حقیقت گویی با توجه به جبر سلطان در تاریخ بیهقی
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
حسین اصغری
1
(عضو هیات علمی)
کلید واژه: تاریخ بیهقی, ابوالفضل بیهقی, حقیقت گویی, تاریخ نویسی,
چکیده مقاله :
مورخان در روزگاران کهن با تنگناهای متعددی در زمینه ی تاریخ نویسی روبرو بوده اند ، و شاید بزرگترین معضل، بیان راستین حقیقت با توجه به جبر و استبداد سلطان بوده است و قید و بندهای جامعه ی استبدادی زمان در متون تاریخی به صورت های مختلف و تاثیرگذارخودنمایی می کند. باتحقیقی اجمالی این تاثیرات را به صورتی متناقض و دارای کاربردهای کنایی و بعضأمبهم و بیان مقاصد ناگفته و پیچیده در جای جای متن تاریخ بیهقی می توان مشاهده کرد. در هر حال تاریخ بیهقی یکی از ارزشمندترین آثار در حوزه ی تاریخ نویسی به شمار می رود. در این جستار به چگونگی شگردهای بیهقی در بیان حقایق تاریخ می پردازیم و بیان می داریم که با توجه به استبداد آن دوران و تنگناهای مورخ در بیان حقایق که گاه رفتار سلطان را نشانه می گیرد، تاریخ بیهقی چگونه توانسته است باز گو کننده ی گوشه ای از حقایق تاریخ باشد.بدیهی است که در روزگاران پیشین ،تاریخ نگاران متعهد به بیان حقیقت، کار بسیار بغرنج و پیچیده ای را در امر تاریخ نویسی بر عهده داشته اند و حقیقت نگاری برای تاریخ نویس از آنجا که مواجب بگیر و کارگزار پادشاه بوده ، همراه با تنگناها و خطوط قرمز بسیار بوده است. در این میان تاریخ نویس یا فقط آن چیزی را می نوشته که پادشاه می خواسته و یا با استفاده از شگردهای گوناگون و گاه متناقض گوشه ای از حقیقت را آشکار می کرده و رسالت خویش را در تاریخ نویسی به انجام می رسانیده است.
historians had different kinds of obstacles in their way of writing the history in the past, and maybe the biggest problem was telling the truth according to the cruelty of the kings, and suppression of absolute society in that time can be seen variously in historical writings. In a quick research , these effects can be observed in the form of paradox and metaphor and sometimes vagueness with complex goals in Tarikh-i Bayhaqi . anyway Tarikh-i Bayhaqi is one of the most valuable literary works in the field of history writing. in this article we pay attention to the ways of Bayhaqi in writing the truth and we also talk about how he managed to enlighten a corner of the truth in spite of absolutism and cruelty of the king. It is obvious that in the past, historians had a complicated and difficult job at writing the truth according to the fact that they were working for the kings. so always there were obstacles in their way. they would write only what the king wanted or they would clarify a corner of the truth by means of literary tricks like metaphor an paradox so they could fulfil their obligation.
_||_