وزارت خواجه قوام الدین نظام الملک خوافی )903-836ق( در عهد سلطان حسین میرزا بایقرای تیموری )911-875ق
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
امیر تیمور رفیعی
1
(استادیار گروه تاریخ
دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات)
کلید واژه: حسین میرزا بایقرا, دیوان اعلی, هرات, شاهرخ تیموری, نظام الملک خوافی, امیرعلی شیر نوائی,
چکیده مقاله :
خواجه قوامالدین نظامالملک خوافی، فرزند مولانا شهابالدین اسماعیل، یکی ازوزیران سلطان حسین میرزا بایقرای تیموری )911 – 842ق( بود که نزدیک به سی سال ازعمر خود را در دیوان تیموریان به کارهای مالی و ملکی سپری کرد. فعالیتهای دیوانیوی از دوران ابوالقاسم بابر میرزا فرمانروای هرات )( ، 861-853ق آغاز شد و پس از آندر سلک خدمت گذاران سلطان ابوسعید گورکانی )873-855ق( وارد شد. وی از سال855ق که سلطان حسین میرزا بایقرا بر تخت هرات نشست به عنوان وزیر فعالیت خود راآغاز کرد و تا سال 903ق. که به دستور سلطان تیموری به قتل رسید، پیوسته یکی ازوزیران دیوان اعلاء در هرات بوده است. دوران نسبتاً طولانی وزارت وی منجر به بروزکشمکشها و دستهبندیهای سیاسی در ساختار حکومتی تیموریان گردید. در واقع مرگوی نتیجه شدت اختلافات سیاسی – مذهبی عناصر ترک و تاجیک بود. سلطان حسینمیرزا بایقرا نیز نتوانست اوضاع متشنج داخلی را تحت نظم و کنترل در آورد. شورشهایداخلی زبانه کشید و به دنبال آن یورشهای ازبکان و دخالت آنان در اختلافات خانوادگیشاهزادگان تیموری، تر اوضاع را وخیم کرد، در نهایت با مرگ سلطان حسین بایقرا در911ق. جانشین لایقی در میان خاندان تیموری باقی نماند تا از سقوط هرات به دستازبکان در سال 913جلوگیری به عمل آورد.
KHajeh Qavam –AL-Din Nezam –Al-Molk KHafi ,the son of MolanaSHahab AL –Din Ismaeel ,was one of Soltan Hussein Mirza Bayqara theTimurid vizier who spend about thirty years of his life in financial andgovernmental affairs. His administerative activities bgan at the time ofAbolghasem Babur Mirza the governor of Heart (853 -861 A.H),and afterthat he became one of the servants of Sultan Abu Saeed Gurcani(855 -873 A.H). He began his activity as a vizier in 855 a.m when SultanHussain Mirza came to the throne of Heart . he was murdered by theorder of Timurid Sultan,was one of the viziers of A,Ala Divan in Heart in903AH. His long Visarat cause political disputes and grounings in theTimurid governmental structure. Infact,his death was the result ofpolitical and religious disputes between Turks and Tajics.Sultan Hossein Mirza Bayghara couldnot control the disorganizedinternalsitution.internal rebels and then Uzbek invaders. Theirinterference family disputes between Timurid princes worsened thesituation. With the death of Sultan Hossein in 911 AH no competentsuccessor was left in Timurid family to prevent the fall of Heart toUzbaks in 913 AM.