تحلیل ساختاری_تفسیری شاخصهای مسکن پایدار در محلات شهری (مورد مطالعه: محله‌ی سنگی_شهر بوشهر)
حمید رضا صارمی
1
(
دانشگاه تربیت مدرس
)
احمدرضا خواجه
2
(
دانشجو کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
)
خاطره مغانی رحیمی
3
(
دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. ایران.
)
پریچهر رشیدقلم
4
(
دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. ایران.
)
کلید واژه: مسکن پایدار, تحلیل ساختاری-تفسیری (ISM), بوشهر, محله‌ی سنگی,
چکیده مقاله :
مسکن پایدار یکی از مفاهیم بسیار مهم به منظور ارتقاء عدالت اجتماعی و محیطی و بهینه‌سازی مصرف انرژی است، که در ایران و به‌ویژه در شهر بوشهر، به‌طور جدی مورد بررسی و اجرا قرار نگرفته است. به این منظور این پژوهش با هدف شناسایی کلیدی‌ترین شاخصهای مسکن پایدار در محله‌ی سنگی انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی_تحلیلی بوده و از مدل‌سازی ساختاری تفسیری برای تحلیل و اولویت‌بندی روابط درونی شاخص‌ها استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، دسترسی به حمل‌ونقل عمومی، دسترسی به خدمات و مطلوبیت نما و فرم داخلی به‌عنوان مؤثرترین شاخص‌ها در ارتقای پایداری مسکن در محله‌ی سنگی شناسایی شده‌اند. همچنین شاخصهای زیست‌محیطی و اجتماعی به‌طور همزمان و با تأثیر متقابل، بر موضوع موثر هستند. در نتیجه این پژوهش با ارائه چارچوبی کاربردی برای شناسایی و اولویت‌بندی شاخصهای پایداری، مبنای ارزشمندی را برای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان در جهت تدوین برنامه‌های جامع مسکن پایدار فراهم می‌آورد.
چکیده انگلیسی :
Sustainable housing is one of the most important concepts for promoting social and environmental justice and optimizing energy consumption. However, it has not been seriously studied or implemented in Iran, especially in Bushehr. This research was conducted with the aim of identifying the key indicators of sustainable housing in the Sangi neighborhood. The research method used is descriptive-analytical, and interpretive structural modeling was applied to analyze and prioritize the internal relationships of the indicators. The research findings show that access to public transportation, access to services, and the desirability of the facade and interior design are the most effective indicators in promoting the sustainability of housing in the Sangi neighborhood. Additionally, environmental and social indicators are mutually and simultaneously influential on this issue. As a result, this research provides a valuable foundation for policymakers and planners to develop comprehensive sustainable housing programs by offering a practical framework for identifying and prioritizing sustainability indicators.
منابع آذر، عادل، و بیات، کریم. (1387). طراحی مدل فرآیندمحوری کسب‌وکار با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM). نشریه مدیریت فناوری اطلاعات، 1(1)، 183.
احمدی، پروین، و چاره‌جو، فرزین. (1400). بررسی میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از کیفیت سکونتی آن با رویکردی ویژه به شاخصهای مسکن پایدار: نمونه موردی مسکن مهر شهرک بهاران. برنامه‌ریزی فضایی، 11(1)، 151-178. https://doi.org/10.22108/sppl.2020.116756.1378
احدنژاد، محسن، تیموری، اصغر، و طهماسبی‌مقدم، حسین. (1398). تحلیل فضایی شاخصهای کیفیت مسکن در نواحی شهری با رویکرد مسکن پایدار (مورد پژوهی: شهر زنجان). توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 1(2)، 16-32.
https://sid.ir/paper/269725/fa علی‌الحسابی، مهران، حسینی، سیدباقر، و نسبی، فاطمه. (1390). بررسی توسعه پایدار از دیدگاه اقتصادی و محیطی با تمرکز بر جایگاه مسکن (نمونه موردی: مسکن بافت قدیم شهر بوشهر). اقتصاد و توسعه منطقه‌ای (دانش و توسعه)، 1(1)، 152-165.
https://sid.ir/paper/212884/fa بزی، خدارحم، کیانی، اکبر، و راضی، امیر. (1389). بررسی و تحلیل برنامه‌ریزی توسعه مسکن پایدار (مطالعه موردی شهر حاجی‌آباد- استان فارس). فصلنامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، 2(3)، 25-.46
https://sid.ir/paper/175768/fa حکمت‌نیا، حسن، و انصاری، ژینوس. (1391). برنامه‌ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعه پایدار. پژوهش‌های جغرافیای انسانی (پژوهش‌های جغرافیایی)، 44(79)، 191-207.
https://sid.ir/paper/139193/fa حکمت‌نیا، حسن، پاک‌گوهر، علیرضا، و باقری‌کشکولی، علی. (1400). دستیابی به مسکن پایدار با رویکرد تحلیل شاخصهای کالبدی، اجتماعی و اقتصادی، مطالعه موردی: شهر سیرجان. فصلنامه علمی پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 12(4 (پیاپی 25))، 1-18. https://doi.org/10.30473/grup.2022.8745
رجایی، سید عباس، حاتمی‌نژاد، حسین، پوراحمد، احمد، و الله‌قلی‌پور، سارا. (1397). بررسی وضعیت مسکن پایدار شهری در ناحیه 1 منطقه 9 تهران. شهر پایدار، 1(1)، 91-105.
https://sid.ir/paper/268477/fa رمضانیان، محمدرحیم، مرادی، محمود، و سلطانی، فاطمه. (1394). تحلیل موانع تعامل‌پذیری فرهنگی در زنجیره تأمین صنعت خودرو با به‌کارگیری رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM). مدیریت فرهنگ سازمانی، 13(2)، 369-391.
doi: 10.22059/jomc.2015.54106 زارع، سپیده، یاسوری، مجید، و آقائی‌زاده، اسماعیل. (1402). بررسی و تحلیل وضعیت پایداری مسکن در شهر بندرانزلی. مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، 4(3)، 19-38.
https://doi.org/10.22124/gscaj.2023.17996.1060 زیاری، سمیه، فرهودی، رحمت‌الله، پوراحمد، احمد، و حاتمی‌نژاد، حسین. (1397). بررسی و تحلیل مسکن پایدار در شهر کرج. جغرافیا و توسعه، 16(52)، 141-156.
https://sid.ir/paper/77326/fa عظیمی‌آقداش، محمد. (1397). روش‌ها و شیوه‌های مدیریت، برنامه‌ریزی و طراحی شهری. تهران: انتشارات نوآور.
شرکت مهندسین مشاور مآب. (1399). گزارش بررسی و شناخت شهر بوشهر. بوشهر: اداره کل راه و شهرسازی استان بوشهر.
میری، بهاره، عزمی، آنیژ، و اکبرپور، محمد. (1401). بررسی عوامل موثر بر توسعه مسکن پایدار در روستای سرونو علیا استان کرمانشاه. انسان و محیط زیست، 20(3)، 231-244.
https://sanad.iau.ir/Journal/he/Article/847825/FullText پورطاهری، مهدی، فضلعلی، زینب، و رکن‌الدین‌افتخاری، عبدالرضا. (1396). تحلیل فضایی الگوی مسکن پایدار روستایی (مطالعه موردی: روستاهای استان مازندران). برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، 21(1)، 95-131.
https://sid.ir/paper/172024/fa Adamec, J., Janoušková, S., & Hák, T. (2021). How to measure sustainable housing: A proposal for an indicator-based assessment tool. Sustainability, 13(3), 1152.
https://doi.org/10.3390/su13031152 Aerni, P. (2016). Coping with migration-induced urban growth: Addressing the blind spot of UN Habitat.
https://doi.org/10.3390/SU8080800 Al Mulhim, K. A. M., Swapan, M. S. H., & Khan, S. (2022). Critical junctures in sustainable social housing policy development in Saudi Arabia: A review. Sustainability, 14(5), 2979.
https://doi.org/10.3390/su14052979 Aliu, I. R. (2022). Sustainable housing development dynamics in the Global South: Reflections on theories, strategies, and constraints. Bulletin of Geography. Socio-economic Series. https://doi.org/10.12775/bgss-2022-0014
Bukowski, M., & Kreissl, K. (2022). Social and climate (in-)equality perspectives within the SDGs: Introducing the inequality and poverty assessment model for a sustainable transformation of housing. Sustainability, 14(23), 1-15.
https://doi.org/10.3390/su142315869 Chiu, R. L. H. (2004). Socio‐cultural sustainability of housing: A conceptual exploration. Housing, Theory and Society, 21(2), 65–76.
https://doi.org/10.1080/14036090410014999 Ekpodessi, S. G. N., & Nakamura, H. (2023). Impact of insecure land tenure on sustainable housing development: A case study of urban housing lands in the Republic of Benin, West Africa. Sustainability, 15(21), 15497.
https://doi.org/10.3390/su152115497 Galford, G., & Tucker, L. M. (2021). Resilient experiments in rural housing: Architectural experiments in planned housing. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 903, 012001.
https://doi.org/10.1088/1755-1315/903/1/012001 Jyothi, K. K., & Ramachandran, P. K. V. (2024). Sustainability of housing conditions in rural Kerala. International Journal of Social Science and Economic Research. https://doi.org/10.46609/ijsser.2024.v09i05.008
Lukuman, M., Lukuman, I., Sipan, F., Raji, O., & Aderemi, O. S. (2017). Sustainable livable housing: A review of what traditional urban areas residents find important. https://doi.org/10.11113/IJBES.V4.N3.212
Nam, J., Gong, K., & Jo, H. (2023). Conditions on the sustainable housing of foreign workers: A case study of Gyeonggi Province, South Korea. Sustainability, 15(11), 1-14. https://doi.org/10.3390/su15119095
Okitasari, M., Mishra, R., & Suzuki, M. (2022). Socio-economic drivers of community acceptance of sustainable social housing: Evidence from Mumbai. Sustainability, 14(15), 9321. https://doi.org/10.3390/su14159321
Rahim, N. S. A., Ismail, S., Subramaniam, C., Abdullah Habib, S. N. H., & Durdyev, S. (2023). Building information modelling strategies in sustainable housing construction projects in Malaysia. Sustainability, 15(3), 2313. https://doi.org/10.3390/su15032313
Romero Quidel, G., Soto Acuña, M. J., Rojas Herrera, C. J., Rodríguez Neira, K., & Cárdenas-Ramírez, J. (2023). Assessment of modular construction system made with low environmental impact construction materials for achieving sustainable housing projects. Sustainability, 15(10), 8386. https://doi.org/10.3390/su15108386
Ruíz, M. A., & Mack-Vergara, Y. (2023). Resilient and sustainable housing models against climate change: A review. Sustainability, 15(18), 3544. https://doi.org/10.3390/su151813544
Seo, D., & Kwon, Y. (2017). In-migration and housing choice in Ho Chi Minh City: Toward sustainable housing development in Vietnam. Sustainability, 9(10), 1738. https://doi.org/10.3390/su9101738
Shama, Z. S., & Motlak, J. B. (2019). Indicators for sustainable housing. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 518(2), 022009. https://doi.org/10.1088/1757-899X/518/2/022009
Smets, P., & van Lindert, P. (2016). Sustainable housing and the urban poor. International Journal of Urban Sustainable Development, 8(1), 1-9. https://doi.org/10.1080/19463138.2016.1168825
Siahaan, L. M., Erlina, Badaruddin, & Rujiman. (2024). Sustainable housing indicators: A statistical review of Indonesia’s housing sector. Universitas Sumatera Utara. https://doi.org/10.13135/2384-8677/10752
Thakkar, J., Deshmukh, S., Gupta, A., & Shankar, R. (2007). Development of a balanced scorecard: An integrated approach of Interpretive Structural Modeling (ISM) and Analytic Network Process (ANP). International Journal of Productivity and Performance Management, 56(1), 25-59
. Ting, K. S., Wong, S. Y., Ling, P. -S., Low, W. W., Wong, K. S., & Kan, F. K. (2022). Indicators of sustainable housing in rural areas: A review. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 12(10), 1591–1604.
https://doi.org/10.6007/IJARBSS/v12-i10/15044 Winston, N. (2021). Sustainable community development: Integrating social and environmental sustainability for sustainable housing and communities. Sustainable Development. https://doi.org/10.1002/sd.2238
Winston, N., & Pareja Eastaway, M. (2008). Sustainable housing in the urban context: International sustainable development indicator sets and housing. Social Indicators Research, 87, 211-221
. Xie, Q., & Khan, M. (2024). Sustainable housing and quality of life in Shenzhen: The role of knowledge, technology, and innovation. Journal of Infrastructure, Policy and Development, 8(9), 7620. http://dx.doi.org/10.24294/jipd.v8i9.7620
Yip, N. M., & Mohamad, J. (2017). Indicators of sustainable housing development (SHD): A review and conceptual framework. Zumaya, J. Q., & Motlak, J. B. (2021). Sustainable housing indicators and improving the quality of life: The case of two residential areas in Baghdad city. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 754, 012002. https://doi.org/10.1088/1755-1315/754/1/012002
Zumaya, J. Q., & Motlak, J. B. (2021). Sustainable housing indicators and improving the quality of life: The case of two residential areas in Baghdad city. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 754, 012002. https://doi.org/10.1088/1755-1315/754/1/012002