بررسی نیازها و ترجیحات تفرجی بازدیدکنندگان پارک جنگلی سرخه‌حصار و مقایسه آن با پارک جنگلی سی‌سنگان
محورهای موضوعی : آب و محیط زیستسعیده اسکندری 1 , جعفر اولادی قادیکلایی 2 , علی یخکشی 3
1 - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
*(مسوول مکاتبات).
2 - دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.
3 - استاد مدیریت منابع طبیعی، سازمان حفاظت محیط زیست، تهران، ایران.
کلید واژه: تقاضای تفرجی, بازدیدکنندگان, پارک جنگلی, سرخه‌حصار, سی‌سنگان,
چکیده مقاله :
امروزه ارزیابی تقاضای تفرجی در پارک‌های جنگلی به‌منظور تهیه طرح‌های تفرجی موفق و برنامه‌ریزی برای توسعه امکانات در طرح‌های مذکور به مسأله مهمی تبدیل شده است. شناخت نیازهای اقتصادی- اجتماعی گردشگران برای برآورد تقاضای تفرجی امری الزامی است، زیرا شرایط اقتصادی- اجتماعی گردشگران تأثیر زیادی بر انتخاب تفرج‌گاه به‌منظور استفاده از آن دارد. در همین راستا در تحقیق پیش‌رو، تقاضای تفرجی پارک جنگلی سرخه‌حصار در شرق تهران از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسش‌نامه در فصل بهار مورد ارزیابی قرار گرفت. برای بررسی تغییرات تقاضای تفرجی مردم ایران در طول 30 سال، نتایج به‌دست آمده از این تحقیق با نتایج مطالعه دیگری که 30 سال پیش در پارک جنگلی سی‌سنگان انجام شده بود، مورد مقایسه قرار گرفت. مقایسه تقاضای تفرجی پارک‌های جنگلی درون‌شهری (سرخه‌حصار) و برون‌شهری (سی‌سنگان) و بررسی نیازهای بازدیدکنندگان از پارک‌های جنگلی طی سه دهه نشان داد که تقاضای تفرجی بازدیدکنندگان با گذشت 30 سال تغییر چندانی نکرده است. همچنین نیاز واقعی تفرجی مراجعه‌کنندگان در پارک‌های جنگلی درون‌شهری و برون‌شهری به‌جز چند مورد (آن دسته از تقاضاهایی که به بعد مسافت بازدیدکنندگان برمی‌گردد) تفاوت چندانی نمی‌کند و هدف اصلی بازدید گردشگران، استراحت در محیطی سالم و استنشاق هوای سالم است. درنهایت پیشنهاد می‌شود برنامه‌ریزان، استفاده از نظرات و تمایلات مردم را برای احداث و توسعه پارک‌های جنگلی در نظر بگیرند.
Nowadays, assessment of the outdoor recreation demand in forest parks is very important to prepare the successful outdoor recreation plans and to schedule the facilities development in these plans. Recognition of visitor’s economic- social needs is essential to estimate outdoor recreation demand, because visitor’s socio-economic conditions have the great effect on mall selection to use of it. In this study outdoor recreation demand of Sorkhe Hesar forest park in east of Tehran was evaluated by interviewing and completing of questionnaire in the spring. Obtained results of this study were compared with the results of another study done in Sisangan forest park to investigate visitor’s outdoor recreation demand changes during thirty years. Comparison of outdoor recreation demand and investigation of visitor’s needs in in-city forest parks (Sorkhe Hesar) and out-city forest parks (Sisangan) showed that visitor’s outdoor recreation demand has not changed during thirty years. In addition, visitor’s outdoor recreation demand is similar in in-city forest parks (Sorkhe Hesar) and out-city forest parks (Sisangan) (except demands that depend on visitor’s distance) and visitor’s major purpose is rest in the healthy environment and inspiration in the healthy air. Finally we suggest that outdoor recreation planners consider the visitor's demand and tendency to create and develop the forest parks.
1- برزهکار، قدرت الله، «پارک‌ها و تفرجگاه‌های جنگلی (مکان‌یابی و طرح‌ریزی)»، چاپ اول، انتشارات سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، 1384، جلد اول، فصل دوم.
2- حسینی، نیلوفر، «طراحی فضاهای گردشگری در دره‌های کوهستانی: مطالعه موردی، دره درکه»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط زیست تهران، 1381.
3- مجنونیان، هنریک، «مباحثی پیرامون پارک‌ها، فضای سبز و تفرجگاه‌ها»، چاپ اول، انتشارات سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران، 1374، جلد اول، فصل دوم.
4- قریشی، ساحل، «طراحی پارک جنگلی طبیعی سی‌سنگان با تاکید بر ترجیحات مردمی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط زیست تهران، 1382.
5- Yachkashi, A., »Stand und Entwishlung von Nah-und Evholungwald«, Universitat Goettingen, 1978.
6- Hamill, L., 1986. The Chubb/Bauman method for estimating the recreation potential of rivers: a critical review. Journal of American Water Recourse Association, Vol. 22(4), pp. 653-659.
7- محمودی، بیت‌الله، «ارزیابی توان تفرجی سامان عرفی منج در محدوده جنگل‌های شهرستان لردگان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده منابع طبیعی، 1386.
8- Lorenzo, B., Blanche, A., Qi, Y., Guidry, M., 2000. Assessing resident's willingness to pay to preserve the community urban forest: a small-city case study. Arboriculture, Vol. 26(6), pp. 319-325.
9- Tyrväinen, L., 2001. Economic valuation of urban forest benefits in Finland. Environmental Management, Vol. 62, pp. 75-92.
10- Tyrväinen, L., Väänänen, H., 1998. The economic value of urban forest amenities: an application of the contingent valuation method. Landscape and Urban Planning, Vol. 43(1-3), pp. 105-118.
11- Smailes, J., Smith, L., 2001. The growing recreational use of state forest lands in the Adelaide hills. Landuse Policy, Vol. 18(2), pp. 137-152.
12- Vries, S., Goossen, M., 2002. Modelling recreational visits to forests and nature areas. Urban Forestry and Urban Greening, Vol. 1, pp. 5-14.
13- Pepper, C., McCann, L., Burton, M., 2005. Valuation study of urban bush land at Hartfield Park Forest field, Western Australia. Ecological Management and Restoration, Vol. 6, pp. 190-196.
14- Jim, C.Y., Wendey, Y., 2006. Recreation-amenity use and contingent valuation of urban green spaces in Guangzhou, China. Landscape and Urban Planning, Vol. 75(1-2), pp. 81-96.
15- Arnberger, A., 2006. Recreation use of urban forests: an inter-area comparison. Urban Forestry and Urban Greening, Vol. 4(3-4), pp. 135-144.
16- ملکان راد، ا، «بررسی اثرات فشار توریسم روی پارامترهای جنگل‌شناسی مناطق جنگلی: مطالعه موردی، پارک جنگلی سی‌سنگان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، 1378.
17- امین‌زاده، بهناز و قریشی، ساحل، «ترجیحات مردمی و کاربرد آن در طراحی پارک‌های جنگلی طبیعی (مطالعه موردی: پارک جنگلی سی‌سنگان)»، نشریه دانشکده منابع طبیعی، 1386، جلد 60، شماره 1، صفحات 177-191.
18- گشتاسب میگونی، حمید، شمس، بهمن و چشمه‌خاور، بهاره، «بررسی آرا و نیازهای تفرجی بازدیدکنندگان پارک جنگلی سی‌سنگان»، علوم محیطی، 1387، جلد 6، شماره 2، صفحات 43-54.
19- سهرابی، بهاره، «بررسی ارزش اقتصادی پارک جنگلی عباس‌آباد بهشهر»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده منابع طبیعی، 1384.
20- باقری، محمد و عظمتی، حمیدرضا، «ارتقای سلامت جسمی-روانی شهروندان را با طراحی محیط و منظر شهری»، انسان و محیط زیست، 1389، زمستان 1389، شماره 11، صفحات 83-88.
21- صامتی، مجید، معینی، شهرام، مردیها، سارا و خانی‌زاده امیری، مجتبی، «ارزش‌گذاری تفرجی بوستان جنگلی ناژوان اصفهان با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط»، اکولوژی کاربردی، بهار 1391، سال اول، شماره 1، صفحات 64-79.
22- راسخی، سعید، کریمی، سعید و حامدی رستمی، منیره، «اندازه‌گیری و عوامل مؤثر بر تمایل به پرداخت گردشگران ساحلی با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط: یک مطالعه موردی برای سواحل دریای خزر»، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، پائیز 1391، سال اول، شماره 2، صفحات 13- 32.
23- سام دلیری، احمد، امیرنژاد، حمید و مرتضوی، سید ابوالقاسم «برآورد تمایل به پرداخت ساکنان شهرستان چالوس جهت حفاظت از دریاچه ولشت با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط با انتخاب دوگانه یک و نیم‌بعدی»، بوم‌شناسی کاربردی، پائیز 1392، سال دوم، شماره 5، صفحات 1-12.
24- نیکبختی، آمنه، میرکریمی، سید حامد و میرزایی، مژگان، «بررسی نیازهای تفرجی بازدیدکنندگان پارک ملی بمو»، نشریه محیط زیست طبیعی (منابع طبیعی ایران)، 1393، دوره 67، شماره 2، صفحات 233- 243.
25- Eskandari, S., Oladi, J., 2013. Assessment of ecotourism potential of urban forest parks based on effective factors in outdoor recreation, a case study: Sorkhe Hesar forest park. World Applied Sciences Journal, Vol. 27(8), pp. 950-960.
26- «طرح جامع توسعه و بهسازی پارک جنگلی سرخه‌حصار»، شرکت محیط پایدار، 1385، جلد دوازدهم، فصل اول.