مطالعه میزان مصرف گیاهان دارویی اکوسیستم‌های مرتعی و تعیین ویژگی‌های حرفه‌ای عرضه‌کنندگان این گیاهان در اصفهان
محورهای موضوعی : محیط زیست شهریمنصوره قوام 1 , زینب سلیمانی نژاد 2
1 - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان(مسوول مکاتبات)
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان
کلید واژه: گیاهان دارویی, اکوسیستم های مرتعی, اصفهان, عطاری, ویژگی حرفه ای,
چکیده مقاله :
گیاهان یکی از اولین و در دسترس ترین منابع قابل استفاده در درمان می باشند. امروزه استفاده از گیاهان دارویی به شدت در حال افزایش است. شناخت سلیقه و رویکرد جوامع به مصرف گیاهان دارویی و همچنین توجه به دیدگاه ها و پیشنهادهای مصرف کنندگان گیاهان دارویی، می تواند راهنمای خوبی برای برنامه ریزان و سیاستگذاران صنعت دارویی کشور باشد. وجود تقاضا برای گیاهان دارویی تحت تأثیر عوامل مختلف فرهنگی و اجتماعی می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش عوامل مختلف اجتماعی در تقاضای گیاهان دارویی و تأثیر اکوسیستم های مرتعی در تأمین گیاهان در اصفهان انجام شد. جمع آوری داده به روش پیمایشی بود که با استفاده از پرسشنامه از 33 فروشنده گیاهان دارویی در اصفهان در سال1394 انجام شد. روایی پرسشنامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. ضریب آلفای کرونباخ برابر 877/0 بود که اعتبار پرسشنامه را اثبات نمود. نتایج نشان داد، گل گاوزبان (6/57 %) به عنوان بیشترین گیاه خریداری شده و بیماری های اعصاب و روان (2/79%) بیشترین علت مراجعه مردم به عطاری های اصفهان بودند. همچنبن بیشترین گیاهان دارویی خریداری شده توسط عطارها از رویشگاه های مرتعی بوده است.
Plants are one of the first and most accessible sources of treatment. Today, the use of medicinal plants is increasing rapidly. Knowing the taste and approach of communities to taking medicinal plants, as well as paying attention to the views and suggestions of consumers of medicinal plants, can be a good guide for planners and policy makers of the country's pharmaceutical industry. The demand for medicinal plants is influenced by various cultural and social factors. This research was carried out with the aim of investigating the role of various social factors in the demand of medicinal plants and the impact of rangeland ecosystems on supplying plants in Isfahan. This research was carried out using a survey method. Data from this research was gathered through a questionnaire from 33 selleres of herbal medicine in Isfahan in 2015. The validity of the questionnaire was confirmed by a panel of experts. Cronbach's alpha coefficient equaled 0.877, which proved the credibility of the questionnaire. The results showed that Echium amoenum (57.6%) was purchased as the largest plant, and psychiatric and psychological disorders (79.2%) were the most common cause of referring people to Isfahan's herbal medicine stores. Also, the most medicinal plants purchased by seller of them, have been from rangeland habitats.
1- مجاب، فراز.، « بررسی علل مراجعه بیماران به عطاریها و تجویز گیاهان دارویی استان سمنان، فصلنامه تحقیقاتی پژوهان، 1382، دوره 34، شماره 8، صفحه 281-27.
2- Hamilton, A.,2003, medicinal plants and conservation: issues and approaches. WFpub. London. 9-10.
3- خوانساری، آزاده.، گرجی، کوروش؛ « بررسی رویکرد بین المللی به درمان بیماریهای شایع با استفاده از روشهای مختلف طب مکمل، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 1387، دوره 16، شماره 4، صفحه 45-37.
4- 4- Marshall, NT.,1998, Searching for a cure: conservation of medicinal wildlife resources in East and .southern Africa: TRAFFIC- International. Combridge, UK. 112-113
5- مرادی لاکه، مازیار.، رمضانی، مژده.، انصاری، حسن؛ « عوامل جمعیت شناختی و اقتصادی- اجتماعی مرتبط با بکارگیری گیاهان دارویی/ داروهای گیاهی در ساکنین تهران، پایش، 1387، دوره 7، شماره 4، صفحه 320-313.
6- صابر آملی، سیروس.، ناصری، احمد.، رحمانی، غلامحسین.، کالیراد، عهدیه؛ « گیاهان دارویی استان کرمان، فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 1383، دوره 20، شماره4، صفحه 532-487.
7- امانپور، محمدتقی.، « نقش وزارت کشاورزی در احیا و توسعه گیاهان دارویی با توجه به توسعه پایدار و پیشنهاد آن، اولین کنگره مقدماتی طب سنتی، 1379، صفحه 142-134.
8- رحیمی موقر، آفرین.، خستو، گلآرا.، فکری، منیر؛ « درمان اعتیاد توسط عطاریها در شهر تهران ، نشریه حکیم، 1387، دوره دوم، صفحه 66-63.
9- زرگری، علی؛ « گیاهان دارویی، دانشگاه تهران، 1370-1364، صفحه 5-1.
10- امیدبیگی، رضا. « کشت داروهای گیاهی و موارد مهم در مورد آن، مجله اسرار پزشکی،1371، صفحه 40-20.
11- لشگری، علی اکبر.، محمریپور، سعید.، مسعاحی، سعید.، صادقیپور، علیاکبر.، ؛ « بررسی فنی و اقتصادی تأثیر اسانس گیاه نعنا بر کاهش ضایعات گندم ناشی از آفات انباری در تهران، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس ملی بررسی ضایعات محصولات زراعی کشاورزی،دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران؛ 20 آبان، 1388، صفحه 602-598.
12- عشایری، ندا.، عباسیان، علیرضا.، جانبخش، سحر.، شیبانی، سمیرا.، سوداگری، فائزه.، مینایی، محمدباقر.، « شایعترین گیاهان دارویی مورد خریداری از عطاریها در شهر تهران در سال 1387، طب سنتی اسلام و ایران، 1391، دوره 3، شماره 4، صفحه 482-477.
13- نادری، فاطمه.، نژادسبزی، پروانه.، رسولیان، بهرام.، « بررسی عرضه و مصرف گیاهان دارویی موجود در عطاریهای استان لرستان در سال 1387، فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علومپزشکی لرستان، ویژهنامه گیاهان دارویی، زمستان 1388، دوره یازدهم، شماره پنج، صفحه 63-57.
14- حسینی، سیدعلی.، ابرسجی، قاسمعلی.، حسینی، سیدعلی (حبیب)؛ « گیاهان دارویی استان گلستان، فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطرایران، بهمن و اسفند 1387، دوره 24، شماره 4، صفحه 498-472.
15- اکبری، نسرین.، پروین، ندا.، سرشتی، منیژه.، صفدری، فرانک.، « بررسی گیاهان دارویی مورد استفاده در سالمندان ساکن شهرکرد، مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 1388، دوره 12، شماره 4، صفحه 32-27.
16- گلشادی، ایماندوخت.، انصاری، رضوان.، عسگری، صدیقه.، صرافزادگان، نضال.، بشتام، مریم؛ « آگاهی، اعتقاد و عملکرد نسبت به داروهای گیاهی در مردم شهر اصفهان،گیاهان دارویی، 1381، دوره 1، شماره 2، صفحه 28-21.
17- محمدی زیدی، عیسی.، اکابری، آرش.، پاکپور حاجیآقا، امیر؛ « عوامل تأثیرگذار بر میزان استفاده از گیاهان دارویی با استفاده از تئوری رفتار برنامهریزی شده در زنان شهر قزوین، مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، ویژهنامه فراوردههای طبیعی وگیاهان دارویی، زمستان 1391، سال چهارم، شماره 4، صفحه 114-103.
_||_1- مجاب، فراز.، « بررسی علل مراجعه بیماران به عطاریها و تجویز گیاهان دارویی استان سمنان، فصلنامه تحقیقاتی پژوهان، 1382، دوره 34، شماره 8، صفحه 281-27.
2- Hamilton, A.,2003, medicinal plants and conservation: issues and approaches. WFpub. London. 9-10.
3- خوانساری، آزاده.، گرجی، کوروش؛ « بررسی رویکرد بین المللی به درمان بیماریهای شایع با استفاده از روشهای مختلف طب مکمل، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 1387، دوره 16، شماره 4، صفحه 45-37.
4- 4- Marshall, NT.,1998, Searching for a cure: conservation of medicinal wildlife resources in East and .southern Africa: TRAFFIC- International. Combridge, UK. 112-113
5- مرادی لاکه، مازیار.، رمضانی، مژده.، انصاری، حسن؛ « عوامل جمعیت شناختی و اقتصادی- اجتماعی مرتبط با بکارگیری گیاهان دارویی/ داروهای گیاهی در ساکنین تهران، پایش، 1387، دوره 7، شماره 4، صفحه 320-313.
6- صابر آملی، سیروس.، ناصری، احمد.، رحمانی، غلامحسین.، کالیراد، عهدیه؛ « گیاهان دارویی استان کرمان، فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 1383، دوره 20، شماره4، صفحه 532-487.
7- امانپور، محمدتقی.، « نقش وزارت کشاورزی در احیا و توسعه گیاهان دارویی با توجه به توسعه پایدار و پیشنهاد آن، اولین کنگره مقدماتی طب سنتی، 1379، صفحه 142-134.
8- رحیمی موقر، آفرین.، خستو، گلآرا.، فکری، منیر؛ « درمان اعتیاد توسط عطاریها در شهر تهران ، نشریه حکیم، 1387، دوره دوم، صفحه 66-63.
9- زرگری، علی؛ « گیاهان دارویی، دانشگاه تهران، 1370-1364، صفحه 5-1.
10- امیدبیگی، رضا. « کشت داروهای گیاهی و موارد مهم در مورد آن، مجله اسرار پزشکی،1371، صفحه 40-20.
11- لشگری، علی اکبر.، محمریپور، سعید.، مسعاحی، سعید.، صادقیپور، علیاکبر.، ؛ « بررسی فنی و اقتصادی تأثیر اسانس گیاه نعنا بر کاهش ضایعات گندم ناشی از آفات انباری در تهران، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس ملی بررسی ضایعات محصولات زراعی کشاورزی،دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران؛ 20 آبان، 1388، صفحه 602-598.
12- عشایری، ندا.، عباسیان، علیرضا.، جانبخش، سحر.، شیبانی، سمیرا.، سوداگری، فائزه.، مینایی، محمدباقر.، « شایعترین گیاهان دارویی مورد خریداری از عطاریها در شهر تهران در سال 1387، طب سنتی اسلام و ایران، 1391، دوره 3، شماره 4، صفحه 482-477.
13- نادری، فاطمه.، نژادسبزی، پروانه.، رسولیان، بهرام.، « بررسی عرضه و مصرف گیاهان دارویی موجود در عطاریهای استان لرستان در سال 1387، فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علومپزشکی لرستان، ویژهنامه گیاهان دارویی، زمستان 1388، دوره یازدهم، شماره پنج، صفحه 63-57.
14- حسینی، سیدعلی.، ابرسجی، قاسمعلی.، حسینی، سیدعلی (حبیب)؛ « گیاهان دارویی استان گلستان، فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطرایران، بهمن و اسفند 1387، دوره 24، شماره 4، صفحه 498-472.
15- اکبری، نسرین.، پروین، ندا.، سرشتی، منیژه.، صفدری، فرانک.، « بررسی گیاهان دارویی مورد استفاده در سالمندان ساکن شهرکرد، مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 1388، دوره 12، شماره 4، صفحه 32-27.
16- گلشادی، ایماندوخت.، انصاری، رضوان.، عسگری، صدیقه.، صرافزادگان، نضال.، بشتام، مریم؛ « آگاهی، اعتقاد و عملکرد نسبت به داروهای گیاهی در مردم شهر اصفهان،گیاهان دارویی، 1381، دوره 1، شماره 2، صفحه 28-21.
17- محمدی زیدی، عیسی.، اکابری، آرش.، پاکپور حاجیآقا، امیر؛ « عوامل تأثیرگذار بر میزان استفاده از گیاهان دارویی با استفاده از تئوری رفتار برنامهریزی شده در زنان شهر قزوین، مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، ویژهنامه فراوردههای طبیعی وگیاهان دارویی، زمستان 1391، سال چهارم، شماره 4، صفحه 114-103.