درآمدی بر برآورد ذخایر کربن در جنگلهای راش شمال ایران
محورهای موضوعی :
منابع طبیعی و جنگلداری و مراتع
محدثه قنبری مطلق
1
,
ساسان بابایی کفاکی
2
,
اسدالله متاجی
3
,
رضا اخوان
4
1 - دکتری جنگلداری، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
3 - استاد، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
4 - دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
تاریخ دریافت : 1398/04/23
تاریخ پذیرش : 1399/06/30
تاریخ انتشار : 1400/04/01
کلید واژه:
جنگلهای شمال,
ترسیب کربن خاک,
کربن,
ایران,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: جنگلهای راش ایران یکی از مهمترین جوامع گیاهی در کشور می باشد که به دلیل داشتن ترکیب گیاهی پویا و متنوع و خاکهای حاصلخیر و با توجه به مساحت بسیار بزرگ مناطق خشک و نیمه خشک در کشور به لحاظ اکولوژیکی بسیار حائز اهمیت می باشند. اما اطلاعات کمی پیرامون ذخایر کربن این جنگلها وجود دارد.روش بررسی: در پژوهش حاضر مقادیر کربن روزمینی درختان و ذخیرۀ کربن آلی خاک در سه منطقه در طرح‌های جنگلداری منتخب (در سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان)، انتخاب و نمونه برداری از درختان در پلاتهای تصادفی و از خاک در دو عمق 0 تا 30 و 30 تا 60 سانتیمتری انجام شد. در برآورد کربن روزمینی درختان از روش Ponce-Hernanadez و در ترسیب کربن خاک از روش والکی بلاک استفاده و کلیه محاسبات بر حسب تن در هکتار برآورد گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که به طور کلی هم میزان ذخایر کربن درختان سرپا و هم ترسیب کربن خاک در هر دو عمق از شرق به غرب در حال افزایش بوده اما مقادیر ذخایر کربن خاک با افزایش عمق، روند کاهشی داشته است. برآوردها حاکی از آن بود که قابلیت ذخیره کربن جنگلهای راش کشور به طور متوسط 475/227 تن در هکتار در بخش روزمینی درختی و 190/205 تن در هکتار در بخش زیرزمینی (خاک) می باشد.نتیجه گیری: این نتایج با تأکید بر جلوگیری از تخریب بیشتر، لزوم اقدامات حفاظتی سریعتر را در مورد این میراث ارزشمند کشورمان بیشتر از پیش آشکار می سازد.
منابع و مأخذ:
Li, X.Y., and Tang, H.P., 2006. Carbon sequestration: manners suitable for carbon trade in China and function of terrestrial vegetation. J. Plant Ecology, Vol. 32, 200-209.
Houghton, R.A., and Skole D.L., 1990. Carbon in the earth as transformed by human action, Turner, B.L., et al., Eds., Cambridge: Cambridge Univ. Press, 393-804.
IPCC Report, 2011, 4 degree hotter, A Climate Action Centre primer. 2011. climateactioncentre.org
Pragasan L.A., 2014. Carbon Stock Assessment in the Vegetation of the Chitteri Reserve Forest of the Eastern Ghats in India Based on Non-Destructive Method Using Tree Inventory Data. J Earth Sci Climat Change. S11: 001.
واحدی، ع، متاجی، ا.، «بررسی امکان برآورد ترسیب کربن تنۀ درختان راش شرقی (Fagus orientalis L.) در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی جنگل های طبیعی شمال ایران». مجلۀ جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، 1394. جلد 7، شماره 4، صفحات 447 تا 458.
یوسفی ولیک چالی، م، درویشی، ل، حسینی، ح، «نقش اکوسیستم های جنگلی در اندوزش کربن سبز و کاهش تغییرات اقلیمی»، اولین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار، 1392، تهران، ایران، 10 صفحه.
Pareta, K., and Pareta, U., 2011. Forest carbon management using satellite remote sensing tecniquesa case study of Sagar District (M. P.). E-International Scientific Research J, Vol. 3, No. 4, 335-348.
Korhola, E.R.A., 2014. Climate change as a political process: the rise and fall of the Kyoto protocol. Faculty of Biological and Environmental Sciences University of Helsinki, pp. 396.
فهیم، ز، دلاور، م. ا، گلچین، ا، «تأثیر نوع پوشش جنگلی در ذخیرۀ کربن آلی و خصوصیات خاک پذیری در جنگل خیرود کنار نوشهر»، مجلۀ علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 1392، جلد 17، شماره 63، صفحات 137 تا 149.
Malhi, Y., Meir, P., and Brown, S., 2002. Forest carbon and global climate, Phil. Trans. Royal Soc. Land. A. Vol. 360, 1567-1591.
Zhu, B., Wang, X., Fang, W., Piao, S., Shen, H., Zhao, S., Peng, C., 2010. Altitudinal changes in a carbon storage of temperate forests on Mt Changbai, Northeast China. J. Plant Research. 123: 439-452. Vol. 123, 439-452.
ورامش، س، حسینی، س. م، سفیدی، ک، «ارزیابی مقدار ترسیب کربن دربیومس، لاشبرگ و خاک توده های اقاقیا و سرو نقره ای اطراف تهران». مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست. 1393، جلد 16، صفحات 343 تا 352.
2015. Global Forest Resources Assessment, How are the world’s forests changing? Second edition. FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS Rome, pp. 54.
Lu, D., Chen, Q., Wang, G., Liu, L., Li, G., Moran, E., 2016. A survey of remote sensing-based aboveground biomass estimation methods in forest ecosystems. International Journal of Digital Earth. Vol. 9, 63-105.
Watson, C., 2009. Forest carbon accounting: overview and principles. Forest carbon accounting: overview and principles. 39p.
Ostadhashemi, R., Rostami Shahraji, T., Roehle, H., Mohammadi Limaei, S., 2014. Estimation of biomass and carbon storage of tree plantations in northern Iran. Journal of forest science, Vol. 60, No. 9, pp. 363-371.
نقی پور برج، ع. ا، رادنژاد، ه، متین خواه، س. ح، «تأثیر جنگل کاری بر میزان ترسیب کربن خاک و زی تودۀ گیاهی در مناطق خشک (مطالعه موردی: پارک جنگلی بختیاردشت اصفهان)». فصلنامۀ علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1393، جلد 22، شماره 1، صفحات 99 تا 108.
Walle, I.V., Mussche, S., Samson, R., Lust, N., Lemeur, R., 2001. The above-and belowground carbon pools of two mixed deciduous forest stands located in East-Flanders (Belgium). Annals of Forest Science. Vol. 58, No. 5, pp. 507-517.
Singh, V., Tewari, A., Kushwaha, S.P., Dadhwal, V.K., 2011. Formulating allometric equations for estimating biomass and carbon stock in small diameter trees. Forest Ecology and Management. Vol. 261, Vol. 11, pp. 1945-1949.
Marshall, A.R., Willcock, S., Platts, P.J., Lovett, J.C., Balmford,A., Burgess. N.D., Latham, J.E., Munishi, P.K.T., Salter, R., Shirima, D.D., Lewis, S.L., 2012. Measuring and modelling above-ground carbon and tree allometry along a tropical elevation gradient. J. Biological Conservation. Vol. 154, pp. 20-33.
مروی مهاجر، م، «جنگل شناسی و پرورش جنگل»، انتشارات دانشگاه تهران، 1384، 387 صفحه.
نور محمدی، ک، اسماعیل زاده، ا، «تغییر پذیری اندوختۀ کربن خاک در شیب تغییرات ارتفاعی جنگل های صلاح الدین کلا نوشهر»، نشریۀ پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل، 1394، جلد 22، شماره 3، صفحات 109 تا 125.
Haghshenas, M., Mohadjer, M.R.M., Attarod, P., Pourtahmasi, K., Feldhaus, J. and Sadeghi, S.M.M., 2016. Climate effect on tree-ring widths of Fagus orientalis in the Caspian forests, northern Iran. Forest science and technology, Vol. 12, No. 4, 176-182.
بخشنده ناورود، ب، ابراری واجاری، ک، پیله ور، ب، کوچ، ی، «مطالعه فلورستیک گیاهان آشکوب علفی جنگلهای راش هیرکانی (مطالعه موردی: جنگل راش ناو اسالم)»، نشریه حفاظت زیست بوم گیاهان. 1395، جلد 4، شماره 9، صفحات 115 تا 132.
واحدی، ع، سالار، خ، بیژنی نژاد، ع، «بررسی دقت برآورد ترسیب کربن رو زمینی پلت (Acer velutinum Bioss.) در جنگل های هیرکانی با استفاده از روس های تخریبی و غیر تخریبی». 1395، فصلنامۀ علمی-پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 24، شماره 1، صفحات 103 تا 115.
Mani, S., and Parthasarathy, N., 2007. Above-ground biomass estimation in ten tropical dry evergreen forest sites of peninsular India. Journal of Biomass and Bioenergy, Vol. 31, 284-290.
Ponce-Hernandez, R., Koohafkan, P., Antoine, J. (2004). Assessing Carbon Stocks and Modelling Win-win Scenarios of Carbon Sequestration Through Land-use Changes. Rome, FAO, p.177.
Henry, M., Besnard, A., Asante, W.A., Eshun, J., Adu-Bredu, S., Valentini, R., Bernoux, M., Saint-André, L., 2010. Wood density, phytomass variations within and among trees, and allometric equations in a tropical rainforest of Africa. Forest Ecology and Management, Vol. 260, 1375-1388.
Vahedi, A.A., Bijani-Nejad, A.R., Djomo, A., 2016. Horizontal and vertical distribution of carbon stock in natural stands of Hyrcanian lowland forests: A case study, Nour Forest Park, Iran. Journal of Forest Science, Vol. 62, 501-510.
Blake, G.R., and Hartage, K.H., 1986. Bulk density. Klute (ed. 0, methods of soil analysis part 1-physical and mineralogical methods, second edition, Amer. Soc. Agron., Inc., and Soil Sci. Soc. Amer., Inc., Madison, Wis, pp. 363-375.
Walkley, A., and Black, I.A., 1934. An examination of the Degtjareff method for determining soil organic matter, and a proposed modification of the chromic acid titration method. Soil science, Vol. 37, No. 1, 29-38.
Kirby, K.R. and Potvin, C., 2007. Variation in carbon storage among tree species: Implications for the management of a small-scale carbon sink project. Forest Ecology and Management, Vol. 264, 208-221.
Dai, W., and Huang, Y., 2006. Relation of soil organic matter concentration to climate and altitude in zonal soils of China. Catena, Vol. 65, No. 1, pp. 87-94.
قنبری مطلق، م، بابایی کفاکی، س، متاجی، ا، اخوان، ر، «تأثیر پارامترهای اقلیمی بر میزان بیوماس و ذخیرۀ کربن با استفاده از داده های ماهواره ای در جنگل های نیمرخ شمالی البرز»، رساله دکتری جنگلداری، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، 1397، 200 صفحه.
He, X., Hou, E., Liu, Y. and Wen, D., 2016. Altitudinal patterns and controls of plant and soil nutrient concentrations and stoichiometry in subtropical China. Scientific reports, Vol. 6, 24261, pp. 9.
واحدی، ع، متاجی، ا، اسحاقی راد، ج، «تغییرات ذخایر وزنی حوض کربن آلی خاک در ارتباط با تنوع زیستی گیاهی (مطالعه موردی: جنگل های آمیخته راش گلندرود نور)»، مجله بوم شناسی کاربردی، 1393، جلد 3، شماره 7، صفحات 1 تا 11.
کوچ، ی، جلیلوند، ح، بهمنیار، م، پورمجیدیان، م، «ارزیابی جداسازی واحدهای اکوسیستمی جنگل های پایین بند کناره خزری و ارتباط آن ها با برخی ویژگی های خاک»، نشریه جنگل و فرآورده های چوب (منابع طبیعی ایران)، 1388، جلد 42، شماره 1، صفحات 93 تا 107.
اصغری سرخی، م، حجتی، م، جلیلوند، ح، «مقایسه میزان ترسیب کربن خاک در توده خالص و آمیخته راش جنگل الندان ساری»، همایش بین المللی تغییر اقلیم و گاهشناسی درختی، 1391، ساری، ایران، 5 صفحه.
محمودی طالقانی، ع، زاهدی امیری، ق، عادلی، ا، ثاقب طالبی، خ، «برآورد میزان ترسیب کربن خاک در جنگل های تحت مدیریت (مطالعه موردی جنگل گلبند در شمال کشور)»، فصلنامۀ علمی – پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1386، جلد 15، شماره 3، صفحات 241 تا 252.
Parras-Alcántara, L., Lozano-García, B. and Galán-Espejo, A., 2015. Soil organic carbon along an altitudinal gradient in the Despeñaperros Natural Park, southern Spain. Solid Earth, 6, No. 1, pp. 125-134.
Lal, R. 2005. Forest soils and carbon sequestration. Forest ecology and management, Vol. 22, No. (1-3), 242-258.
فرجی، ف، متاجی، ا، بابایی کفاکی، س، واحدی، ع، «ارتباط تنوع گیاهی و تغییرات زی تودۀ هوایی در جنگل های راش شرقی (مطالعۀ موردی: حاجیکلا-تیرانکلی، ساری)». مجلۀ جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، 1394، جلد 7، شماره 2، صفحات 151 تا 165.
_||_
Li, X.Y., and Tang, H.P., 2006. Carbon sequestration: manners suitable for carbon trade in China and function of terrestrial vegetation. J. Plant Ecology, Vol. 32, 200-209.
Houghton, R.A., and Skole D.L., 1990. Carbon in the earth as transformed by human action, Turner, B.L., et al., Eds., Cambridge: Cambridge Univ. Press, 393-804.
IPCC Report, 2011, 4 degree hotter, A Climate Action Centre primer. 2011. climateactioncentre.org
Pragasan L.A., 2014. Carbon Stock Assessment in the Vegetation of the Chitteri Reserve Forest of the Eastern Ghats in India Based on Non-Destructive Method Using Tree Inventory Data. J Earth Sci Climat Change. S11: 001.
واحدی، ع، متاجی، ا.، «بررسی امکان برآورد ترسیب کربن تنۀ درختان راش شرقی (Fagus orientalis L.) در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی جنگل های طبیعی شمال ایران». مجلۀ جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، 1394. جلد 7، شماره 4، صفحات 447 تا 458.
یوسفی ولیک چالی، م، درویشی، ل، حسینی، ح، «نقش اکوسیستم های جنگلی در اندوزش کربن سبز و کاهش تغییرات اقلیمی»، اولین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار، 1392، تهران، ایران، 10 صفحه.
Pareta, K., and Pareta, U., 2011. Forest carbon management using satellite remote sensing tecniquesa case study of Sagar District (M. P.). E-International Scientific Research J, Vol. 3, No. 4, 335-348.
Korhola, E.R.A., 2014. Climate change as a political process: the rise and fall of the Kyoto protocol. Faculty of Biological and Environmental Sciences University of Helsinki, pp. 396.
فهیم، ز، دلاور، م. ا، گلچین، ا، «تأثیر نوع پوشش جنگلی در ذخیرۀ کربن آلی و خصوصیات خاک پذیری در جنگل خیرود کنار نوشهر»، مجلۀ علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 1392، جلد 17، شماره 63، صفحات 137 تا 149.
Malhi, Y., Meir, P., and Brown, S., 2002. Forest carbon and global climate, Phil. Trans. Royal Soc. Land. A. Vol. 360, 1567-1591.
Zhu, B., Wang, X., Fang, W., Piao, S., Shen, H., Zhao, S., Peng, C., 2010. Altitudinal changes in a carbon storage of temperate forests on Mt Changbai, Northeast China. J. Plant Research. 123: 439-452. Vol. 123, 439-452.
ورامش، س، حسینی، س. م، سفیدی، ک، «ارزیابی مقدار ترسیب کربن دربیومس، لاشبرگ و خاک توده های اقاقیا و سرو نقره ای اطراف تهران». مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست. 1393، جلد 16، صفحات 343 تا 352.
2015. Global Forest Resources Assessment, How are the world’s forests changing? Second edition. FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS Rome, pp. 54.
Lu, D., Chen, Q., Wang, G., Liu, L., Li, G., Moran, E., 2016. A survey of remote sensing-based aboveground biomass estimation methods in forest ecosystems. International Journal of Digital Earth. Vol. 9, 63-105.
Watson, C., 2009. Forest carbon accounting: overview and principles. Forest carbon accounting: overview and principles. 39p.
Ostadhashemi, R., Rostami Shahraji, T., Roehle, H., Mohammadi Limaei, S., 2014. Estimation of biomass and carbon storage of tree plantations in northern Iran. Journal of forest science, Vol. 60, No. 9, pp. 363-371.
نقی پور برج، ع. ا، رادنژاد، ه، متین خواه، س. ح، «تأثیر جنگل کاری بر میزان ترسیب کربن خاک و زی تودۀ گیاهی در مناطق خشک (مطالعه موردی: پارک جنگلی بختیاردشت اصفهان)». فصلنامۀ علمی پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1393، جلد 22، شماره 1، صفحات 99 تا 108.
Walle, I.V., Mussche, S., Samson, R., Lust, N., Lemeur, R., 2001. The above-and belowground carbon pools of two mixed deciduous forest stands located in East-Flanders (Belgium). Annals of Forest Science. Vol. 58, No. 5, pp. 507-517.
Singh, V., Tewari, A., Kushwaha, S.P., Dadhwal, V.K., 2011. Formulating allometric equations for estimating biomass and carbon stock in small diameter trees. Forest Ecology and Management. Vol. 261, Vol. 11, pp. 1945-1949.
Marshall, A.R., Willcock, S., Platts, P.J., Lovett, J.C., Balmford,A., Burgess. N.D., Latham, J.E., Munishi, P.K.T., Salter, R., Shirima, D.D., Lewis, S.L., 2012. Measuring and modelling above-ground carbon and tree allometry along a tropical elevation gradient. J. Biological Conservation. Vol. 154, pp. 20-33.
مروی مهاجر، م، «جنگل شناسی و پرورش جنگل»، انتشارات دانشگاه تهران، 1384، 387 صفحه.
نور محمدی، ک، اسماعیل زاده، ا، «تغییر پذیری اندوختۀ کربن خاک در شیب تغییرات ارتفاعی جنگل های صلاح الدین کلا نوشهر»، نشریۀ پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل، 1394، جلد 22، شماره 3، صفحات 109 تا 125.
Haghshenas, M., Mohadjer, M.R.M., Attarod, P., Pourtahmasi, K., Feldhaus, J. and Sadeghi, S.M.M., 2016. Climate effect on tree-ring widths of Fagus orientalis in the Caspian forests, northern Iran. Forest science and technology, Vol. 12, No. 4, 176-182.
بخشنده ناورود، ب، ابراری واجاری، ک، پیله ور، ب، کوچ، ی، «مطالعه فلورستیک گیاهان آشکوب علفی جنگلهای راش هیرکانی (مطالعه موردی: جنگل راش ناو اسالم)»، نشریه حفاظت زیست بوم گیاهان. 1395، جلد 4، شماره 9، صفحات 115 تا 132.
واحدی، ع، سالار، خ، بیژنی نژاد، ع، «بررسی دقت برآورد ترسیب کربن رو زمینی پلت (Acer velutinum Bioss.) در جنگل های هیرکانی با استفاده از روس های تخریبی و غیر تخریبی». 1395، فصلنامۀ علمی-پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 24، شماره 1، صفحات 103 تا 115.
Mani, S., and Parthasarathy, N., 2007. Above-ground biomass estimation in ten tropical dry evergreen forest sites of peninsular India. Journal of Biomass and Bioenergy, Vol. 31, 284-290.
Ponce-Hernandez, R., Koohafkan, P., Antoine, J. (2004). Assessing Carbon Stocks and Modelling Win-win Scenarios of Carbon Sequestration Through Land-use Changes. Rome, FAO, p.177.
Henry, M., Besnard, A., Asante, W.A., Eshun, J., Adu-Bredu, S., Valentini, R., Bernoux, M., Saint-André, L., 2010. Wood density, phytomass variations within and among trees, and allometric equations in a tropical rainforest of Africa. Forest Ecology and Management, Vol. 260, 1375-1388.
Vahedi, A.A., Bijani-Nejad, A.R., Djomo, A., 2016. Horizontal and vertical distribution of carbon stock in natural stands of Hyrcanian lowland forests: A case study, Nour Forest Park, Iran. Journal of Forest Science, Vol. 62, 501-510.
Blake, G.R., and Hartage, K.H., 1986. Bulk density. Klute (ed. 0, methods of soil analysis part 1-physical and mineralogical methods, second edition, Amer. Soc. Agron., Inc., and Soil Sci. Soc. Amer., Inc., Madison, Wis, pp. 363-375.
Walkley, A., and Black, I.A., 1934. An examination of the Degtjareff method for determining soil organic matter, and a proposed modification of the chromic acid titration method. Soil science, Vol. 37, No. 1, 29-38.
Kirby, K.R. and Potvin, C., 2007. Variation in carbon storage among tree species: Implications for the management of a small-scale carbon sink project. Forest Ecology and Management, Vol. 264, 208-221.
Dai, W., and Huang, Y., 2006. Relation of soil organic matter concentration to climate and altitude in zonal soils of China. Catena, Vol. 65, No. 1, pp. 87-94.
قنبری مطلق، م، بابایی کفاکی، س، متاجی، ا، اخوان، ر، «تأثیر پارامترهای اقلیمی بر میزان بیوماس و ذخیرۀ کربن با استفاده از داده های ماهواره ای در جنگل های نیمرخ شمالی البرز»، رساله دکتری جنگلداری، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، 1397، 200 صفحه.
He, X., Hou, E., Liu, Y. and Wen, D., 2016. Altitudinal patterns and controls of plant and soil nutrient concentrations and stoichiometry in subtropical China. Scientific reports, Vol. 6, 24261, pp. 9.
واحدی، ع، متاجی، ا، اسحاقی راد، ج، «تغییرات ذخایر وزنی حوض کربن آلی خاک در ارتباط با تنوع زیستی گیاهی (مطالعه موردی: جنگل های آمیخته راش گلندرود نور)»، مجله بوم شناسی کاربردی، 1393، جلد 3، شماره 7، صفحات 1 تا 11.
کوچ، ی، جلیلوند، ح، بهمنیار، م، پورمجیدیان، م، «ارزیابی جداسازی واحدهای اکوسیستمی جنگل های پایین بند کناره خزری و ارتباط آن ها با برخی ویژگی های خاک»، نشریه جنگل و فرآورده های چوب (منابع طبیعی ایران)، 1388، جلد 42، شماره 1، صفحات 93 تا 107.
اصغری سرخی، م، حجتی، م، جلیلوند، ح، «مقایسه میزان ترسیب کربن خاک در توده خالص و آمیخته راش جنگل الندان ساری»، همایش بین المللی تغییر اقلیم و گاهشناسی درختی، 1391، ساری، ایران، 5 صفحه.
محمودی طالقانی، ع، زاهدی امیری، ق، عادلی، ا، ثاقب طالبی، خ، «برآورد میزان ترسیب کربن خاک در جنگل های تحت مدیریت (مطالعه موردی جنگل گلبند در شمال کشور)»، فصلنامۀ علمی – پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 1386، جلد 15، شماره 3، صفحات 241 تا 252.
Parras-Alcántara, L., Lozano-García, B. and Galán-Espejo, A., 2015. Soil organic carbon along an altitudinal gradient in the Despeñaperros Natural Park, southern Spain. Solid Earth, 6, No. 1, pp. 125-134.
Lal, R. 2005. Forest soils and carbon sequestration. Forest ecology and management, Vol. 22, No. (1-3), 242-258.
فرجی، ف، متاجی، ا، بابایی کفاکی، س، واحدی، ع، «ارتباط تنوع گیاهی و تغییرات زی تودۀ هوایی در جنگل های راش شرقی (مطالعۀ موردی: حاجیکلا-تیرانکلی، ساری)». مجلۀ جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، 1394، جلد 7، شماره 2، صفحات 151 تا 165.
