خواجه احمد یسوی و رشد طریقت یسویه در آسیای مرکزی
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
مصطفی ملایی
1
(کارشناس ارشد تاریخ مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
دانشگاه تهران)
کلید واژه: خراسان, طریقت, یسویه, خواجه احمد, ماوراءالنهر, ترکستان,
چکیده مقاله :
سرزمین ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی به جهت دارا بودن موقعیت فرهنگی ویژه و سابقه وجود ادیان و فرقه های مختلف و همجواری با مراکز صوفیانه ای نظیر خراسان، دارای زمینه های ذهنی مناسب جهت پذیرش عقاید صوفیانه بود. به علاوه ظهور علمای دینی و فقهای مشهور در طی قرون مذکور در ماوراءالنهر و رابطه نسبتاً خوب صوفیان با آنها و نگرش مثبت تعالیم صوفیان که شامل آراء و عقاید تمام فرق منطقه می شد، سبب جلب نظر گروه های مختلف مردمی و ظهور طریقت های صوفیانه مشهوری نظیر یسویه، خواجگان و... در ماوراءالنهر و ترکستان شد که در این بین، طریقت یسویه با نشأت گیری از محیط فرهنگی ماوراءالنهر و با ارشادهای خواجه احمد یسوی بنیانگذار آن، در ترکستان (شهر یسی) بنیان گذاشته شد و در طی مدت کوتاهی مریدان بسیاری در بین ترک های ترکستان و ماوراءالنهر یافت. در این تحقیق سعی برآنست تا با نگاهی گذرا به جریان های عمده صوفیانه ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی، به دوران زندگی و اندیشه های خواجه احمد یسوی و جریان تصوف عرفانی یسویه و شاخه های عمده آن در ترکستان و ماوراءالنهر پرداخته شود.
Transoxiana in the first Islamic centuries was ready had proper mental opportunities and backgrounds to accept Sufi’s beliefs due to its special cultural situation, the diversity of religions, and also being adjacent to Sufi’s centers such as Khorasan. In addition, the appearance of famous religious scholars and leaders in Transoxiana, with whom Sufis established good relationships, and the positive approach of Sufi’s teachings encompassing opinions of all religious groups of Transoxiana led to more people becoming attracted to Sufi’s creeds such as Yasavyeh, Khajegan, etc. in Transoxiana and Turkistan during this century. Yasavyeh creed, founded Khwaja Ahmad Yasavi, found many followers among Turks of Turkistan and Transoxiana in a short period of time. This study is an attempt to investigate major currents of sufism in Transoxiana in the first Islamic centuries. It is also a study of the life and thoughts of Khwaja Ahmad Yasvy and growth of Yasvy mystical Sufism and its branches in Turkistan and Transoxiana.