جایگاه فیل هندی در سپاهیگری عصر غزنوی

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

محسن شاه بختی ¹ (گروه الهیات و معارف اسلامی - تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران.)
مصطفی ناصری راد ² (گروه تاریخ، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران.(نویسنده مسئول))
بشری دلریش ³ (گروه تاریخ، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران..)
جواد سخا ⁴ (گروه تاریخ، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/05/02 تاریخ پذیرش : 1400/10/27 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: غزنویان, سپاهیان, فیل, هندیان,

چکیده مقاله :

استفاده از فیل در سپاهیگری قدمتی باستانی دارد . از سلسله‌های سلاطین دوره اسلامی، غزنویان، به دلیل لشکر‌کشی‌های متعدد به سرزمین هند، توانستند از این حیوان به عنوان یکی از ارکان نظامیگری در نبردهای برون مرزی و درون مرزی خود سود ببرند. این پژوهش در نظر دارد با روش توصیفی ‌‌‌‌ـ ‌تحلیلی ویژگی‌های نظامی فیل جنگی را در سپاه غزنویان بررسی نماید. تبیین و تشریح جایگاه و کارکرد فیل در سپاهیگری غزنوی مهم‌ترین مسأله این مقاله است. پرسش این است که سپاه غزنویان از کدام ویژگی‌‌های نظامیگری این حیوان بهره برده‌اند و نقاط قوت و ضعف استفاده از آن در این کارزار‌ها چه بوده است؟یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که مهم‌ترین ویژگی این حیوان در پیکارها، ایجاد رعب و وحشت با گسستن صفوف سپاه دشمن، پایمال کردن آن‌ها، پشتیبانی سپاه خودی، حمل سلاح و نفرات و ویران کردن استحکامات سپاه دشمن بود. آسیب رساندن به خرطوم و رم‌کردن از بارزترین نقاط ضعف این حیوان در پیکارها بود. اما تأمین خوراک و آب، تیمار و حتی محل نگهداری فیل‌ها از عمده ترین مشکلات بود.

چکیده انگلیسی:

Elephants’ use dates back to ancient times. As one the after-Islamic dynasties Ghaznavid could take advantage of this animal as one of the pillars of their militarism in the extraterritorial and intra-territorial battles due to their numerous army deployments along the Indian borders. The present study aimed to investigate the militaristic properties of the war elephant in Ghaznavids’ army through a descriptive-analytical method. The elaboration and explication of the position and function of elephant in Ghaznavids’ army deployment is the most important issue of this article. The question is “which of this animal’s militaristic properties were employed by Ghaznavid army and what have been the strengths and weaknesses of using them in the army deployments?”The present study’s findings indicated that the creation of terror and dread, disintegration of the enemy’s army lines, treading of the soldiers, supporting friendlies, carriage of weapons and troopers and destruction of the enemy army’s fortifications have been the most important strengths of this animal. Being hit by an arrow, damage to the trunk and stampeding have been amongst the most distinct weaknesses of this animal in the course of the combats. It has been so that the supply of food and water, taking care and even providing a shelter for them have been amongst the most substantial problems for elephant-keeping.