieshout and P.G. Heymans (Eds.), Developing talent across the life span. Hove: Psychology Press.
Sternberg, R.J., & Jarvin, Linda. Grigorenko, Elena L.(2011) Explorations in Giftedness. NewYork: Cambridge University Press
Sternberg, R.J., & Jarvin, Linda. Grigorenko, Elena L.(2012) Explorations in Giftedness. NewYork: Cambridge University Press.
Sternberg, R.J., and Lubart, T.I. (1996). Defying the crowd: cultivating creativity in a culture of conformity. New York: Free Press.
Warne, R. (2016). Five reason to put the g back into giftedness: an argument for a applying the cattle-horn-carroll theory of intelligence to gifted education research and practice. Gifted child quarterly. 60:3-15.
_||_