مدلسازی پهنه بندی وپیش بینی خطر سیلاب شهری با استفاده از تصاویر ماهواره ای و GIS (مطالعه موردی شهرمهر)

محورهای موضوعی : کاربرد GIS&RS در برنامه ریزی شهری

اسماعیل برزگر ^{1 *} , عبدالرسول قنبری ² , مرضیه موغلی ³

1 - دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان
3 - عضو هیات علمی گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

تاریخ دریافت : 1401/04/27 تاریخ پذیرش : 1401/05/31 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: پهنه بندی خطر, سیلاب, شهر مهر, GIS, AHP-Fuzzy,

چکیده مقاله :

سیل علل مختلفی می تواند داشته باشد. یکی از دلایل جدید و چالش بر انگیز قرن بیست و یکم موضوع تغییرات کاربری اراضی است، بررسی دقیق مجموعه عوامل زیست محیطی که زمینه ساز این حوادث هستند نشان می دهد که دخالت انسان در چرخه طبیعی آب از طریق پوشش گیاهی در عرصه‌های آبخیز ، توسعه شهری و صنعتی شدن جوامع، تاثیرات نامطلوبی در هیدرولوژی حوضه حوضه آبریز می‌گذارد و موجب تشدید سیلابها، افزایش آلودگی در قسمت پایاب، کاهش جریان های پایه و کاهش تغذیه آب های زیر زمینی می گردد . سیل یکی از پدیده‌های پیچیده و مخرب طبیعی است که هر ساله خسارات فراوانی را به دنبال دارد. به منظور برنامه‌ریزی جهت بهره‌برداری بهینه و کنترل پدیده‌های طبیعی سیل که از مسائل موجود در کره زمین و از جمله کشور ما نیز می باشد، مطالعات و تحقیقات زیادی مورد نیاز است .به همین منظور، هدف تحقیق حاضر، بررسی وضعیت شهر مهر واقع در جنوب استان فارس ،ازنظر سیل خیزی و پهنه بندی خطر ناشی از این حادثه مهم طبیعی بود. این بررسی به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و به منظور پیش بینی دامنه خسارات ناشی از سیلاب انجام شد است. داده های مورد نیاز ، در این خصوص گردآوری شد. داده های گردآوری شده بعد از تصحیح و تبدیل، وزن دهی شد و بعد از انجام مقایسات زوجی و تعیین ضرایب نهایی هر لایه، نقشه های مورد نیاز تهیه گردید. برا ی تعیین وزن و ضرایب نهایی به تناسب از مدل AHP و نرم افزارهای مربوطه، به خصوص Choice Export ،ArcGIS و... بهره برداری به عمل آمد. نتایج نشان داد تمام وسعت شهر در معرض خطر سیلاب قرار دارد.

چکیده انگلیسی:

Floods can have various causes. One of the new and challenging reasons of the 21st century is the issue of land use changes, a detailed examination of the set of environmental factors that are the cause of these incidents shows that human intervention in the natural water cycle through vegetation in watershed areas, Urban development and industrialization of communities have adverse effects on the hydrology of the catchment basin and cause intensification of floods, increase of pollution in the catchment area, reduction of base flows and reduction of underground water supply. Flood is one of the complex and destructive natural phenomena that causes a lot of damage every year. In order to plan for the optimal use and control of natural flood phenomena, which is one of the issues in the world, including our country, many studies and researches are needed.For this purpose, the purpose of this research was to investigate the situation of Mehr city located in the south of Fars province, in terms of flooding and risk zoning due to this important natural disaster. This survey was done in a descriptive-analytical way and in order to predict the extent of damages caused by floods. The required data was collected in this regard. The collected data were weighted after correction and transformation, and after performing pairwise comparisons and determining the final coefficients of each layer, the required maps were prepared. AHP model and relevant software, especially Choice Export, ArcGIS, etc., were used to determine the weight and final coefficients.