مـکــان

محورهای موضوعی : معماری

آتوسا مدیری ¹ (استادیار گروه شهرسازی ، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکز دانشگاه آزاد اسلامی)

تاریخ دریافت : 1387/01/17 تاریخ پذیرش : 1387/01/20 تاریخ انتشار : 1387/05/15

کلید واژه: place, Topology, life-world, مکان1, زیست جهان2, گشتالت3, موضعشناسی4, درون و برون, Gestalt, inside – outside,

چکیده مقاله :

هدف مقاله بررسی نظریات مکان در چهارچوب سه رویکرد اثباتی ، انتقادی و پدیدارشناسانه است. در بخش نخست به تعاریف مکان با رویکردی همه جانبه و در بخش دوم به نظریات پدیدارشناسان و مفاهیم اصلی بسط داده شده توسط رالف و شولتز پرداخته می شود. بخش سوم مقاله انتقادهایی است که عمدتاً مسی و هابرماس به رویکرد صرف پدیدارشناسی مکان ارائه می کنند. بخش چهارم مقاله به نظریات، راهکارها و معیارهای اثبات گراها نظیر مونتگمری و کانتر پرداخته می شود. مفاهیم اصلی که پدیدارشناسان در تعریف مکان بکار می گیرند، مفهوم درون و برون و موضع شناسی است. رویکرد انتقادی به نقش ساختارهای اقتصادی و اجتماعی در شکل گیری مکان می پردازد و رویکرد اثباتی در قالب سه مؤلفه ی کالبد، معنا و فعالیت شکل گیری مکان را تبیین می کند. اما آن چه در کنار تمامی مفاهیم، ساختارها و مولفه ها اهمیت دارد، انسان، حضور وی و تعامل او با تمامی شکل دهنده ها است. عناصر فوق به روش تحلیل محتوا بررسی شده اند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of article is review and represent of theoretical framework of place into three approaches: positive, critical and phenomenological. First part of article explains definitions of place. Second part presents phenomenological theories such as Relph and Schultz. The third part of the article contains critical approach of Messy and Habermas to just phenomenological approach about place. The forth part presents positive approach and explains criteria and policies which have been expanded by Montgomery and canter. The fundamental concepts of phenomenological approach is topology and inside – outside. Critical approach distinct the essential role of economical and social structure in forming place. Positive approach explains three dimensions of place as physical, meaning and activity; but the most important issues are human and his interaction of human being with latter dimensions. The content analysis has been used.

منابع و مأخذ:

1. راپاپورت، اموس (1384)، "معنی محیط ساخته شده: رویکردی در ارتباط غیرکلامی"، ترجمه حبیب. فرح ، انتشارات پردازش و برنامه­ریزی شهری.


2. ریتزر، جرج(1383)، "نظریه جامعه­شناسی در دوران معاصر" ، ترجمه ثلاثی، محسن، انتشارات علمی فرهنگی، تهران.


3. شولتس ، نوربرگ – کریستیان (1353) ، "هستی، فضا و معماری"، ترجمه حافظی، محمد حسن ، انتشارات کتاب فروشی تهران، تهران.


4. شولتس ، نوربرگ – کریستیان (1381) ، "معماری : حضور ، زبان و مکان" ، ترجمه احمدیان، سید علیرضا ، موسسه معمار نشر ، تهران.


5. فکوهی ، ناصر (1383) ،"انسان شناسی شهری" ، نشر نی : تهران.


6. لینچ ، کوین (1372) ، "سیمای شهر"، ترجمه ی مزینی ، منوچهر ، انتشارات دانشگاه تهران : تهران.


7. مدنی پور ، علی (1379) ، "طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرآیندی اجتماعی و مکانی" ، ترجمه مرتضایی. فرهاد، انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری: تهران.


8. نوذری ، حسینعلی (1381) ، "بازخوانی هابرماس : در آمدی بر آراء ، اندیشه ها و نظریه های یورگن هابرماس" ، نشر چشمه : تهران.


9. Carmona. Matthew, Heath. Tim, Oc. Taner, Tiesdell. Steve (2003), “ Public Places, Urban Spaces”, Architectural Press: Oxford.


10. Logan, J. & Molotch, H. (1987), “Urban Fortunes: The Political Economy of Place”, University of California Press: Berkeley.


11. Jackson, J.B (1994), “A Sense of Place, A Sense of Time”, Journal of Urban Design, 6.


12. Knox, P. & Pinch, S. (2000), “ Urban Social Geography”: An Introduction, Prentice Hall: Harlow


13. Project for Public Space (PPS) (2001), “ How to Turn a Place Around: A Hand Book for Creating Successful Public Spaces”, Project for Public Space, Inc: New York.


14. Relph, E (1976), “Place and Pacelessness”, Pion: London.


15. Messy, D (1994), “ Space, Place and Gender”, Polity Press: Cambridge.


16. Montgomery, J (1998), “Making a City: Urbanity, Vitality and Urban Design”, Journal of Urban Design, 3.