پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از روش منطق فازی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز داراب فارس)
محورهای موضوعی : کاربرد GIS&RS در برنامه ریزی
حمیدرضا امیری
1
(گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.)
یوسف شفیعی
2
(دانشگاه سیستان و بلوچستان)
آوا فخرایی راد
3
(دانشگاه پیام نور بیرجند)
حجت اله کشاورز
4
(دانشگاه هرمزگان)
کلید واژه: سیستم اطلاعات جغرافیایی, منطق فازی, فرآیند تحلیل سلسله مراتبی, پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی, حوزه آبخیز داراب,
چکیده مقاله :
محدودیت و کمبود منابع آب زیرزمینی در دشت داراب فارس سبب شده این دشت در وضعیت بحرانی و در گروه ممنوعه قرار گیرد. با مدیریت صحیح می‌توان ظرفیت منابع آب‌های موجود سطحی و زیرزمینی به‌خوبی شناسایی و مطالعه کرد تا برنامه‌ریزی جامعی برای بهره‌برداری درست از آنها انجام شود. استفاده از GIS در کنار داده‌های مشاهده‌ای منجر برآورد آسان و سیستمی مناطق مستعد تغذیه آب‌های زیرزمینی می‌گردد. هدف این پژوهش پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل AHP و توابع فازی در محیط GIS می‌باشد. برای ارزیابی پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی 10 معیار زمین‌شناسی، تراکم گسل، ارتفاع، شیب، کاربری اراضی، خاک، ژئومورفولوژی، بارش، تراکم زهکشی و فاصله از رودخانه‌ها، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. لایه‌هادر محیط GIS آماده‌سازی شده و سپس با استفاده از توابع منطق فازی، پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی مدل‌سازی شده است. نتایج نشان داد که استفاده از گامای 98/0 نتایج مطلوب‌تری نسبت به دیگر اعداد مشخص کرد. مناطق با پتانسیل بالای آب زیرزمینی با دقت بالا تعیین شد. برای اعتبارسنجی مدل از چاه‌های بهره‌برداری در منطقه استفاده شده است. حدود 62/63 درصد از این نوع چاه‌ها در پهنه‌های با پتانسیل خوب و خیلی‌خوب قرار دارند. پهنه‌های دارای پتانسیل خوب و خیلی‌خوب منطبق بر ذخایر تراسی، آبرفت‌ها و رسوبات دوران چهارم و دارای شیب کم (5-0 درجه) است. حدود 31 درصد از حوزه آبخیز در دو طبقه‌ی پتانسیل خوب و خیلی‌خوب قرار دارند.
The limitation and scarcity of groundwater resources in Darab Fars plain has caused this plain to be in a critical situation and in the forbidden group. With proper management, the capacity of available surface and groundwater resources can be well identified and studied to make a comprehensive plan for their proper use. The use of GIS along with observational data leads to easy and systematic estimation of groundwater recharge areas. The purpose of this study is to identify the potential of groundwater resources using AHP model and fuzzy functions in GIS environment. To assess the potential of groundwater resources, 10 geological criteria, fault density, altitude, slope, land use, soil, geomorphology, precipitation, drainage density and distance from rivers were studied and analyzed. The layers were prepared in a GIS environment and then the potential of groundwater resources was modeled using fuzzy logic functions. The results showed that the use of 0.98 gamma showed more favorable results than other numbers. Areas with high groundwater potential were determined with high accuracy. To validate the model, exploitation wells in the region have been used. About 63.62 percent of this type of wells are located in areas with good and very good potential. Areas with good and very good potential correspond to the terrace reserves, alluviums and sediments of the fourth period and have a low slope (0-5 degrees). About 31 percent of the watershed is in two categories of good and very good potential.
_||_