بررسی شاخص‌های کیفیت محیط شهری در بافت مرکزی شهر اسدآباد با تاکید بر مشارکت شهروندان با استفاده از مدل معادلات ساختاری (SEM))

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

مریم محمودی ^{1 *} , مجید شمس ²

1 - گروه جغرافیا، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران.
2 - گروه جغرافیا، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/10/20 تاریخ پذیرش : 1404/02/29 تاریخ انتشار : 1404/07/01

کلید واژه: کیفیت محیط شهری, مشارکت, بافت مرکزی, شهروندان, شهر اسدآباد.,

چکیده مقاله :

بروز بحرانهای مختلف در ابعاد زیست محیطی اجتماعی، اقتصادی و کالبدشهرها که ناشی از فقدان برنامهریزی مناسب در سطح محلی است سبب تنزل کیفیت محلههای شهری شده است. با استفاده از نظریات کیفیت محیط شهری میتوان به احیای مجدد این محله‌ها پرداخت بنابراین استفاده از اصول محله‌های مطلوب و پایدار در فرایند برنامه‌ریزی شهری و بهره مندی از ظرفیتهای محله به عنوان رویکرد جدید در سطح محله‌های شهری به منظور ارتقای کیفیت محیط شهری ضروری است. لذا حس كلي كه پس از ادراك و قضاوت نسبت به محيط خاص در فرد به وجود مي‌آيد حس مكان ناميده مي‌شود كه عاملي مهم در هماهنگي فرد و محيط، باعث بهره برداري بهتر از محيط، رضايت استفاده‌كنندگان و در نهايت احساس تعلق آنها با محيط و تداوم حضور در آن مي‌شود. در اين راستا توجه به كيفيت محيطي فضاهاي شهري و لزوم توجه به متغيرهاي تاثيرگذار در اين كيفيت بر سطح روابط استفاده كنندگان از فضا مي‌تواند به بهبود و ارتقاء تعاملات اجتماعي فضاي شهري منجر شود و در واقع اهمیت و نقش کیفیت محیط در ابعاد مختلف زندگی، ماهیت ویژه‌ی محیط سکونتی، نقش فزاینده‌ی محیط سکونتی به عنوان مهمترین سکونتگاه انسان و وجود افراد زیادی که به شدت تحت تأثیر شرایط غالب محیط سکونتی خود هستند، اهمیت و ضرورت بررسی این موضوع را در شهرها بیش از پیش نمایان می‌سازد. هدف از پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی کیفیت محیط شهری در بافت مرکزی شهر اسدآباد با تاکید بر مشارکت شهروندان می‌باشد. این تحقیق بر روی 373 نفر از شهروندان بافت مرکزی شهر اسدآباد انجام‌گرفته است و براي تحليل داده‌ها از آزمون خی دو، آزمون t، میانگین متغیرها در نرم‌افزار SPSS و معادلات ساختاری (SEM)، در نرم‌افزار PLS استفاده شد. در این راستا نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شاخص مشارکت بیشترین شدت و تاثیر را در کیفیت محیط شهری در بافت مرکزی شهر اسدآباد را دارد و این خود نشان‌دهنده اهمیت این فاکتور در اداره امور و بهبود کیفیت فضاها و محیط شهری و مشارکت شهروندان است.

چکیده انگلیسی:

The emergence of various crises in the environmental, social, economic and physical dimensions of cities, which is caused by the lack of proper planning at the local level, has caused the quality of urban neighborhoods to deteriorate. By using the theories of the quality of the urban environment, it is possible to revive these neighborhoods, so it is necessary to use the principles of desirable and sustainable neighborhoods in the process of urban planning and benefit from the capacities of the neighborhood as a new approach at the level of urban neighborhoods in order to improve the quality of the urban environment. Therefore, the general feeling that arises in a person after the perception and judgment of the specific environment is called the sense of place, which is an important factor in the harmony of the person and the environment, causing better use of the environment, the satisfaction of the users, and ultimately their sense of belonging to the environment and It will continue to be attended. In this regard, paying attention to the environmental quality of urban spaces and the need to pay attention to the variables affecting this quality on the level of space users' relationships can lead to the improvement and promotion of social interactions in the urban space, and in fact, the importance and role of the quality of the environment in different dimensions of life, the nature The speciality of the residential environment, the increasing role of the residential environment.

منابع و مأخذ:

1. عادل، آذر؛ غلامزاده، رسول؛ قنواتي، مهدي (1391). مدلسازي مسيري- ساختاري در مديريت: كاربرد نرم‌افزار SmartPLS. تهران: نگاه دانش.
2. اوكلي، پیتر؛ مارسدن، دیوید (1371). رهيافت مشاركت در توسعه روستايي. ترجمه منصور محمدنژاد. تهران: انتشارات جهاد سازندگي.
3. امين‌زاده، بهناز؛ دادرس، راحله (1391). بازآفريني فرهنگ مدار در بافت تاريخي شهر قزوين با تاکيد بر گردشگري شهري. مجله مطالعات معماری ایران. 1 (2)، 99-108.
4. ارژنگی، حجت؛ محمدی، علیرضا (1398). ارزيابي کيفيت محيط شهري (مطالعه موردي: منطقه چهار شهر اردبيل). نشریه توسعه پایدار محیط جغرافیایی. 1 (1)، 1-17.
5. بیتلی، تی؛ ویلر، اس.ام. (1390). نوشتارهایی درباره توسعه شهری پایدار. مترجم کیانوش ذاکر حیقیقی. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
6. تقوی‌نژاد دیلمی، محمدرضا؛ معصومی، مریم (1392). معماری شهرسازی و شهرنشینی ایران در گذر زمان. تهران: فرهنگسرای یساولی.
7. تقوایی، علی اکبر؛ معروفی، سکینه؛ پهلوان، سمیه (1392). ارزیابی تأثیر کیفیت محیط شهری بر روابط اجتماعی شهروندان مورد مطالعه: محله آبکوه شهر مشهد. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی. ۳ (۱)، ۴۳-۵۴
8. حبيبي، محسن؛ سعيدي رضواني، هادي (1385). شهرسازي مشاركتي: تمايز مفهومي و ارزيابي تجربيات ايراني. فصلنامه صفه. 15 (43)، 50-70.
9. رهنما، محمدرحیم (1388). برنامه‌ریزی مناطق مرکزی شهرها (اصول، مبانی، تئوریها، تجربیات و تکنیکها). مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
10. شهرداری شهر اسدآباد (1399).
11. سالاروندیان، فاطمه و ديگران (آذر 1389). ضرورت مدیریت شهری الکترونیک در عصر جهانی شدن. ماهنامه اطلاع رسانی، آموزش و پرورش، شوراها. 53.
12. کردوانی، پرویز؛ مورد غفاری، ونوس (1390). توریسم و رویکرد نوسازی در طراحی بافت‌های تاریخی شهری مطالعه موردی: شهر اصفهان. جغرافیایی سرزمین. 8 (30). 19-32.
13. کلبادی، نبی‌اله؛ حبیب، فرح؛ طغیانی، شیرین (1397). بررسی تطبیقی پایداری محلات شهری با تأکید بر کیفیت محیط شهری در جغرافیای شهر تهران مطالعه موردی: محلات سنگلج و هفت حوض. فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی. 10 (4)، 89-103.
14. Carmona, M. (2014). The place-shaping continuum: A theory of urban design process. Journal of Urban Design. 19 (1), 2-36. http://dx.doi.org/10.1080/13574809.2013.854695
15. De La Barrera, F. et al (2016). People’s perception influences on the use of green spaces insocio-economically differentiated neighborhoods. Journal of Urban Forestry & Urban Greening. 20, 254–264.
16. Farinmade, A.; Soyinka, O. & Siu, KWM. (2018). Assessing the effect of urban informal economic activity on the quality of the built environment for sustainable urban development in Lagos, Nigeria, Journal of Sustainable Cities and Society. 41 (9), 13-21. https://doi.org/10.1016/j.scs.2018.05.020.
17. Fornell, C. & Larcker, D. (1981). Evaluating structural equation modeling with unobserved variables and measurement error. Journal of Marking Research. 18 (1), 39-50.
18. George, D. & Mallery, P. (2003). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. Boston: Allyn & Bacon.
19. Ley, D. & Frost, H. (1991). The Inner City. Canadian cities in Transition. U.S.: Oxford University Press.
Pal, A.K. & Kumar, U.C. (2005). Quality of life (QoL) concept for the evaluation of societal development of rural community in West Bangal, India. Asia-Pacific Journal of Rural Development. 15 (2), 83-93.
20. Norhafizah Abdul, R.; Shuhana, Sh. & Izham, Gh. (2015). What makes people use the street?: Towards a liveable urban environment in Kuala Lumpur city centre. Journal of Social and Behavioral Sciences. 170, 624-632.
21. Van Kamp, I.V. et al (2003). Urban environmental quality and human wellbeing towards conceptual framework and demarcation of concepts. A literature study. Journal of the Landscape and Urban Planning. 65, 77-92.