فراموشخانه،نخستین جمعیت سیاسی ایران در دوره قاجار

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

جعفر قلی زاده ¹

1 - کارشناس ارشد تاریخ ،سرگروه تاریخ آموزش و پرورش خراسان رضوی

تاریخ دریافت : 1395/04/22 تاریخ پذیرش : 1395/04/22 تاریخ انتشار : 1386/02/01

کلید واژه: ناصرالدین شاه, انجمنهای سیاسی قاجاریه, ملکم خان, فراموشخانه, روزنامه قانون,

چکیده مقاله :

شکل گیری احزاب و گروههای سیاسی در ایران به انقلاب مشروطیت باز میگردد.زمینه های پیدایش احزاب در ایران را باید در حوادث،جریانها،تشکلها و انجمنهای سیاسی پیش از مشروطیت جستجو کرد.انجمنهای سیاسی از دوره ناصرالدین شاه(حدو سال 1147ق)با تشکیل فراموشخانه توسط میرزا ملکم خان ناظم الدوله آغاز گزدید.هر چند در ابتدا ناصرالدین شاه اجازه فعالیت به ملکم خان و همکارانش داد ولی پس از مدتی جلوی فعالیت ان گرفته شد.میرزا ملکم خان که در حقیقت موسس اولین جمعیت سیاسی ایران دوره قاجار در ایران است برخی از عقایدش را از طریق روزنامه قانون مطرح می کرد.در این روزنامه به سوال ها و شبهات مخالفین نیز پاسخ داده می شد.در این پژوهش تلاش شده است تا ضمن بررسی زیر ساختهای سیاسی دوره ناصری به تلاشهای چند ساله اعضای جمعیت سیاسی فراموشخانه پرداخته شود.

چکیده انگلیسی:

The emergance of parties, in the World and European countries, dates back to almost 200 Years ago, but in Iran it is not over 100 years old. Although many domestis writers, don’t regard the pre-Reza shah era parties as real ones ( Except for the communist party). given the definitions of party presented by foreign writers one can say that parties in Iran came into existance simultanously with the inaunguration of parliament election activities. Before the constitutional movement, same political assemblies and organizations such as “Faramosh khaneh” , “Anjomane- melli” , “Jame- Adamiyat” , “Anjomane- makhfi” and “Anjomane- okhorate” existrnce playing a political role in the society, but due to the absence of unity and solidarity in the parties as well as specific charter to determine their strategy with face of foreign and domestic politics, they can not taken as true parties. In the first parliament of nation council, no party was formed, thank to the suffocation ruling the country which gave led a find way to the closing down of parliament in begining the Mohamad Ali shahs despotism.