ارزیابی تغییرات زمانی- مکانی بیلان رطوبتی خاک به روش تورنت وایت- ماتر (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بهشت آباد)
محورهای موضوعی : توسعه سیستم های مکانی
الهام داودی
1
,
هدی قاسمیه
2
*
,
خدایار عبدالهی
3
,
آکه بتلان
4
1 - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه کاشان
2 - دانشیار دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان
3 - استادیار دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد
4 - استاد دانشکده علوم و مهندسی، دانشگاه فیلیندرز، آدلاید، استرالیا
کلید واژه: بهشت آباد, نفوذ سطحی, بیلان رطوبتی خاک, تبخیر و تعرق, رواناب سطحی, تورنت وایت- ماتر,
چکیده مقاله :
به منظور مدیریت پایدار منابع آب، تعیین بیلان آب و اجزای آن، امری ضروری است. در این تحقیق، با هدف به دست آوردن یک دید کلی نسبت به وضعیت بیلان و اجزای تشکیل دهنده آن، بیلان رطوبتی خاک با استفاده از مدل تورنت‌وایت- ماتر در حوزه آبخیز بهشت آباد طی سال‌های 2015 – 2003 محاسبه شد. نقشه‌های توزیعی شامل بارش، دما، تبخیروتعرق پتانسیل و واقعی، ذخیره رطوبتی خاک، نفوذ سطحی، رواناب سطحی و شاخص سطح برگ تهیه گردید. نتایج نشان داد که از نظر توزیع مکانی، در بهار و تابستان بیشترین رواناب در ارتفاعات (8.98 mm) و کمترین مقادیر آن در خروجی حوزه و در پاییز و زمستان بیشترین رواناب در خروجی حوزه (46.72 mm) و کمترین آن در ارتفاعات اتفاق می‌افتد. بین رواناب مشاهده شده و محاسبه شده همبستگی 53 درصدی وجود دارد. میزان نفوذ سطحی در ماه‌های خشک کاهش می‌یابد، بیشترین نفوذ سطحی (محدوده بین mm 31 تا 16 ) در محدوده خاک های با بافت لومی شنی و لومی رسی و در کاربری‌های اراضی کشاورزی و مراتع با پوشش خوب و متوسط اتفاق افتاده است. از نظر توزیع مکانی، کاربری‌های کشاورزی، مراتع خوب و متوسط دارای تبخیروتعرق واقعی بیشتری دارند که این مناطق، غالباً منطبق بر نقاطی است که بیشترین شاخص سطح برگ را دارند. به‌طور کلی نتایج به دست آمده از این تحقیق می‌تواند در شناسایی وضعیت رطوبتی خاک و زوایای مختلف این سیستم پیچیده و همچنین مدیریت حوزه آبخیز مفید باشد.
For the sustainable management of water resources, it is necessary to determine the water balance and its components for the correct use of water. In this study, to obtain a general overview of the water balance and its components, the soil moisture balance was calculated using the Thorenthwaite Matter model in the Behesht Abad basin during 2003-2015. Distribution maps, including rainfall, temperature, actual and potential evapotranspiration, soil moisture, infiltration, surface runoff and leaf area index were prepared. The results showed that in spatial distribution, in spring and summer, the highest (8.98 mm) and the lowest runoff occurs at the altitudes and in the basin outlet, and in autumn and winter, the highest (46.72 mm) and the lowest runoff occurs at the outlet and in the altitudes, respectively. The correlation coefficient between observed and simulated surface runoff is 53%. The amount of infiltration decreases during dry months, the highest infiltration (range from 16 to 31 mm) has occurred in the range of sandy loam and clay loam textures and in agricultural areas and rangeland with good and medium coverage. In terms of spatial distribution, agriculture land and good and medium rangeland have more actual evapotranspiration, which often consistent with regions have the highest leaf area index. In general, the results of this research can be useful in identifying the soil moisture condition and various aspects of this complex system and also watershed management.
_||_