نگرش نسبت به آب در بین زنان روستایی: مورد مطالعه شهرستان شیروان استان خراسان شمالی

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

گوهر خاکسار مقدم ¹ , احمد عابدی سروستانی ² , محمدرضا محبوبی ³

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2 - عضو هیات علمی، دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان *(مسؤول مکاتبات).
3 - - عضو هیات علمی، دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

تاریخ دریافت : 1394/11/16 تاریخ پذیرش : 1395/03/20 تاریخ انتشار : 1395/10/01

کلید واژه: منابع, مصرف, نواحی روستایی,

چکیده مقاله :

آب یکی از مهم ترین منابع طبیعی موجود در زمین است که ضمن محدود بودن، نقش موثری در توسعه پایدار جوامع دارد. رفتار مصرفی مردم نسبت به آب به نگرش و میزان آگاهی آنان نسبت به مسایل مربوط به آب بستگی دارد. تحقیق حاضر به مطالعه عوامل موثر بر نگرش زنان روستایی نسبت به آب پرداخته است. روش تحقیق مورد استفاده از نظر هدف، کاربردی و از نظر گردآوری اطلاعات میدانی است و با روش تحقیق توصیفی و با فن پیمایش انجام گرفت. جمعیت مورد مطالعه شامل تمام خانوارهای روستایی ساکن در 125روستای شهرستان شیروان بودند که آب لوله کشی داشتند. حجم نمونه مورد نیاز برابر 223 نفر برآورد گردید که با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار سنجش، پرسش نامه بود که روایی محتوایی آن توسط اساتید دانشگاه و کارشناسان سازمان آب مورد تأیید قرار گرفت. پایایی نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات با نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج نشان داد که نگرش زنان روستایی نسبت به آب در حد متوسط قابل ارزیابی می باشد. همچنین بین سن، سطح تحصیلات و هزینه آب مصرفی و نگرش نسبت به آب رابطه معنی دار وجود ندارد، اما افراد با درآمد بالاتر، نگرش نامساعدتری نسبت به آب دارند. پیشنهاد مقاله حاضر در نظر گرفتن برنامه های آموزشی به منظور ارتقای نگرش زنان روستایی نسبت به آب و انجام تحقیق پیرامون ارتباط نگرش نسبت به آب و رفتار مصرف آب می باشد.

چکیده انگلیسی:

Water is one of the most important natural resources on the planet Earth. Water is limited and has effective role in the sustainable development of societies. Consume behavior of people towards water depends on their attitude and teir awareness of water issues. This research examined the factors affecting rural women's attitudes towards water. The type of the research was objectively applied and used field work for gathering data through a descriptive-survey research method. The study population included all households living in 125 villages of Shirvan County which had piped water. Random cluster sampling was used to select 223 women as needed samples. The research instrument was a questionnaire which its content validity was confirmed by university academics and experts of water organization. Reliability of questionnaire was evaluated by calculating Cronbach's alpha coefficient. Data analysis was performed using SPSS statistical software. The results showed that rural women's attitudes towards water can be assessed at moderate level. There were no significant relationships between age, level of education and cost of consumed water with attitude towards water. But people with higher incomes had more unfavorable attitude towards water. Present article suggests considering educational programs to promote rural women's attitudes towards water and doing research on the correlation between attitudes towards water and water consumption behavior

منابع و مأخذ:

1-   توکلی، س. اخلاق زیستی و تبیین بایستگی­های حفاظت و بهره­وری از منابع آب در راستای آموزه­های فقه    محیط­زیست، فصلنامه اخلاق زیستی، 1391، سال 2، شماره 3، صص 78-100.

2-      رفیع‌زاده، ف . بحران آب در جهان. ضمیمه اقتصادی شرق، شهریور 1394.

3-   ملکی، ا.؛ صالحی، ص. و کریمی، ل. بررسی رابطه پارادایم نوین اکولوژیکی و رفتار مصرف آب. مجله آب و فاضلاب، 1391، سال25، شماره 1، ص 122-129.

4-      هاکینز، د.، و همکاران. رفتار مصرف کننده تدوین استراتژی بازاریابی. ترجمه: احمد روستا و عطیه بطحایی. تهران، 1391، انتشارات سارگل.

5-      Schultz, P. W., Empathizing with nature: The effect of perspective taking on concern for environmental issues. 2000. Journal of Environmental Psychology, vol. 19, pp.225-295.

6-      بهنر، چ. و وانیک، م. نگرش­ها و تغییر آنها. ترجمه علی مهداد. تهران، 1384، انتشارات جنگل.

7-   خدابخشی، آ.؛ قاسمی، ج.؛ اسیلان، ک. و قلی­فر، ا. عوامل موثر بر نگرش کشاورزان نسبت به مشارکت در تشکل­های آب­بران (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان زنجان)، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 1390، سال 42، شماره 3، ص 466-453.

8-   عابدی سروستانی، ا. واکاوی نگرش و رفتارهای حامی محیط زیست در بین دانشجویان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. نشریه تحقیقاتی، 1389، شماره 256، معاونت پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

9-   فردوسی، س.؛ مرتضوی، ش. و رضوانی، ن. رابطه بین دانش زیست­محیطی و رفتارهای محافظت از محیط، پژوهشنامه علوم انسانی، 1386، شماره 53، ص 253-266.

10- عابدی سروستانی، ا. واکاوی نگرش و رفتار زیست محیطی: مطالعه­ای درباره دانشجویان کارشناسی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 1390، جلد 7، شماره 2، ص 77-91.

11-  Thompson, S. C., Barton, M. A., 1994. Ecocentric and anthropocentric attitudes. Journal of Environment Psychology, vol. 14, pp.149-157.

12-  Kaiser, F. G., Wolfing, S., Fuhrer, U., 1999. Environmental attitude and ecological behavior. Journal of Environmental Psychology, vol. 19,   pp.1-9.

13- نظرزاده، م.؛ ابریشم­چی، ا. و تجریشی، م. ارزیابی نگرش و نیات رفتاری شهروندان کاشان نسبت به آب شهری، مجله آب و فاضلاب، 1382، شماره 46، ص 21-28.

14- شاهرودی، ع. ا.، و چیذری، م. عوامل تاثیرگذار بر نگرش کشاورزان نسبت به مشارکت در تعاونی آب­بران (مطالعه موردی در استان خراسان رضوی). علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 1386، سال 11، شماره 42، صص 299-312.

15- فروزانی، م. و شادولی، م. بررسی نگرش دینی روستاییان نسبت به مدیریت رفتار با آب در دو منطقه سروستان و کامفیروز استان فارس، فرهنگ جهاد، 1387، شماره 37.

16- کریمی، ل. بررسی عوامل جامعه­شناختی موثر بر رفتار زیست محیطی (با تکیه بر مصرف آب). پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته جامعه­شناسی، 1389، دانشگاه پیام­نور، تهران.

17- مشرقی، ن.، حاجیوند، ش.، میر­صالح پور، م.، و مقسمی، م. بررسی نگرش شالیکاران نسبت به مدیریت منابع آب پایدار و عوامل موثر بر آن مطالعه موردی: شهرستان آمل. 1390، پنجمین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک کشور.

18- اسدالله‌زاده موسوی، م. بررسی عوامل اجتماعی موثر بر الگوی مصرف آب در شهر بابل. پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد در رشته علوم اجتماعی- جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، 1390.

19-  Buttel, F. H., and William L. F., 1974. The structure of support for the environment movement, 1968-1970. Rural Sociology, vol. 39, no. 1, pp. 56-69.

20-  Lant C. L., 1994. The social acceptability of water conservation in Springfield. Journal of American Water Works Association, vol. 85, no. 8, pp. 85-89.

21-  Troy. P., and Randolph, B., 2006. Water consumption and the built environment: A social and behavioral analysis, City Futures Research Centre, Research Paper, No. 5.

22-  Willis, R. M., Stewart, R. A., Panuwatwanich, K., Williams, P. R., and Hollingsworth, AL., 2011. Quantifying the influence of environmental and water conservation attitudes on household end use water consumption. Journal of Environmental Management, vol. 92, pp.1996-2009.

23-  Garcia, X., Ribas, A., Llausàs. A., and Saurí, D., 2013. Socio-demographic profiles in suburban developments: Implications for water-related attitudes and behaviors along the Mediterranean coast. Applied Geography, vol. 41, pp.46-54.

24- شاهنوشی، ن.؛ مظهری، م.؛ خاکسار آستانه، ح. و رسول زاده، م. بررسی عوامل موثر بر مشاررکت زنان روستایی در حفاظت از منابع آب کشاورزی: مطالعه موردی استان خراسان رضوی، فصلنامه روستا و توسعه، 1391، سال15، شماره4، ص 137-154.

25-  Yeap, C. H., 2007. Water attitude scale (WAS).In: Ng KT, Abdullah C, Cheah UH, Peter RD (Eds.), HVWSHE Regional TOT Course Final Report (pp.74-75), Seameo Recsam.

26-  Yeap, C. H., Wahyudi, Y., Cheah, UH. And Peter, RD., 2007. Development of a questionnaire to assess student’s perceptions in values-based water education. Paper presented and published in COSMED Proceedings Conference, 13 to 16 November, RECSAM.