بازخوانی تاریخی شهر خوی در دوره‌ی صفوی با استناد بر مینیاتور مطراقچی از دیدگاه سیاحان
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهیالهام جعفری 1 , لیدا بلیلان اصل 2
1 - گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی
2 - استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
کلید واژه: خوی, مینیاتور مطراقچی, دوره صفوی, بازخوانی,
چکیده مقاله :
شهر خوی با استعداد‌های طبیعی، موقعیت جغرافیایی و ویژگیهای نظامی، یکی از سکونتگاههای ایرانیان باستان بوده است. دوره صفوی یکی از دوره‌های تاریخی مهم برای شهر خوی می‌باشد. لیکن به دلیل ضعف منابع تاریخی ابهامات و تناقضات زیادی دررابطه با ساختار و محل شهر در این دوره وجود دارد. قدیمی‌ترین سند تصویری بجا مانده از شهر خوی، مینیاتوری است که توسط نصوح، نقاش شناخته شدۀ سلطان سلیمان قانونی معروف به مطراقچی در طی لشکرکشیهای دولت عثمانی به ایران در حد فاصل سالهای 42-940 ه.ق/ 36-1533ماز شهر خوی ترسیم شده است. بازخوانی مینیاتور مذکور نیازمند مطابقت منابع تاریخی از جمله سفرنامه‌ها با عناصر ترسیمی می‌باشد. از اینرو هدف مقاله‌ی حاضر بازخوانی شهر خوی در دوره‌ی صفوی با استناد بر مینیاتور مطراقچی از دیدگاه سیاحان است. جهت نیل به هدف، جمع آوری اطلاعات اولیه به روش تاریخی- اسنادی و تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش تحلیلی- تطبیقی انجام پذیرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که شهر خوی در دورۀ صفوی دارای عناصر شاخص مهمی چون: مسجد جامع، کاخ شاهی، منار کله شاخ و بازار بوده است. همچنین کشیدگی شهر شرقی- غربی و از مسجد جامع شروع شده و تا قبل از منار شاخی تمام شده است که بازار و کاخ شاهی در محلی بین این دو عنصر قرار داشته است.
Khoy due to itsnatural features, militaryand border position, is one of these ttlementsofthe ancient Persians.The Safavid is one of important historical period for Khoy. Someambiguousexistsabout the structure andlocationof the city in Safavid period. The oldest Visual documen to fKhoy, is aminiature of Mtrakci. This miniature is drawnininvasion of the Ottoman King to Iran in 942AH. For this reason, the purposeof paper is reconstruction of Khoy in the Safavid period according to the Matrakci miniature from the perspective of explorers. Data collection will be done descriptive (with historical- attributive approach) by using resources to answer the main questions and research objectives. Also, data analysis done by analytical methods - adaptive.Results areitemsintopicsof architecture,urbanism,and thegeography ofthe city.Thus, the results led to the recognition of some of urban and architectural elements as: JameMosque, Shah Ismails palace, Bazaar,Horn minaret and etc. Also, the extensionof the city is from JameMosque to the Minar-e Shams Tabrizi. Bazaar and Palacearein place between the two elements