اثر بخشی آموزش بر مبنای حواس پنجگانه بر افزایش خلاقیت کودکان پیش دبستانی
محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)
لیلی قاسمی
1
(کارشناس ارشد تربیت مربی هنر کودک دانشگاه بین الملی امام رضا (ع))
علی سعیدی
2
(دکتری روان شناسی تربیتی ،استادیاردانشگاه فرهنگیان مشهد)
لاله خرازیان
3
(استادیار دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه هنر نیشابور)
کلید واژه: آموزش, خلاقیت, کودکان پیش دبستانی, حواس پنجگانه,
چکیده مقاله :
هدف: هدف اصلی این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش بر مبنای حواس پنجگانه بر افزایش خلاقیت کودکان پیش دبستانی بوده است. روش: پژوهش حاضر از نوع شبه آزمایشی با پیش آزمون - پس آزمون و گروه کنترل بوده است. نمونه مورد مطالعه این پژوهش شامل20کودک پیش دبستانی از ناحیه 6 آموزش وپرورش شهر مشهد درسال تحصیلی 95-94 بودند که به روش نمونه گیری نمونه در دسترس انتخاب گردید وبه دو گروه 10 نفری تقسیم شدند. ابزار گردآوری داده ها دراین پژوهش آزمون سنجش خلاقیت تورنس فرم"ب"تصویری می باشد. وجهت آموزش کودکان از ابزار آموزشی محقق ساخته با رویکرد به کارگیری حواس پنج گانه، استفاده شده است. از آزمون تحلیل کوواریانس برای تعیین تفاوت نمرات پیش آزمون و پس آزمون استاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که میانگین نمرات خلاقیت دو گروه آزمایش و کنترل کودکان در پیش آزمون و پس آزمون در سطح 05/0 تفاوت معنی داری دارد. و این بیانگر آن است که برنامه ی آموزشی بر مبنای حواس پنجگانه بر افزایش خلاقیت کلی کودکان و مؤلفه های سیالی، انعطاف پذیری، ابتکار و بسط کودکان مؤثر است. نتیجه گیری : نتایج این پژوهش نشان می دهد که به کارگیری حواس مختلف کودکان در جریان آموزش می تواند در افزایش خلاقیت کودکان پیش دبستانی مؤثر باشد.
This study was designed to determine the effectiveness of creativity training program in fostering five senses in preschoolers aged 5-7. The study method was quasi-experimental including a pre-test and post-test design and the control group. The study population consisted of 20 children selected from two preschool childcare centers in District 6 of Mashhad in academic year 2016-17 using available sampling method. For the purpose of the study, the children were divided into two groups of 10 member, namely experiment group (children to whom researcher’s designed educational tools were presented in the post-test) and the control group (children who did not receive researcher’s educational tools in the post-test). Then, using data gathering instruments, which included Torrance Tests of Creative Thinking Form B and researcher’s designed training tools intended to incorporate five senses in improving creativity of children, in two stages of the test, namely pre-test (before presenting researcher’s designed training tools to the experiment group) and posttest (after presenting researcher’s designed training tools to children of the experiment group), which was conducted over one week, the creativity of the children participating in this study was measured. After statistical analysis using descriptive statistics (mean, standard deviation and standard mean error) Analysis of covariance, the results showed that creativity training program influenced the development of creativity and its four components (fluency, flexibility, originality and elaboration) in children .
آمابلی،ترزا.(1386). شکوفایی خلاقیت.ترجمه ی حسن قاسم زاده وپروین عظیمی.تهران: نشردنیای نو،چاپ چهارم.
انوری،حسن.(1385 ). فرهنگ بزرگ سخن.تهران: انتشارات سخن.
اوبالاسی، آناهیتا، حسینی نسب، سید داود.(1394). بررسی تأثیر آموزش روش مونته سوری بر خلاقیت کودکان پیش دبستانی 4 و 5 ساله شهر تبریز. نشریه علمی – پژوهشی آموزش و ارزشیابی، 7(28)، 81-98.
برون، سارا، حیدری، علیرضا، بختیارپور، سعید، برون، سیما. (1392). تأثیر آموزش حل خلاقانه مسأله بر مؤلفه های خلاقیت دانش آموزان. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(4)، 56-71.
بهجویا،ناظم.(1388). روش های خلاقیت برای نسل امروزوفردا. روش های تفکر خلاق وبرتر کاربردی برای سنین مختلف .تهران : نشردرسا.
پیرخالقی،علیرضا.(1388).آزمون تفکر خلاق تورنس فرم ب تصویری دفترچه B.ترجمه و تألیف موُسسه تحقیقات علوم رفتاری شناختی سینا.
تورنس،ئی پال.(1392). استعدادها و مهارت های خلاقیت وراه های آزمون وپرورش آن ها.ترجمهی حسن قاسم زاده تهران:نشر دنیای نو،چاپ پنجم .
جهان، فائزه، کیان ارثی، فرحناز، رضایی، علی محمد. (1393). اثر بخشی آموزش تریز بر افزایش میزان خلاقیت و مؤلفه های آن در دانش آموزان. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 4(1)، 66-82.
حبیبی ،پریسا و احمدی قراچه، علی محمد.(1393). الگوهای جهانی آموزش پیش دبستانی. تهران : ناشر سروش.
حسینی، افضل السادات.(1388). ماهیت خلاقیت و شیوه های پرورش آن. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
حسینی، افضل السادات، محمدزاده، سیده زهره.(1395). اثر بخشی برنامه آموزش خلاقیت در قالب فعالیت های هنری بر رشد خلاقیت دانش آموزان. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6(1)، 109-130.
دافی، برنادت.(1391). تشویق خلاقیت و تخیل در کودکان. ترجمه مهشیدیاسایی. تهران: انتشارات ققنوس.
ربوبی، حسین.(1390).کاربرد روش مونته سوری در آموزش کودکان پیش دبستانی. قابل دسترس در سایت آموزش مرکز درمانی رشد،1دیماه 1390.
رادبخش، ناهید، محمدی فر، محمد علی، کیان ارثی، فرحناز.(1392). اثر بخشی بازی و قصه گویی بر افزایش خلاقیت کودکان. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(2)، 177-195.
رکنی، ماندانا، زاده محمدی، علی و نوابی نژاد، شکوه.(1394). بررسی اثر بخشی نقاشی درمانی بر خلاقیت و رشد اجتماعی کودکان 4 تا 6 ساله. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(3)، 173-196.
سعیدی، علی. (1391). پرورش خلاقیت درکودکان. تهران: ناشر لوح زرین .
سلیمانی،افشین.( 14392). سیب خلاقیت، شناخت و پرورش مهارت های تفکر خلاق. تهران: انتشارات فرا روان ، چاپ سوم.
سیف، علی اکبر.(1395). روان شناسی پژوهشی نوین. تهران: نشر دوران. چاپ هفتم .
شهرآرای، مهرناز.( 1375). آموزش و پرورش مطلوب در آستانه سده بیست ویکم. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش های تربیتی، موُسسه تحقیقات تربیتی دانشگاه تربیت معلم ، 4(3و4).
شاهعلی زاده، محمد؛ دهقانی، سجاد و دهقانزاده، حجت.(1393). پرورش خلاقیت و افزایش میزان یادگیری با بهره گیری از الگوی پرورش خلاقیت ویلیامز در درس علوم اجتماعی. فصلنامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی4(2)، 111-133.
شریفی، علی اکبر و داوری، رقیه.(1389). مقایسه تأثیر سه روش پرورش خلاقیت در افزایش خلاقیت دانش آموزان پایه دوم راهنمایی، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 15(1)، 57-62.
فرمانی شجاعت، ابراهیم.( 1389). بررسی میزان آگاهی مربیان پیش دبستانی ناحیه دو آموزش و پرورش قم از تربیت حواس پنج گانه و ارائه الگوی مطلوب، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
کارت رایت، کارول وکارت رایت، جی فیلیپ.(1393). پرورش مهارت های مشاهده، ترجمه ولی ا... نعمتی، تهران: ناشر رشد ، چاپ هفتم.
کیافر، مریم سادات و اصغری نکاح، سید محسن.(1393). اثر بخشی برنامه پرورش خلاقیت به شیوهی فعالیت های گروهی بازی محور بر مؤلفه های خلاقیت کودکان پیش دبستانی. فصلنامه فناوری آموزش و یادگیری. 1(1)، 62-83.
کینگ، الکساندرر و اشنایدر، برتراند. (1373). نخستین انقلاب جهانی: جهان20سال پس از محرومیت های رشد. ترجمه شهیندخت خوارزمی. تهران: نشر احیای کتاب.
معروفی، یحیی و مولوی، مظفر.(1392). تأثیر روش تدریس بدیعه پردازی بر پرورش خلاقیت دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی. دو فصلنامه پژوهش های آموزش و یادگیری. 22(6)، 31-44.
مؤمنی مهموئی، حسین و اوجی نژاد، احمد رضا.(1389). تأثیر بکارگیری الگوی تدریس بدیعه پردازی بر پرورش خلاقیت دانش آموزان در درس انشاء. فصلنامه روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، 1(2)، 95-107.
Dziedziewicz, D. Gajda, J & Karwowski, M. (2013). Developing Children’s ntercultural Competence and Creativity. Thinking Skills and Creativity. 1- 34
Karakelle, S. (2009). Enhancing fluent and flexible thinking through the creative drama process. Thinking Skills and Creativity, 4, 124–129.
Koutsoupidou, T. & Hargreaves, D. (2009). An experimental study of the effects of improvisation on the development of children’s creative thinking in music. Psychology of Music, 37, 251–278.
Fedotova, O, Latun,V. (2015).Experimental Study of Audiovisual Approach in a ourse on the Psychology of Creativity, Procedia - Social and Behavioral Sciences 191 (2015) 1054 – 1061. .Gainsley, Suzanne, 2012, Looking, Listen, Touch, Feel, taste: The impotance of sensory play. Curriculum newsletter from hischool, volume, 25, no, 5: 1-12.
Holmes, R.M, Rome, L, Ciraloa, S, Grushko, M. (2015). The relationship between creativity, social play, and children’s language abilities. Early Child Development and Care, Vol. 185, No. 7, 1180–1197.
Passanisi, A, Di Nuovo, S, Urgese, L, Pirrone, C. (2015). The Influence of Musical Expression on Creativity and Interpersonal Relationships in Children. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 191 (2015) 2476 – 2480.
Lillard, A, S, Lerner, M, D, Hopkins, E, J, Dore, R, A, Esmith, E, D, Palmquist, C, M. (2013). The Impact of Pretend Play on Children’s Development: A Review of the Evidence. Psychological Bulletin, Vol. 139, No. 1, 1–34
Early Childhood Education curriculum Farmework (Darft), 2012, Ministry of women and child development Govermant of INDIA.
Evangelou,M,ylva,K,kyriacou,M,Wild,M,Glenny,G.(2009). Early years Learning and Development Literature Reviw, Department of Exfort and Westminster Instituteof Educatin, Oxford Brookes University.
_||_