بررسی اثرات محیط زیستی اکوتوریسم و جایگاه آموزش محیط زیست در کاهش اثرات مخرب آن (مطالعه‌ی موردی: استان خراسان جنوبی)
محورهای موضوعی : توسعه پایدارغزاله دلیری 1 , احمد نوحه گر 2
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد، آموزش محیط زیست، دانشکده تحصیلات تکمیلی محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران
2 - استاد تمام، دانشکده تحصیلات تکمیلی محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه: واژه‌های کلیدی: آموزش محیط زیس, اکوتوریسم, توسعه پایدار, خراسان جنوبی, طبیعت,
چکیده مقاله :
افزایش تعداد گردشگران به طوری که بیش از حد توان اکولوژیک یک منطقه باشد می‌تواند اثرات مخرب و بازگشت‌ناپذیری در جامعه میزبان یا مقصد داشته باشد و یا منجر به کاهش کیفیت تجربه گردشگری شود. همچنین کدهای اخلاقی پیچیدگی‌های خاص خود را دارند و بایستی به‌طور دقیق مورد بررسی قرار گیرند، در صورت عدم توجه به این امر، مشکلات محیط زیستی و اجتماعی گریبان جامعه را خواهد گرفت و چنانچه محیط زیست تخریب شود؛ بیش‌ترین زیان آن متوجه خود انسان می‌شود که این مسئله در واقع با توسعه پایدار در تعارض است. حفاظت یعنی هم مراقبت و هم استفاده منطقی از منابع طبیعی؛ بنابراین اکوتوریسمی پایدار است که ضمن پاسخ به نیازهای نسل امروز نیازهای نسل آتی را نیز مورد توجه قرار دهد. پژوهش حاضر یک تحقیق کاربردی است که با در نظر گرفتن مواردی که بیان شد، به بررسی اثرات محیط زیستی اکوتوریسم در استان خراسان جنوبی و جایگاه آموزش محیط زیست در کاهش اثرات مخرب آن پرداخته شده است. به این معنی که تمام نیازهای جامعه میهمان و میزبان را پوشش داده و سبب منفعت طرفین شود. روش بررسی از طریق مشاهده، مصاحبه و بررسی اسناد موجود است که در ابتدا به پتانسیل‌های گردشگری این استان و همچنین مشکلاتی که به سبب توسعه اکوتوریسم به آن‌ها وارد شده است اشاره می‌شود. در نهایت به آموزش محیط زیست به عنوان بهترین و موثرین راه برای آگاه کردن و ایجاد حس مسئولیت در بین اقشار جامعه به خصوص افرادی که با هدف حفاظت از طبیعت وارد آن می‌شوند، پرداخته شده است.
Increasing the number of tourists with the high ecological potential of a region can have devastating and irreversible effects on the host or destination community or lead to a decrease in the quality of the tourism experience. Ethical codes also have their own complexities and must be carefully considered. If this is not taken into the account, environmental and social problems will plague society and if the environment is destroyed, the greatest harm is to man himself, who is in fact in conflict with sustainable development. Conservation means both the care and rational use of natural resources; therefore, ecotourism is sustainable that responds to the needs of today's generation and also considers the needs of future generations. The present study is an applied research that, considering the cases mentioned, has investigated the environmental effects of ecotourism in South Khorasan province and the position of environmental education in reducing its destructive effects. This means that it covers all the needs of the host and host community and benefits both parties. The method of review is through observation, interview and review of available documents, which first refers to the tourism potentials of this province as well as the problems that have been encountered due to the development of ecotourism. Finally, environmental education has been discussed as the best and most effective way to inform and create a sense of responsibility among the community, especially those who enter it with the aim of protecting nature.
1- احسانی، امیر هوشنگ؛ 1394، گردشگری کاربردی (مفاهیم و مدل ها)، انتشارات دانشگاه تهران، ص25-24.
2- کهرم، اسماعیل؛ اکوتوریسم اکولوژی، بهار 1374، فعالیت های تفریحی و صنعت جهانگردی، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، ص 199-189.
3- The International Ecotourism Society. (1991). TIES Global Ecotourism Fact Sheet -www.ecotourism.org.
4- طیبی، بتول، شیبری، سیدمحمد، رضایی، محمدهاشم، 1392، بررسی وضعیت برنامه درسی کشورهای پیشرفته از منظر توجه به منابع انرژی های پاک و تجدیدپذیر به منظور ارائه راهکارهای پیشنهادی در نظام آموزش و پرورش ایران، نشریه انرژی ایران، دوره 16، شماره 2، ص78.
5- Shobeiri, Seyed M. Abdollahi, S. (2009) Theories and Applications of Environmental Education, pyamenoor Press: Tehran.
6- دیندار فرگوش، محمدرضا؛ 1390، ارزیابی عملکرد در سازمان های دولتی و غیر دولتی، انتشارات پیک جهان.
7- خیراندیش، آذرمیدخت و عبدلی، اصغر و کیابی، بهرام و محرابیان، احمدرضا؛ 1392، تنوع زیستی و حفاظت، انتشارات کلک سیمین، ص145.
8- مقدم، طاهره؛ معرفی جاذبه های طبیعی و زیست محیطی استان خراسان جنوبی، نشر چهار درخت، بیرجند 1394، ص1.
9- Rangel, M.O. Pita, C.B. Gonçalves, J.M.S.Oliveira, F. Costa, C. Erzini, K. (2015) Eco-touristic snorkelling routes at Marinha beach (Algarve): Environmental education and human impacts. Journal Marine Policy
10- بنی کمالی، نسیم. (1387). برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری( مطالعه موردی: روستای زیارت)، (پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه تهران.
11- اردکانی، طاهره، دانه کار، افشین، عرفانی، ملیحه. (1389). کنترل و مدیریت اثرات بازدیدکننده در مکان های اکوتوریسمی، فصلنامه آمایش سرزمین، شماره دوم، صفحه 67-92، دانشگاه تهران.
12- زبردست، لعبت، یاوری، احمدرضا، پریور، پرستو، ستوده، احد،1394، مقدمه ای بر مفاهیم پایه اکولوژی سیمای سرزمین با کاربرد در برنامه ریزی محیط زیست، نشر آوای قلم، ص32.
13- سینایی، وحید؛ 1378، توسعه پایدار و گردشگری، ماهنامه تخصصی بازاریابی، شماره 4.
14- مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی.
15- مرکز اسناد اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی.
16- هولدن، اندرو؛ 1394، محیط و گردشگری، ترجمه دکتر علی موحد و رضا زارعی، انتشارات سمت، تهران، ص133.
17- خبیری، محمد مهدی، الهی زاده، مهناز (1394) مقایسه ی میزان اثربخشی آموزش مسائل زیست محیطی هم زمان با دروس مهندسی ایران، سال هفدهم، شماره 68، ص 57.
_||_1- احسانی، امیر هوشنگ؛ 1394، گردشگری کاربردی (مفاهیم و مدل ها)، انتشارات دانشگاه تهران، ص25-24.
2- کهرم، اسماعیل؛ اکوتوریسم اکولوژی، بهار 1374، فعالیت های تفریحی و صنعت جهانگردی، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، ص 199-189.
3- The International Ecotourism Society. (1991). TIES Global Ecotourism Fact Sheet -www.ecotourism.org.
4- طیبی، بتول، شیبری، سیدمحمد، رضایی، محمدهاشم، 1392، بررسی وضعیت برنامه درسی کشورهای پیشرفته از منظر توجه به منابع انرژی های پاک و تجدیدپذیر به منظور ارائه راهکارهای پیشنهادی در نظام آموزش و پرورش ایران، نشریه انرژی ایران، دوره 16، شماره 2، ص78.
5- Shobeiri, Seyed M. Abdollahi, S. (2009) Theories and Applications of Environmental Education, pyamenoor Press: Tehran.
6- دیندار فرگوش، محمدرضا؛ 1390، ارزیابی عملکرد در سازمان های دولتی و غیر دولتی، انتشارات پیک جهان.
7- خیراندیش، آذرمیدخت و عبدلی، اصغر و کیابی، بهرام و محرابیان، احمدرضا؛ 1392، تنوع زیستی و حفاظت، انتشارات کلک سیمین، ص145.
8- مقدم، طاهره؛ معرفی جاذبه های طبیعی و زیست محیطی استان خراسان جنوبی، نشر چهار درخت، بیرجند 1394، ص1.
9- Rangel, M.O. Pita, C.B. Gonçalves, J.M.S.Oliveira, F. Costa, C. Erzini, K. (2015) Eco-touristic snorkelling routes at Marinha beach (Algarve): Environmental education and human impacts. Journal Marine Policy
10- بنی کمالی، نسیم. (1387). برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری( مطالعه موردی: روستای زیارت)، (پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه تهران.
11- اردکانی، طاهره، دانه کار، افشین، عرفانی، ملیحه. (1389). کنترل و مدیریت اثرات بازدیدکننده در مکان های اکوتوریسمی، فصلنامه آمایش سرزمین، شماره دوم، صفحه 67-92، دانشگاه تهران.
12- زبردست، لعبت، یاوری، احمدرضا، پریور، پرستو، ستوده، احد،1394، مقدمه ای بر مفاهیم پایه اکولوژی سیمای سرزمین با کاربرد در برنامه ریزی محیط زیست، نشر آوای قلم، ص32.
13- سینایی، وحید؛ 1378، توسعه پایدار و گردشگری، ماهنامه تخصصی بازاریابی، شماره 4.
14- مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی.
15- مرکز اسناد اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی.
16- هولدن، اندرو؛ 1394، محیط و گردشگری، ترجمه دکتر علی موحد و رضا زارعی، انتشارات سمت، تهران، ص133.
17- خبیری، محمد مهدی، الهی زاده، مهناز (1394) مقایسه ی میزان اثربخشی آموزش مسائل زیست محیطی هم زمان با دروس مهندسی ایران، سال هفدهم، شماره 68، ص 57.