تعیین رویشگاه بالقوه گاوزبان خارک‌دار (Anchusa strigosa) با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی در شهرستان دزفول
محورهای موضوعی : توسعه سیستم های مکانی
مجید صادقی نیا
1
(استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان)
مهدی تازه
2
(استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان)
زهرا جعفری
3
(دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه اردکان)
کوروش کیانی
4
(کارشناس ارشد علوم جنگل، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خوزستان)
کلید واژه: نقشه رویشگاه, دزفول, گاوزبان خارک‌دار, تحلیل سلسله مراتبی, سیستم اطلاعات جغرافیایی,
چکیده مقاله :
توسعه گیاهان بومی یکی از راهکارهای احیاء مراتع تخریب شده می باشد. گاوزبان خارک دار (Anchusa strigosa) یکی از گونه های مرتعی شهرستان دزفول و گونه ای دارویی و صادراتی است. با توجه به تخریب این‌گونه، تحت تأثیر چرای مفرط و تخریب مراتع، می توان با ملاحظه خواهش های اکولوژیکی گونه مذکور، اقدام به توسعه رویشگاهی آن نمود. هدف از این تحقیق تعیین رویشگاه بالقوه برای توسعه گونه گاوزبان خارک دار با توجه به معیارهای اقلیمی، خاکی و توپوگرافی با استفاده از سامانه های اطلاعات جغرافیایی و تحلیل سلسله مراتبی می‌باشد. برای این منظور در سال 1394 از داده های مکانی حضور گونه به عنوان مکان های بالفعل برای رویش استفاده شد. بخشی از اطلاعات رویشگاهی این‌گونه با استفاده از مطالعات زمینی و برداشت نقاط حضور آن استخراج شد. بدین ترتیب که ابتدا نقشه نقطه ای مناطق حضور بر اساس بازدید میدانی تهیه و سپس اطلاعات بیوفیزیکی رویشگاه های فعلی استخراج شد. جهت تکمیل اطلاعات فوق، خواهش های اکولوژیک گونه مذکور استخراج و با اطلاعات زمینی تلفیق شد. نقشه شش معیار در محیط ArcGIS®10.1 تهیه، طبقه بندی و استانداردسازی شد. ازآنجاکه وزن لایه های مذکور یکسان نیست، جهت اولویت‌بندی مناطق مستعد رویشگاهی از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی جهت وزن دهی استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد از کل مساحت 3/464547 هکتاری منطقه، 31 درصد رویشگاه خوب، 38 درصد رویشگاه متوسط، 7 درصد جزء رویشگاه های ضعیف تا خیلی ضعیف می باشد. درواقع مقدار مساحت مناطق رویشگاهی مناسب برای رشد و استقرار این‌گونه 2/349909 هکتار است. همچنین از نتایج تحقیق استنباط می شود که بارندگی بیشترین وزن و شیب کمترین وزن را دارد که نشان داد که معیار بارندگی مهم‌ترین و شیب بی اهمیت ترین برای رشد این‌گونه است.
Native plant development is one of the ways to restore degraded rangelands. In Dezful, Anchusa strigosa is a medication species which is one of the region’s main exports. Due to habitat degradation of this species by overgrazing and rangeland degradation, by considering ecological demands, its habitat can be developed. The aim of this study was to determine the potential sites for development, according to the criteria of Anchusa strigosa climate, soil and topography using geographic information systems and hierarchical analysis. For this purpose, In 2015, the spatial data for species presence was used as potential locations for growth. Part of the habitat of this species was extracted from studies using ground and the points which were grabbed. The first point map of the field was prepared by visiting the areas and habitats, and then current biophysical information was extracted. For completing the information, from other sources, the ecological demand of species was extracted and combined with ground-based data. The six criteria map were prepared, classified and standardized in ArcGIS®10.1. As the weight of the layers is not identical, to prioritize the areas of potential habitat, analytical hierarchy process (AHP) was used to weight the criteria. The results showed that of total area 464547.3 ha, 31% accounts for good habitat, 38%, average habitat and 7% poor to very poor habitat. The results also showed that the significant dip weight and the minimum weight is most significant measure that shows no inclination and most valuable to the growth of this species. The results can be used to modify the operation of the ranch and mapping of suitable areas for development use.
_||_