بررسی جایگاه پزشکان مورخ در تاریخ نگاری اسلامی
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
حسن عبدی پور فرد
1
(مسئول دبیرخانه مجمع اندیشمندان ایران و جهان عرب)
اصغر منتظرالقائم
2
(استاد گروه آموزشی تاریخ و ایرن شناسی -دانشگاه اصفهان - ایران)
تراب عطاری
3
(دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان)
کلید واژه: مورخ, پزشک, پزشکان مورخ, تاریخ نگاری اسلامی,
چکیده مقاله :
تاریخ نگاری اسلامی و به تعبیری تاریخ نگاری مسلمانان به عنوان یکی از ابعاد و مظاهر مهم فرهنگ و تمدن اسلامی از جایگاه ویژه ای در بین سایر مولفه های آن برخوردار است. در فرایند تدوین تاریخ نگاری اسلامی؛ افراد، طبقات و گروههای مختلف از جمله پزشکان، حکما، مورخان و... سهیم بوده داند. با وجود مطالعات و بررسی های گسترده ای که درباره پزشکان دوره اسلامی انجام گرفته است؛ مطالعه درباره افرادی که به صورت همزمان به طبابت و تدوین کتب تاریخی پرداخته اند، کمتر انجام گرفته است. سوال اصلی این پژوهش، این است که پزشکان مورخ چه نقشی را در توسعه تاریخ نگاری اسلامی ایفا نموده اند؟ این گروه از پزشکان از چه جایگاهی در تاریخ نگاری اسلامی برخوردار بوده اند؟ آیا پزشکان مورخ به منابع و اسنادی فراتر از سایر مورخان دسترسی داشته اند؟ شیوه های تاریخ نگاری آنان چگونه بوده است؟ و... .اولین فرضیه ای که می توان مطرح کرد، این است، در بین پزشکان دوره اسلامی، مورخان معروفی وجود داشته و آنان با توجه به موقعیت و مناصب شان، نقش بارزی در تاریخ نگاری اسلامی ایفا نموده اند و همچنین مورخانی هم بوده اند که علاوه بر تدوین کتب تاریخی، در پزشکی نیز دستی داشته و صاحب کتب مهم پزشکی هم بوده اند. در نوشتار حاضر سعی شده است ضمن پرداختن اجمالی به جایگاه پزشکان مورخ در تاریخ نگاری اسلامی با تکیه بر منابع و استنادات تاریخی و به روش کتابخانه ای به سوالات فوق پاسخ های مناسب داده شود.
"Islamic historiography" or "historiography of Muslims" has a special place among its other components as one of the important dimensions of Islamic culture and civilization. It is said that in completing and compiling Islamic historiography, individuals, classes and various groups, including doctors, scholars, historians, etc., have contributed. Also, it seems that despite extensive studies conducted on Islamic doctors, less study has been conducted on people who have been practicing both doctoring and writing at the same time. Therefore, these are the questions that arise in this regard; What role has these people (doctors of historians or doctor historians) played in the development and completion of Islamic historiography? What place have these doctors had in Islamic historiography? Has historians had access to resources and documents more than other historians? What methods have the adopted in their historiography? And so on. The first hypothesis that can be articulated is that there have been famous historians among doctors of the Islamic era who have played a significant role in Islamic historiography, given their places and positions; also, there have been historians who, besides compiling historical books, have participated in medicine and owned important medical books. In the current article, it has been tried to answer the above questions and other similar questions appropriately, while dealing with the status of historian doctors in Islamic historiography, based on historical sources and documents.
_||_