بودجه گرمایی دریاچه ارومیه

محورهای موضوعی : آلودگی های محیط زیست (آب، خاک و هوا)

حسام الدین مهرفر ¹ , مسعود ترابی آزاد ² , امین رئیسی ³ , عبدالرضا ثابت عهد جهرمی ⁴ , بلال پرتوی ⁵

1 - مربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، بروجرد، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - دانشیار، گروه فیزیک دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.
3 - مربی، گروه علوم پایه، آموزشکدة فنی سماء وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز، ایران.
4 - استادیار، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم، جهرم، ایران.
5 - مربی، گروه علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه، میانه، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/01/28 تاریخ پذیرش : 1395/03/26 تاریخ انتشار : 1397/04/01

کلید واژه: بودجه گرمایی, تابش خورشیدی, دریاچه ارومیه, دما,

چکیده مقاله :

موضوع بودجه‌ی گرمایی همواره یکی از مهم ترین موارد مطالعه‌ی فیزیکی اقیانوس ها، دریاها و دریاچه‌ها بوده است. هدف از نگارش این مقاله تعیین تغییرات هر یک از پارامترهای مؤثر در توازن بودجه گرمایی دریاچه ارومیه می‌باشد. توازن گرمایی می‌تواند نقش مهمی در فیزیک، هواشناسی و حرکات آب دریاچه‌ی ارومیه داشته باشد. در این مقاله هر یک از جملات بودجه گرمایی توسط روابط تجربی و با استفاده از اطلاعات اندازه‌گیری شده و ماهواره‌ای شامل (دمای آب وهوا، میزان پوشش ابر، تابش خورشیدی، عرض جغرافیایی، سرعت باد، رطوبت نسبی، فشار بخار اشباع) محاسبه شده و مقادیر آن ها (شار گرمای تابش خورشیدی = 42/ 8183 ، شار تابش آب = 47/2651- ، شار گرمای محسوس = 57/360 و شار گرمای نهان = 9/5173 وات بر مترمربع) بدست آمده است. سپس تأثیر هر یک از پارامترهای جوی بر روی جملات بودجه گرمایی مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است. درخاتمه مقادیر بدست آمده با اندازه‌های متوسط جهانی مقایسه شده و نتیجه این که تبادل گرمابین هوا و دریا، باد، ورودی رودخانه‌ها و … می‌تواند جریاناتی را در دریاچه ایجاد کند و سبب انتقال گرما گردد که مقدار آن برابر (فرارفت گرما = 05/86 - وات بر مترمربع ) برآورد شده است. با احتساب این مقادیر گرما مشاهده می‌شود که بین جملات بودجه گرمایی دریاچه توازن خوبی برقراراست.

چکیده انگلیسی:

The subject of heat budget has always been one of the most important causes of physical studying of the oceans, the seas and the lakes. The purpose of this article is to determine the variation of each effective parameter in the heat balance of Uremieh lake. Heat balance can play an important role in the physics, meteorology and water movement of Uremieh lake. in this article, each heat budget term equation, by means of empirical relations and satellite measured information such as (water and weather temperature, cloud cover, wind speed, relative humidity, and the pressure of solar radiation of filled steam) has calculated and its measures (Qsw=8183.42 & QLw=-2651.47 & QS = 360.57 & QL = 5173.9 W/m2) is obtained later the effective of this atmosphere parameter on heat budget terms is analyzed and discussed. finally, the measurements obtained are compared with medium worldwide and concluded that the heat exchange among the sea, atmosphere, wind, basin volume, etc. can create processes in the lake and help to heat transmission. Its measure equals (QV = -86.05 W/m2) By obtaining these heat measurments we see that there is a good balance between the lake heat budget terms.

منابع و مأخذ:

1-      دانشور، نظام الدین و اشعثی سرخابی، حبیب، مطاله‌ی فیزیکی‌و شیمیایی‌آب دریاچه ارومیه، نشریه محیط شناسی، ۱۳۷۴، شماره 17، صفحه ۳۴-۴۱.

2-      Kara A. B. 1999 , “Efficient and Accurate Bulk Parameterizations of Air-Sea Fluxes for Use in General Circulation Models” , Journal of Atmospheric and Oceanic Technology, vol. 17, pp. 1421-1438.

3-      Naoki Hirose , C. Kim , J. H. Yoon , 1996 ,  “Heat Budget in the Japan Sea” , Journal of Oceanography, vol. 52, 553-574.

4-      Fan Y. , W. Brown , 2003, “The Heat Budget for Mt. Hope Bay”, The School for Marine Science and Technology,University of Massachusetts Dartmouth.

5-      یعقوبی، سیروس، مدل بودجه گرمایی خزر جنوبی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، ۱۳۸۰.

6-   مهرفر، حسام الدین و همکاران مطالعه و فرمولاسیون میزان بودجه گرمایی تحت اثر وزش بادهای شدید در خلیج گرگان ، نشریه علوم پایه دانشگاه آزاد، 1386، شماره 63، صفحه ۱۹-۳۱.

7-      سالنامه‌های هوا شناسی 1381-1388 ، سازمان هوا شناسی کشور.

8-   پور اصغر، ف، توزیع دما در سطح دریاچه‌ی ارومیه با استفاده از تصاویرماهواره‌ای پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس دانشکده‌ی علوم و فنون دریایی، 1383.

9-      Emery J. W. ,L. D. Talley and G. L. Pickard , 2005 , “Descriptive physical oceanography”, Elsevier.

10-  Stewart R. H. 2005, “Introduction to Physical Oceanography, Department of Oceanography”, Texas A&M University.

11-  Simonsen Kund, M.Haugan, 1996, “Heat Budgets of the Arctic Mediterranean and sea surface heat flux parameterizations for the Nordic Seas”, Journal of Geophysical Research, vol. 101, No. C3, 6533-6576

12-  Wunsch Carl , 2005 , “The Total Meridional Heat Flux and Its Oceanic and Atmospheric Partition” , Journal of Climate, vol. 18, pp. 4374-4380.

13-