هویت ایرانی بادگیر و پیشینه یابی آن در معماری ایران
محورهای موضوعی : معماری
مهناز محمودی
1
(مربی گروه معماری واحد قزوین دانشگاه آزاد اسلامی)
سید مجید مفیدی شمیرانی
2
(استادیار گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران)
کلید واژه: بادگیر, Iranian Architecture, Iranian identity, هویت ایرانی, پیشینه یابی, معماری ایران, Wind catcher,
چکیده مقاله :
یکی از اجزای بناهای بومی ایران در اقلیم گرم بادگیر است که بعنوان یک سیستم سرمایشی ایستا، تهویه مطبوع را با استفاده از انرژی تجدید پذیر باد فراهم می آورده است. بادگیر از شاهکارهای معماری ایران محسوب می شود که قدمت و پیشینه استفاده از آن در ایران به علت قرار گیری آن در مرتفع ترین بخش بنا یا به عبارتی اولین قسمتی که در معرض تخریب قرار دارد، نامعلوم مانده است. این پژوهش با مدد گرفتن از دو حوزه باستان شناسی و ادبیات سعی نموده تا با پژوهش در پیشینه ساخت بادگیر در ایران قبل از اسلام گامی در راستای هویت فرهنگی- تاریخی معماری ایران بردارد و با ارائه مدارکی مستدل از متون ادبی سابقه استفاده از آن در ایران قبل از اعراب حوزه خلیج فارس تدقیق نماید. محور اصلی پژوهش بر بررسی توصیفی- تحلیلی استوار است و نتایج آن به مدد استنتاج از اسناد و متون تاریخی بدست آمده است.
Wind tower is a part of Iranian vernacular architecture in hot and dry and hot and humid climates. It is building form ingredient that has climatic application. A traditional wind tower that served as a cooling system, used to provide acceptable ventilation by means of renewable energy of wind. Unfortunately, the contemporary architecture of Iran is entirely diverted this important architectural element in the arid areas. A wind catcher is one of master piece of Iranian architectural design the date and record in which it was aced in Iran have remained unknown because of its location on the highest part of building which is being destructed as the first part helped by two archeological and literary areas this study has endeavored to take a stride to introduce the cultural- historical identity of Iran by demonstrating the record of wind catcher in pre Islamic area of Iran and also illustrate on the argument documents the record of its use in Iran prior to the Arabs of Persian Gulf. The research focuses on the analytical and descriptive survey and the results have been obtained by deducting documents and historical texts. It has attempted to demonstrations its long record of use in Iran.
- ارجنان میرجانی، محسن، ) 1383( ، "بادگیرهای یزد"، پایان نامه کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه تهران
2- چایچی امیرخیز، احمد، (1384)،" گور خمرههای ایران"، نشر سمیرا، تهران
3- دهخدا، علی اکبر، ( 1336)، "لغت نامه"، چاپ سیروس، جلد9، تهران
4- مارکوپولو، ( 1363)، " سفرنامه مارکوپولو معروف به ایل میلیونه"، ترجمه: منصور سجادی و آنجلادی جوانی رومانو، نشر گویش، تهران
5- محمودی، مهناز و مفیدی، مجید(1382)،" تأثیر اقلیم بر کالبد بادگیرهای یزد و بندرلنگه"، مجموعه مقالات سومین همایش بهینه سازی مصرف سوخت، جلد اول
6- محمودی، مهناز، (1385)، "شناخت تأثیر مشخصات کالبدی بادگیرها بر رفتار حرارتی"، رساله دکتری معماری، دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات، تهران
7- مجید زاده، یوسف، (1382)، "گزارش سومین حفریات در محوطه باستانی ازبکی"، سازمان میراث فرهنگی، تهران
8- ناصرخسرو، ( 2536)، "سفرنامه"، به کوشش: نادر وزین پور، ناشر کتابهای جیبی، تهران
9- Beezley.A and Harorsen. M (1982 ); “Living with the Desert”; London
10- Fryer,J( 1912); “A New Account of East India and Persia Being Nine Years Travels”; London
11- Ghiabaklou. Zahra (1996); “A Passive Evaporative Cooling System forResidential Building”; Ph.D thesis; New South Wales university; Australia
12- Mahyari. A (1996); “The Wind Catcher”; Ph.D thises; Sydney University; Australia
13- Masouda, S (1984); “Teppe Sanghe-em Caxmaq; Archie fur oriatforschong”. Vol 31, Austria
14- Masouda. S)1974); “Excavations at Tape sang-e cagmag”: Proceeding of IInd annal, Symposium on Archeological Research in Iran
15- O'Kane.B(1976 ); “The al-Ghiyasiyya at khirgird”; Iran; vol XIV; London
16- Roaf. S (1988 ); “The Wind catcher of Yazd”; Ph.D thesis; Department of Architecture; oxford polytechnic
17- Yarshater. E (1989); “Encyclopedia Iranica”; Routledge&Kogan Paul press; Vol II
_||_