تعیین روش مناسب برای تخمین ضریب جذب MTBE توسّط خاک پالایشگاه تهران (شهرری)

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

محمّد نیکخواه منفرد ¹ , محمّدرضا صبور ²

1 - کارشناس ارشد عمران-محیط زیست
2 - دکترای ژئوتکنیک زیست‌محیطی، عضو هیأت علمی دانشکده‌ی عمران دانشگاه خواجه نصیرالدّین طوسی

تاریخ دریافت : 1385/09/23 تاریخ پذیرش : 1385/12/28 تاریخ انتشار : 1389/01/01

کلید واژه: ضریب پخش (Distribution Coeffic, ژئوتکنیک زیست‌محیطی, متیل ترشیو بوتیل اتر(MTBE), پالایشگاه تهران, آب زیرزمینی,

چکیده مقاله :

متیل ترشیو بوتیل اتر(MTBE) از افزوده‌های بنزین است که در افزایش عدد اکتان سوخت برای بهره‌وری بیشتر کاربرد دارد. سازمان حفاظت محیط زیست امریکا MTBE را مادّه‌ای مضر با سرطانزایی بالا طبقه‌بندی کرده است. این مادّه از مخازن زیرزمینی سوخت، وارد محیط خاک می‌شود. ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی MTBE موجب نفوذ سریع این مادّه در خاک و ورود به آبهای زیرزمینی می‌گردد. در نشت این مادّه به خاک، توانایی خاک در جذب آلاینده، نقشی مهم در حذف MTBE ایفا می‌کند و شاخص ضریب پخش (Distribution Coefficient-Kd)، این توانایی را نشان می‌دهد. این شاخص در ژئوتکنیک زیست‌محیطی خاک بررسی می‌شود. چون دامنه‌ی تغییرات این شاخص برابر صفر تا هزار و حتی بیشتر است، در مدلسازی، حرکت و پراکنش آلاینده‌ها در خاک، نقشی مهم دارد. در این پژوهش با انجام چندین آزمایش جذب با خاک شهرری و آْلاینده‌ی MTBE، مقدار واقعی جذب اندازه‌گیری و باتوجّه به مقدار بدست‌آمده، روشهای مختلف عددی موجود، از نظر تطابق نتایج تخمینی با مقدار واقعی بررسی شد تا مناسب‌ترین روش تخمین برای خاک این منطقه و MTBE انتخاب شود. آزمایشهای این پژوهش، (آزمایش‌های خاک،جذب و GC)، همگی طبق استاندارد ASTM انجام گرفته است. در پایان مشاهده شد که هر چهار روش بررسی‌شده، برای تعیین ضریب جذب قابل استفاده‌اند؛ امّا در شرایط مشابه، می‌توان به ترتیب، روش‌های دوبینین-رادوشکویچ، لانگ‌مایر، فرندلیخ و در نهایت ایزوترم خطّی را برای تخمین Kd و فرآیند جذب، پیشنهاد کرد.

چکیده انگلیسی:

Methyl Tertiary-Butyl Ether (MTBE) is one of the gas additives that can be effective in increasing the octan rating of fuel. EPA (Environmental Protection Agency) has labeled MTBE in carcinogen compounds. This compound can leak into the soil from underground fuel tanks and its chemical and physical properties affords rapid influence. Sorption ability of soil, is so effective in influence of MTBE into the soil and "distribution Coefficient (Kd)" can show this ability. Kd is one of the important effectives that recently lionizes in Environmental Geotechnics and its range is so wide in as much as it can be "0" or "1000" and more; This wide range is important in using numerical models for underground water and contaminant trasformation modeling. In this stusy the real value of sorption has been determined by several sorption tests on MTBE and the soil of Ray city and according this value, various isotherm models was studied to finding the most accurate model for MTBE and this soil. In this study, all of the tests has done according to ASTM standards. Finally it's concluded that all of studied models are appropriate for calculating Kd but in similar cases, we can offer foloing models sequently: Dubinin-Radushkevich Model; Langmuir Model; Freundlich Model; Linear Model. )Mgn�S 0�O cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify;mso-pagination: none;direction:rtl;unicode-bidi:embed'>در پایان مشاهده شد که هر چهار روش بررسی‌شده، برای تعیین ضریب جذب قابل استفاده‌اند؛ امّا در شرایط مشابه، می‌توان به ترتیب، روش‌های دوبینین-رادوشکویچ، لانگ‌مایر، فرندلیخ و در نهایت ایزوترم خطّی را برای تخمین Kd و فرآیند جذب، پیشنهاد کرد.  

منابع و مأخذ:

[1] ابوالفضل‌زاده، عماد و گیتی‌پور، سعید؛ 1386؛ «بررسی میزان جذب و نشت MTBE در خاکهای رسی معمولی و اصلاح‌شده»؛ پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد؛ دانشکده‌ی محیط زیست دانشگاه تهران

[2] محمّد، نیک‌خواه منفرد و محمّدرضا، صبور؛ 1386؛ «شبیه‌سازی و مدلسازی عددی جهت بررسی پراکنش آلاینده‌های هیدروکربنی نفتی از مخازن در خاک»؛ پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد؛ دانشکده‌ی عمران دانشگاه خواجه نصیرالدّین طوسی

[3]  EPA; Office of Radiation and Indoor Air; August 1999; "UNDERSTANDING VARIATION IN PARTITION COEFFICIENT, Kd, VALUES"; EPA 402-R-99-004A

 [4] http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=41720