بررسی و مقایسه قابلیت های روش های معمول ارزیابی اثرات محیط زیستی و روش تصمیم-گیری چند معیاره ELECTRE-TRI
محورهای موضوعی : آب و محیط زیستمجتبی برزه کار 1 , نرگس کارگری 2 , نغمه مبرقعی دینان 3
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد آلودگی محیط زیست، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران (مسئول مکاتبات).
2 - استادیار علوم محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان، تاکستان.
3 - استادیار برنامه ریزی محیط زیست، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
کلید واژه: : ارزیابی اثرات محیط زیستی (EI, روش تصمیم‌گیری چند معیاره ELEC, متدولوژی‌های ارزیابی اثرات محی,
چکیده مقاله :
ارزیابی اثرات محیط زیستی (EIA)[1] فرآیند شناسایی، پیش بینی و کاهش اثرات منفی پروژه های توسعه بر محیط های فیزیکی- شیمیایی، بیولوژیکی، اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی است. هدف اصلی فرآیند ارزیابی اثرات محیط زیستی اطلاع رسانی به تصمیم گیران از اثرات احتمالی یک پیشنهاد قبل از یک تصمیم گیری است. ارزیابی اثرات محیط زیستی فرصتی را برای شناسایی مسائل کلیدی و ذینفعان در اوایل حیات یک پیشنهاد فراهم می کند، به طوری که اثرات بالقوه نامطلوب می تواند آدرس دهی شود قبل از این که تصمیم نهایی تایید شود. روش های مختلفی برای اجرای یک پروژه ارزیابی اثرات محیط زیستی وجود دارد. بهترین روش، روشی است که می تواند اثرات را کمی و اثرات را به طور سریع ارزیابی کند. این مقاله در تلاش برای بررسی و مقایسه قابلیت های روش های معمول ارزیابی اثرات محیط زیستی شامل چک لیست، ماتریس، تجزیه و تحلیل سیستمی، رویهم گذاری نقشه ها، شبکه ها و روش تصمیم گیری چند معیاره ELECTRE-TRI است. این مقاله نشان می دهد که روش تصمیم گیری چند معیاره ELECTRE-TRI یک روش مناسب برای پروژه های ارزیابی اثرات محیط زیستی است. با این حال، قضاوت نهایی انتخاب روش ارزیابی اثرات محیط زیستی وابسته به نظرات کارشناسان ارزیابی اثرات محیط زیستی است. [1] -Environmental Impact Assessment
Environmental Impact Assessment (EIA) is a process of identifying, predicting and mitigating the negative impacts of development projects on physico-Chemical, biological, socio-economic and cultural environments. The main purpose of EIA process is to inform decision makers of the likely impacts of a proposal before a decision is made. EIA provides an opportunity to identify key issues and stakeholders early in the life of a proposal so that potentially adverse impacts can be addressed before final approval decisions are made. There are different methods for implementing an EIA project. The best method is one, which can quantify the impacts and assess the impacts rapidly. This paper attempts to investigate and compare capabilities of the EIA prevalent methods including questionnaire, matrix, system analysis, maps overlay, networks and ELECTRE-TRI multi-criteria decision method. This paper indicates that ELECTRE_TRI is an appropriate method for EIA projects. However, the final judgment of the selection of EIA method depends on the EIA experts opinions.
1- شرفی، مهدیه و همکاران،1387، ارزیابی اثرات محیط زیستی احداث کارخانه خودروسازی به روش رویهم گذاری، مجله علوم محیطی، سال پنجم، شماره چهارم، ص 2-8.
2- منوری، مسعود،1384، ارزیابی اثرات زیست محیطی، چاپ اول، تهران: انتشارات میترا، ص 53-120.
3- شپارد، ریچاردز بی،1390، ارزیابی اثرات توسعه با منطق فازی، عبدالرسول سلمان ماهینی، چاپ اول، تهران: انتشارت مهر مهدیس، ص 11-13.
4- مظلوم، بی بی زهرا، میکائیلی، علیرضا،1391، روشهای ارزیابی اثرات محیط زیستی، دومین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، تهران، ص 2-7.
5- رودگرمی، پژمان و همکاران،1386، ارزشیابی گزینههای توسعه در ارزیابی اثرات زیست محیطی به روش ارزشیابی چند معیاره مکانمند، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره نهم، شماره چهارم، ص 2-5.
6- خدابخشی، بهناز، جعفری، حمیدرضا،1389، بررسی کاربرد مدل دسته بندی چند معیاره ELECTRE-TRI در تعیین اهمیت آثار محیط زیستی، مجله پژوهش های محیط زیست، سال اول، شماره دوم، ص 2-3.
7- مرادی، حسین،1382، ارزیابی اثرات توسعه مناطق نفتی بر محیط زیست دریایی خلیج فارس، پایان نامه کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، ص 25-32.
8- شرکت تولید و توسعه انرژی اتمی،1388، تدوین الگوی ارزیابی زیست محیطی احداث و راهبری نیروگاههای هستهای کشور، گزارش فاز1، مرکز تحقیقات و مطالعات محیط زیست و انرژی، تهران، ص 643 -651.
9- Pastakia, C.M.R., Jensen, A., 1998. The Rapid Impact Assessment Matrix (Riam) For EIA/Journal of EIA Procedure, Vol. 18, pp. 5-9.
10- میرزایی، مژگان و همکاران،1390، کاربرد ماتریسهای ریاضی و سامانه اطلاعات جغرافیایی برای ارزیابی اثرات محیط زیستی کارخانه کمپوست، دومین همایش ملی علوم زمین، ص 3-6.
11- Antunes, P., Santos, R., Jordao, L., 2001. The Application of Geographical Information Systems to Determine Environmental Impact Significance. Available at/Journal of Environmental Impact Assessment Review, Vol. 21, pp. 511- 535.
12- حلاج نیشابوری، شیده،1384، تدوین دستورالعمل ارزیابی آثار محیط زیستی پروژههای اکتشاف و استخراج نفت در دو بخش خشکی و دریایی، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی محیط زیست، تهران، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، ص 42-44.
13- Lohani, B.N., Evans, J.W., Everitt, R.R., Ludwig, H., Carpenter, R.A., Liang Tu, S., 1997. Environmental Impact Assessment for Developing Countries in Asia, Vol.1, pp.33-37.
14- Mendoza, G. A. and Prabhu, R., 2003. Qualitative multi-criteria approach assessing indicators of sustainable forest resource management. Journal of forest ecology, Vol.174, pp.329-343.
15- Mousseau, V., Slowinski. R. and Zielniewicz, P., 2000. A user oriented implementation of the ELECTRE TRI method integrating preference elicitation support. Journal of Computers & operations research, Vol. 27, pp.757-777.
16- Berger, L., 2002. Transport Infrastructure Regional Study (TRIS) in the Balkans, Final Reports, Apendix 8, ELECTRE TRI, Balkan, pp.1-4.
17- Mousseau, V., Slowinski, R., 1998. Inferring an ELECTRE TRI model from assignment examples. Journal of global optimization, Vol. 12, pp.157-174.
18- Lawrence, D.P., 1997. The need for EIA theory building. Journal of Environmental Impact Assessment Review, Vol. 17, pp.79-107.
19- Cloquell-Ballester, V.A., Monteerde-Dias, R., Santamarina-Siurana, M., 2007. Systematic Comparative and sensitivity analyses of additive and outranking techniques for supporting impact significance assessments. Journal of Environmental Impact Assessment Review, Vol. 27, pp.62-83.