واکاوی تاریخ‌گرایی در کتب تألیفی دهۀ 80 ه.ش. حوزۀ معماری معاصر ایران

محورهای موضوعی : معماری

علیرضا جزء پیری ¹ , مهرداد متین ²

1 - دانش‌آموخته دکتری معماری، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1397/11/07 تاریخ پذیرش : 1398/04/31 تاریخ انتشار : 1399/07/01

کلید واژه: معماری معاصر ایران, تاریخ‌گرایی, دوره بندی,

چکیده مقاله :

موضوع پژوهش، پردازش تاریخ‌گرایی در معماری معاصر ایران است. نشانه‌های تاریخی در معماری، بارزترین مشخصۀ تاریخ‌گرایی در حوزۀ معاصر است. سؤال پژوهش چگونگی نمود تاریخ همچنین نشانه‌های تاریخ‌گرایی در دوره بندیهای تألیفات معماری معاصر؟ و فرضیه عینیت یافتن نشانه‌های تاریخی همچنین امکان دوره بندی آثار معاصر بر اساس شاخصه‌های تاریخ‌گرایی هستند. پژوهش پس از پردازش مفاهیم تاریخ‌گرایی و جایگاهش در تألیفات، الگویی برای بررسی آثار ارائه می‌دهد. پژوهش کیفی است با راهبرد تفسیری که با روش تاریخی- انتقادی پس‌زمینۀ تاریخِ معماری را بازنمائی و با استفاده از فرایند تاریخ‌گرایی هِگِل که از روش‌های تحقیق تاریخی است، دوره بندیهای معاصر را ارزیابی کرده و پس از استنتاج مدلی 3 گانه برای تاریخ‌گرایی، در راستای پاسخ به سؤالات تحقیق برمی‌آید. نتیجه اینکه، مجموعاً شش نوع دوره بندی در تألیفات دهۀ 80 هجری شمسی قابل‌استخراج است. پنج اثر تألیفی تاریخ‌گرایی سمبولیک و تنها یک اثر تاریخ‌گرایی فلسفی دارند.

چکیده انگلیسی:

The subject of this research is the processing of historicism in the contemporary Iranian architectural works. Historical signs in architecture are the most prominent features of historicism in the contemporary context. This research begins with the question “How historicism is presented in contemporary architectural works?". It is assumed that history in contemporary architecture has presented itself with objective and subjective elements and has been crystallized in different ways. Also, the contemporary Iranian architectural works with a rich history of ancient architecture, are not exception for the acceptance of history in the contemporary world. Moreover, assuming that historicist practices allow the historical classification of the contemporary Iranian architectural compilations, these compilations must inevitably be placed in the identification model of the type of historicism.After processing the concept of historicism and periodization, the research provides a model for studying the works. Based on the views of Hegel and other architectural theorists such as Alan Colquhoun, this model classifies historicism into three types (Classical historicism, Symbolic historicism, and Philosophical). Colquhoun believes: historicism can be used for three things: The first one is an approach; the second is an artistic practice and the third is a theory of history. Attention to history leads to the emergence of historicism as a perceptible and analyzing process. A concept that, in a particularly, influential way in Hegel's philosophy, was found to be its clear and influential scheme and continued with various narratives in the next philosophical schools. Moreover, examining the periodization method of each work in the 2000s, this research conducts a thematic categorization and proceeds through the Hegelian historicism process, which is a method of doing historical research. “Periodization” is the separation of works and events in the form of occasional categories and styles. “Periodization” is a historical view and an attempt to express the “Zeitgeist”, Also is one of the main tools of historical studies. But using this tool has its own difficulties. Historical periodization, for historians, is a frequent controversy that implies the necessity of an agreement and often appears as a historic event. Analysis of the common periods and types of historicism is another aspect of this research for answering the research questions.This research is of qualitative type with an interpretive strategy that reflects the historical context of the architecture of Iran through a historical-critical approach. The selected case studies include contemporary Iranian architectural compilation works of the 2000s, which include a total of eight books attempting to determine the periodicity of the contemporary Iranian architectural works in various ways.The results of this paper show that historicism evaluated in the architectural works in the 2000s can be classified into six categories. In the study of various types of historicism, it was also found that there have been no compilations of classical historicism. In five works, symbolic historicism, and only in one book, philosophical historicism has been the criterion for determining the periodicity of the contemporary architectural works. There have been no signs of historicism in three works.

منابع و مأخذ:

اعطا، علی. (1385). شدیدترین شکل، مروری اجمالی بر مبانی معماری میرمیران. روزنامۀ شرق. (812)، 17.

آوانسیان، وارطان. (1348). معماری ایران در دوراهۀ سبک ملی و جدید. مجلۀ هنر و معماری. (1)، 33-38.

باور، سیروس. (1388). نگاهی به پیدائی معماری نو در ایران. تهران: فضا.

بوردن، ایان؛ و رودی ری، کاترین. (1387). رساله‌ی پایانی. (فاطمه مهدی زاده، مترجم). تهران: سروش دانش. (نشر اثر اصلی 2006).

بانی مسعود، امیر. (1388). معماری معاصر ایران در تکاپوی بین سنت و مدرنیته. تهران: هنر معماری قرن.

ترنس استیس، والتِر. (1388). فلسفۀ هِگِل. (جلد دوم). (حمید عنایت، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی. (نشر اثر اصلی 1995).

جودت، محمدرضا. (1384). تو معماری را ترسیم می‌کنی ولی من آن را می‌سازم. تهران: گنج هنر.

حبیبی، سیدمحسن. (1385). شرح جریان‌های فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

دورانت، ویل. (1389). لذات فلسفه. (عباس زریاب خوئی، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی. (نشر اثر اصلی 1952).

زیباکلام، صادق. (1389). سنت و مدرنیته، ریشه‌یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی سیاسی در ایران عصر قاجار. تهران: روزنه.

سارلی، ناصر قلی. (1391). دوره بندی در تاریخ ادبی (پیشینه، خواستگاه‌های فلسفی و کارکردها). مجلۀ تاریخ ادبیات. 71(3)، 137- 151.

سارلی، ناصر قلی. (1392). رویکردها و شیوه‌های دوره بندی در تاریخ ادبی. مجلۀ فنون ادبی. 5(2)، 89- 108.

سینگر، پیتر. (1379). هگل. (عزت‌الله فولادوند، مترجم). تهران: طرح نو. (نشر اثر اصلی 1983).

صافیان، محمدجواد. (1383). زیبایی طبیعی نزد هِگِل. نشریۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی (تبریز). 47(191)، 125-138.

عبادیان، محمود. (1390). گزیدۀ زیبایی‌شناسی هِگِل. تهران: متن.

قبادیان، وحید. (1383). معماری در دارالخلافه ناصری، سنت و تجدد در معماری معاصر تهران. تهران: پشوتن.

کیانی، مصطفی. (1383). معماری دوره پهلوی اول. تهران: موسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.

گروت، لیندا؛ و وانگ، دیوید. (1384). روش‌های تحقیق در معماری. (علیرضا عینی فر، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 2002).

گرهارد، دیتریش. (1389). دوره سازی در تاریخ، (کامران عاروان، مترجم). کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. (152)، 39-44. (نشر اصلی 2003).

گُلیجانی مقدم، نسرین. (1386). تاریخ‌شناسی معماری ایران. تهران: دانشگاه تهران.

مازیار، امیر. (1395). رویکرد تاریخی نگری و ماهیت هنر اسلامی. مجلۀ هور، دو فصلنامۀ مطالعات هنر اسلامی. (1)، 6-9.

مجتهدی، کریم. (1389). دربارۀ هِگِل و فلسفۀ او (مجموعۀ مقالات). تهران: امیرکبیر.

میرمیران، هادی؛ و اعتصام، ایرج. (1388). معماری معاصر ایران، 75 سال تجربۀ بناهای عمومی (جلد اول و دوم). تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.

مهندسین مشاور نقش. (1387). نقد آثاری از معماری معاصر ایران. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.

نسبیت، کِیت. (1391). نظریه‌های پسامدرن در معماری. (محمدرضا شیرازی، مترجم). تهران: نی. (نشر اثر اصلی 1996).

نسبیت، کِیت. (1393). تئوری معماری پست‌مدرن (پیش‌درآمد). (پویان روحی، مترجم). تهران: کسری. (نشر اثر اصلی 1996).

نسبیت، کِیت. (1396). تئوری معماری پست‌مدرن (جلد اول). (پویان روحی، مترجم). تهران: کسری. (نشر اثر اصلی 1996).

ماینر، وِرنِن هاید. (1393). تاریخ هنر. (مسعود قاسمیان، مترجم). تهران: سمت. (نشر اثر اصلی 2001).

هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش. (1390). عقل در تاریخ. (حمید عنایت، مترجم). تهران: شفیعی. (نشر اثر اصلی 1970).

هولگیت، استیون. (1394). دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد، زیبایی‌شناسی هِگِل. (گلنار نریمانی، مترجم). تهران: ققنوس. (نشر اثر اصلی 2009).

Colquhoun, A. (1981). Essays in Architectural Criticism, Modern Architecture and Historical Change. Cambridge, Massachusetts.: MIT press.

Quek, R. (2012). The Expertise of Architecture and its History. South African Journal of History, (27), 6-10.