ارزیابی قیاسی مولفه‌های پایداری اجتماعی در دانشکده‌های هنرومعماری با تاکید بر رضایتمندی کاربران (موردپژوهی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات و واحد تهران مرکزی)
محورهای موضوعی : معماری
منصوره فرخی
1
,
راضیه لبیب زاده
2
*
,
حسین ذبیحی
3
1 - پژوهشگر دکتری معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیارگروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - دانشیارگروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: پایداری اجتماعی مکان, دانشکده هنر و معماری, کیفیت فضایی, واحد علوم و تحقیقات, واحد تهران مرکزی.,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر تأثیر طراحی کالبدی فضا بر کیفیت محیط دانشکده‌های هنر و معماری را بررسی کرده و نقش عوامل شناختی، ادراکی و محیطی را ارزیابی می‌کند. فضای دانشگاه بستر تعامل و پرورش پژوهشگران و دانشجویانی است که برای ارتقای دانش و مهارت حرفه‌ای خود تلاش می‌کنند. تحقق این هدف نیازمند شناخت اصول طراحی فضایی و بررسی عوامل مؤثر بر آن است. این پژوهش توسعه‌ای-کاربردی با رویکرد کمی و کیفی، از مطالعات اسنادی و میدانی (مصاحبه و پرسش‌نامه) برای گردآوری داده‌ها بهره برده و تحلیل آن با نرم‌افزارهای SPSS وExcel انجام شده است. مدل مفهومی ارائه‌شده شامل دو بعد عینی و ذهنی نیازهای انسانی، هشت مؤلفه و ۳۲ شاخص است. یافته‌ها نشان می‌دهد مؤلفه امنیت و ایمنی در واحد علوم و تحقیقات با میانگین 3.8 بهتر از واحد تهران مرکزی( 3.4) است، درحالی‌که سایر مؤلفه‌ها از دیدگاه دانشجویان واحد تهران مرکزی وضعیت مطلوب‌تری دارند. این نتایج می‌تواند به بهبود کیفیت فضاهای آموزشی کمک کند.
This study examines the impact of physical space design on the quality of art and architecture faculties, focusing on cognitive, perceptual, and environmental factors. Universities serve as spaces for interaction and student training, requiring a deep understanding of spatial design principles. This is particularly crucial in art and architecture faculties due to their unique structural characteristics. The research follows a developmental-applied approach using quantitative and qualitative methods, including documentary and field studies (interviews and questionnaires). Data were analyzed using SPSS and Excel software.
The conceptual model is based on two dimensions of human needs (objective and subjective), comprising eight components and 32 indicators. Findings indicate that the security and safety component in the Science and Research Unit (average 3.8) is higher than in Central Tehran Unit (3.4). However, Central Tehran students rate their faculty as superior in other aspects compared to the Science and Research Unit. These results provide insights for improving educational spaces.
آذر، عادل. (1380). بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پرورش داده‌ها در علوم انسانی، نشریه علوم انسانی دانشگاه الزهرا، شماره 37و 38
انصاری، شهربانو؛ تقوایی، علی اکبر؛ رفیعیان، مجتبی. (1396). پایداری اجتماعی و چارچوب مفهومی آن، کنفرانس بین‌المللی عمران معماری و شهرسازی ایران معاصر، ایران تهران.
بدری بنام، نسیبه؛ موسوی، میرسعید؛ اکبری نامدار، شبنم؛ ایران زاده، سلیمان. (1399). تبیین الگوی پایداری اجتماعی مکان با هدف ارتقاء کیفیت مکان در فضاهای آموزشی. هویت شهر، شماره 44، ص 33-46
برادبنت، جفری. (۱۳۸۹). با برادبنت درباره معماری، به کوشش حمید ندیمی، ترجمه نیلوفر رضوی، هدیه نوربخش و کیوان جورابچی، تهران:دانشگاه شهید بهشتی.
پور احمد، احمد؛ بابایی، حمیدرضا؛ رفیع، ابوالفضل. (1397)، تبیین نقش مدیریت محله ای بر پایداری اجتماعی شهر تهران از طریق سرمایه های اجتماعی ارتباط دهنده شهری. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، سال هشتم، شماره 31، صص 75-83
پورطاهری، مهدی؛ زال، ابوذر؛ رکن الدین افتخاری، عبدالرضا. (1390). ارزیابی و اولویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی؛ مطالعه موردی: روستاهای شهرستان خرم‌بید استان فارس. فصلنامه روستا و توسعه، 14(3)، 19-49
جاودان، مجتبی؛ رکن الدین افتخاری، عبدالرضا. (1389). ارزیابی شاخص‌های پایدار اجتماعی در حوزه‌های روستایی بخش سربند(شهرستان شازند-استان مرکزی)، مجله کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه‌ریزی، دوره 6، شماره (1)، پیاپی (1)، صص 45-68
چاووشی ساروی، سیده فاطمه؛ جلالی مطهری، ستاره‌السادات. (1395). بررسی جایگاه فرهنگ و نیازهای انسان در معماری بومی‌تبرستان با رویکرد پایداری اجتماعی، کنفرانس بین المللی مهندسی معماری و شهرسازی، تهران.
حبیب‌پور گتابی، کرم. (1401). صورت‌بندی تجربی شاخص‌های پایداری اجتماعی و فرهنگی شهر تهران. نشریه توسعه محلی(روستایی-شهری). 14(2)، صص 371-394
حبیبی، ابوالفضل. (1386). طراحی مسکن با رویکرد پایداری اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
حمزوی، راضیه. (1389). بررسی کارکرد مدارس اجتماعی با تاکید بر اندیشههای پایداری اجتماعی. گزارش سازمان نظام مهندسی ساختمان استان فارس، 19(67 -66)، 99-94
رجبی، آزیتا؛ سبحانی، نوبخت. (1395). تحلیل شاخص پایداری در بین کشورهای آسیایی. پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دوره 48، شماره 4، صص 733-749
رحیمی، لیلا؛ قاسم زاده، بهنام. (1395). تبیین و ارزیابی مولفه های موثر بر کیفیت فضای دانشکده های معماری از دیدگاه دانشجویان مطالعه ای در دانشکده های معماری دانشگاه های تبریز، هنر اسلامی و آزاد تبریز، مرمت و معماری ایران، سال ششم، شماره یازدهم، ص 77-90
رحیمی‌مند، مریم؛ عباس پور، عباس. (1394). تاثیر شیوه‌های جدید آموزش بر خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان. فصلنامه علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، (4)4، 119-142.
زال، ابوذر (۱۳۸۶). ارزیابی و سنجش پایداری اجتماعی و نقش عوامل جغرافیایی موثر بر آن در مناطق روستایی شهرستان خرم بید پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
زنگنه، مهدی؛ بنی اسد، طیبه؛ خاوریان، عاطفه. (1399). بررسی پایداری اجتماعی در شهرک‌های جدید (نمونه موردی: شهرک مهرگان در مشهد)، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، دانشگاه مازندران، سال هفتم، شماره 22، صص 113-129
شجاع، حامد؛ سجادزاده، حسن. (1394). چگونگی استفاده از فضاهای باز در مجتمع های تجاری برای برقراری پایداری و تعامل اجتماعی،کنفرانس ملی مهندسی معماری، عمران و توسعه کالبدی،کوهدشت
شیعه، اسماعیل؛ دانشپور، سیدعبدالهادی؛ روستا، مریم. (1396). تدوین مدل شاخص‌های مکانی پایداری اجتماعی به کمک روش دلفی و تکنیک شانون، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شماره 19. ص 119-129
صادقی نیارکی، زهرا؛ صنایعیان، هانیه. (1394). الگوهای کالبدی معماری با رویکرد پایداری اجتماعی در مجتمع مسکونی، کنفرانس بین المللی پژوهش در مهندسی، علوم و تکنولوژی. ضرغامی، اسماعیل. (۱۳۸۹). اصول پایداری اجتماعی مجتمع های مسکونی در شهرهای ایرانی اسلامی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، سال اول شماره ۲، صص 103-115
علی الحسابی، مهران؛ نوروزیان ملکی، سعید. (۱۳۸۷). مدارس معماری مکان آموزش یا محل تعلیم؟ نگاهی به تجربه آموزشی طراحی معماری، سومین همایش آموزش معماری، تهران: دانشگاه تهران
فرح بخش دقیق، رضا؛ محمدی، مریم. (1400). مروری بر اهمیت پایداری اجتماعی در برنامه ریزی راهبردی، نشریه هنر مدیریت سبز، صص 7-23
فکوریان، فلورا؛ حمزه نژاد، مهدی. (1397). ساختمان دانشکده معماری، زمینه پرورش خلاقیت دانشجویان معماری، فصلنامه علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره هشتم، شماره دو، صص 43-86
فلاحت، محمد صادق. نوحی، سمیرا. (1391). ماهیت نشانه‌ها و نقش آن در ارتقای حس مکان فضای معماری، معماری و شهرسازی(هنرهای زیبا)، 17(1)، صص 17-25
قادری، حیدر. (1390)، ارزیابی کیفیت برنامه درسی رشته علوم تربیتی(گرایش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی) از نظر اعضا هیات علمی و دانشجویان دانشگاه کاشان، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی، دانشگاه کاشان.
قانعی راد، محمد امین؛ ابراهیم آبادی، حسین (1389)، تأثیر ساختار اجتماعی آموزش بر عملکرد دانشجویان، فصلنامه¬ی انجمن آموزش عالی ایران، شماره4، 1-27
گروت، لیندا ؛ وانک، دیوید .(۱۳۸۴). روشهای تحقیق در معماری، ترجمه دکتر علیرضا عینی فر، تهران: دانشگاه تهران.
محرمی، توحید. (1383). هویت ایرانی – اسلامی ما در هویت ایران. پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی. تهران.
محمدی دوست، سلیمان؛ خانی‌زاده، محمدعلی؛ نمازیان، فریبا. (1397). سنجش میزان رضایتمندی از مسکن مهر با تاکید بر ابعاد پایداری اجتماعی (مطالعه موردی: مسکن مهر شهر یاسوج)، فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، دوره سیزدهم، شماره 1، صص 251-266
محمدی سرین دیزج، مهدی؛ سلامتی گبلو، شهرام؛ مهاجری نعیمی، لیلا. (1402). ارزیابی میزان پایداری اجتماعی مسکن در سکونتگاه‌های غیر رسمی (نمونه موردی: شهر اردبیل)، نشریه جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، سال 13، شماره 46
محمودی، آمنه؛ حمزه نژاد، مهدی؛ تقدیر، سمانه. (1402). اثر معماری مدرسه بر پایداری اجتماعی-فرهنگی در جوامع چند سطحی. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، سال هشتم، شماره دوم، ص83-97
محمودی، امیرسعید. (1381). چالش‌های آموزش طراحی معماری در ایران، نشریه هنرهای زیبا، شماره 12
ملانیا جلودار، شهرام؛ دانشوری نسب، عبدالحسین؛ مالمیر، مریم؛ رسولی، سیدحسن. (1399). سنجش پایداری اجتماعی در محلات مرکزی شهر بابل با رویکرد مدیریت یکپارچه، سال یازدهم، شماره 38، 83-97
موسی کاظمی محمدی، سید مهدی. (1380). توسعه پایدار شهری: مفاهیم و دیدگاه‌ها. مجله تحقیقات جغرافیایی؛ 16(62)، 94-113
نقابی، محبوبه. هاشم‌پور، پریسا. آصفی، مازیار. (1399). تبیین کارکرد الگوهای برگرفته از طبیعت در معماری برای پاسخگویی به نیازهای انسان در دوره سنتی و معاصر، فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی. سال هشتم، شماره بیست و هفتم. صص 113-129
نوریان، فرشاد؛ عبدالهی ثابت، محمد مهدی. (1387). تبیین معیارها و شاخص‌های پایداری در محله مسکونی. نشریه شهرنگار، 50، 49-63
وزیری، وحید. (1390). بهبود بهره وری فضاهای آموزشی با رویکرد به نقش بهره بردار(دانش آموز) در روند ساماندهی فیزیکی محیط، رساله دکتری، دانشکده معماری و طراحی شهری، دانشگاه علم و صنعت.
یزدی، الهام؛ احمدی، یوسف. (1390). فصلنامه راهبردهای آموزش، دوره چهارم. شماره 3(13)
Baines J., Morgan B. (2004). Sustainability Appraisal: A Social Perspective. In B. Dalal-Clayton and B. Sadler (Eds). Sustainability appraisal: a review of international experience and practice.London: International Institute For Environment and Development.
Chan E and Lee G. K. L. (2008). Critical factors for improving social sustainability of urban renewal projects, social indicators research, 243–256
Colantonio, A. (2009). Social Sustainability: Linking Research to Policy and Practice. Belgium: Sustainable Development -A Challenge for European Research, Brussels.
Garip, B., & Garip, E. (2012). Addressing Environmental Design in Interior Architecture Education: Reflections on the Interior Design Studio. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 51, 972-979.
Goodland, R. (2003). Sustainability Human, Social, Economic and Environmental. USA: World Bank Washington DC.
Holmberg, J. and Sandbrook, R. (1992) 'Sustainable development: what is to be done?', in Holmberg, J. (ed.) Policies for a Small Planet, Earthscan, London, pp. 19-38.
Kurt,S. (2009). An analytic study on the traditional studio environments and the use of the constructivist studio in the architectural design education. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 1(1), 401-408.
Manzi, T, Lucas, K, Jones, L. TONY, A, Judith. (2010). Social sustainability in urban Areas, Communities, connectivity and the Urban Fabric, Earth scan, London. McGill, Ronald (1998), Urban Management in Developing Countries, Cities, Vol. 15, No. 6, pp 463-471.
McKenzie, S. (2004). Social Sustainability: Towards Somme Definition. South Australia: Hawke Research Institute Working Paper Series No 27, University of South Australia Magill.
Musa, A. R.; Abdullah, N. A. G.; Che-Ani, A. I., Tawil, N. M. & Tahir, M. M. (2012). Temperature Analysis for Indoor Environmental Quality (IEQ) of UKM Architecture Studio. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 60, 575-581.
Omann, I. and Spangenberg, H. J. (2002). Assessing Social Sustainability, Sustainable Europe Research Institute SERI. Proceedings of the 7th Biennial Conference of the International Society for Ecological Economics, Sousse, 6-9
Polese, M. & Stern, R. (Eds.). (2000). The social sustainability of cities: diversity and the management of change. Toronto: University of Toronto Press.
Thinh, N.X., Arlt, G., Heber, B., Hennersdrof, J. Lehmann, I. (2002), Evaluation of urban land-use structures with a view to sustainable development, Environmental Impact Assessment, Vol. 22, No.5, pp 475-492 Turner T., City as Landscape, E&FN Spon press, London, 1996.
UN-HABITAT, (2004). Financing Urban Shelter, Earthscan.