طریقت زاهدیه گیلان و تأثیر آن بر جریان تصوف صفویه
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
عباس پناهی
1
(استادیار گروه تاریخ
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن)
کلید واژه: گیلان, شیخ زاهد, تصوف زاهدیه, شیخ صفی, تصوف. ,
چکیده مقاله :
طریقت زاهدیه در گیلان با آنکه ادامه سنت جریان تصوف به عنوان غالب‌ترین چهره جریان اجتماعی در ایران و این پهنه محسوب می‌شود، اما در دوره خود با تغییر و تحولاتی روبرو گشت. شیخ زاهد با توجه به محبوبیتی که در گیلان به دست آورد توانست علاوه بر نفوذ در گیلان و مناطق اطراف آن در مناطق مرکزی ایران به ویزه در بین حاکمان مغول نیز محبوبیت کسب نماید. مهم‌ترین وجه تمایز تفکر طریقتی شیخ زاهد توجه وی به امور دنیوی و تأکید بر کار و تلاش و توأم نمودن ریاضت‌های معنوی با تلاش و کوشش بود. پس از پیوستن شیخ صفوی علاوه بر تأثیراتی که شیخ صفی بر طریقت زاهدیه گذاشت، موجب تداوم تفکر طریت زاهدیه در تصوف صفویه شد. در مورد روابط شیخ صفی با شیخ زاهد گیلانی هرچند مآخذ صفوی تأکید بر روابط مریدی و مردای این دو صوفی دارند، اما با نگاه دقیق به روابط آن‌ها می‌توان به این نتیجه رسید که شیخ برای به نتیجه رسیدن اهداف شخصی خویش هنگامی که نزد شیخ زاهد به سر می‌برد تلاش زیادی کرده است. مقاله حاضر تلاش دارد تا ضمن بررسی طریقت زاهدیه به تأثیر آن بر تصوف زمان خود به ویژه صفویه بپردازد.
Sufism had enjoyed of penetration and more antiquity like other territory of Iran. Sheikh Zahed Guilani established Gnostic movement which had rarely differences with other mystical groups in Iran. However, the base of Zahediyeh's Sufism as on poverty and mendacity, but Sheikh Zahed because of political and economical penetration which had found in Guilan, Shervan, Aran, Azarbayjan was respected by local and Ilkhani's kings. In spite of the mass number of Sheikh Zahed folowers, Shervan's rulers was always shocked with fear and dread. Because Disciples of Sheikh were more than their forces. After joining Sheikh Safi –al - Din Ardebili to him, on the base of the heritage which Sheikh Zahed had carried to him, the mystical method was created by him. It seems, Sheikh Safi in spite of spiritual motivations and wealth had paid attention to the pecuniary of Sheikh till to increase his power in this way. Besides of this issue, Sheikh Safi, by transferring lordship from Sheikh Zahed family to himself after getting married with Sheikh Zahed's daughter, provided the background of mixed thought of political civil of Iran for his dynasty. This article is investigating Zahediyeh's Sufism and its influence on Safavid Sufism.