تحلیل تأثیر مناطق آزاد بر توسعه اقتصادی در ایران مطالعه موردی: منطقه آزاد ارس

محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی

خدیجه قنبرپور ¹ , حجت مهکویی ² , علی امیری ³ , یوسف زین العابدین ⁴

1 - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه لرستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، خرم‌آباد، ایران
4 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، گیلان، ایران

تاریخ دریافت : 1399/10/10 تاریخ پذیرش : 1400/01/20 تاریخ انتشار : 1400/08/15

کلید واژه: ایران, توسعه اقتصادی, مناطق آزاد, منطقه آزاد ارس,

چکیده مقاله :

توسعه اقتصادی به عنوان یکی از ارکان اصلی برای توسعه یافتگی در کشورهای در حال توسعه یافته، باید با عزمی راسخ، دنبال شود. مؤلفه‌های زیادی درون سرزمین کشورها برای رسیدن به توسعه اقتصادی در نظر گرفته می شوند که یکی از این مؤلفه ها، ایجاد برخی از بنادر و شهرها، به عنوان منطقه آزاد است تا از این طریق بتوان، تجارت پر سود را برای کشور، منطقه مرزی و استان مورد نظر، و به طورکلی در سطح ملی و منطقه ای و حتی برخی مناطق آزاد را در سطح جهان، در راستای توسعه اقتصادی قرار داد. با وجود اینکه هفت منطقه آزاد در ایران وجود دارد، ولی کماکان سطح توسعه اقتصادی داخل کشور همچنان نامناسب است. منطقه آزاد ارس به عنوان یکی از این مناطق است که در شمال غربی کشور به عنوان پل ارتباطی با منطقه قفقاز و اروپای شرقی، می تواند نقش مهمی را برای توسعه روابط اقتصادی ایفاء کند. هدف این مقاله تحلیل تأثیر منطقه آزاد ارس بر توسعه اقتصادی کشور می باشد. برای دستیابی به این هدف، مقاله با روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و سایتهای اینترنتی انجام گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهند که منطقه آزاد ارس در مقیاس محلی و ملی، نسبت به مقیاس منطقه ای، بهتر توانسته است بر توسعه اقتصادی ایران تأثیرگذار باشد.

چکیده انگلیسی:

Economic development, as one of the key pillars for development in developing countries, must be pursued with firm determination. There are many components within the lands of countries to achieve economic development One of these components, considering some ports and cities, is the free zone in order to facilitate lucrative trade for the country, border region and province concerned, and nationally and regionally in general. And even set some free zones around the world for economic development. Although there are seven free zones in Iran, the level of economic development within the country remains inadequate. Aras Free Zone is one of those areas in the northwest of the country that can play an important role in developing economic relations as a bridge linking the Caucasus and Eastern Europe. The purpose of this article is to analyze the impact of Aras Free Zone on economic development of the country. To achieve this goal, the paper is a descriptive-analytical research using library resources and websites. The results show that the Aras Free Zone at local and national scale has had a better impact on Iran's economic development than the regional scale.

منابع و مأخذ:

افزایش مناطق آزاد برخلاف سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی است، https://www.iribnews.ir/fa/news/1305772/1395/7/1

باقری دولت­آبادی، علی و ملکی­فر، محمد؛ (1398)؛ نقش و جایگاه سیاست خارجی در توسعه اقتصادی ژاپن (1995-1945)؛ فصلنامه سیاست جهانی، دوره هشتم، شماره اول، بهار، صص 96-63.

پوراحمد، احمد و حمیدی، اکبر و فرهادی، ابراهیم و حسین­پور، مهدی؛(1395)؛ ارزیابی چالشها و فرصتهای ایجاد شهر خلاق در مناطق آزاد تجاری (مطالعه موردی: منطقه آزاد تجاری ارس)؛ فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاههای انسانی، سال یازدهم، شماره 37، زمستان، صص 18-1.

پیش­بهار، اسماعیل و پرچم، رقیه و یادآور، حسین؛(1396)؛ تأثیرپذیری انواع مختلف گردشگری از یکدیگر در منطقه آزاد ارس: کاربرد رهیافت مدل­سازی معادلات ساختاری (SEM)؛ فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی، سال 21، شماره 61، پاییز، صص 110-93.

حسینی، سیده لطیفه؛(1392)؛ نقش منطقه­گرایی اقتصادی در ارتقاء اصول و مبانی تجارت جهانی: ارزیابی عملکرد اتحادیه اروپا و موافقتنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی؛ فصلنامه سیاست جهانی، دوره دوم، شماره دوم، تابستان، صص 198-163.

شهماری اردجانی، رفعت و کاموسی علمداری، جواد؛(1398)؛ بررسی گونه­های گردشگری مؤثر بر توسعه گردشگری منطقه آزاد ارس؛ فصلنامه گردشگری شهری، دوره ششم، شماره اول، بهار، صص 46-33.

صادقیان، آرش و برک­پور، ناصر؛(1398)؛ ارزیابی تطبیقی بر سازوکارهای مدیریت زمین در مناطق آزاد مطالعه موردی: چین، امارات متحده عربی و ایران؛ فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال نهم، شماره 36، زمستان، صص 16-1.

فاطمه حسینی، بررسی وضع مناطق آزاد کشور،11/11/1396، https://www.iribnews.ir/fa/news/ 2018492

کولای، الهه و واعظی، طیبه؛(1391)؛ تحول سیاست خارجی و توسعه اقتصادی در هندوستان؛ فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره اول، بهار، صص 274-247.

نقش مناطق آزاد در توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه، http://www.downloadarticle.ir/

ولیقلی­زاده­، علی و الله­وردی­زاده، رضا؛(1389)؛ نگرشی ژئوپلیتیکی- ژئواکونومیکی بر منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس؛ فصلنامه ژئوپلیتیک، سال ششم، شماره دوم، تابستان، صص 181-153.

ولیقلی­زاده­، علی؛(1394)؛ تببین اهمیت ژئواکونومیکی قفقاز جنوبی در راستای ارتقای منطقه آزاد ارس؛ فصلنامه ژئوپلیتیک، سال یازدهم، شماره اول، بهار، صص 194-157.

هادیانی، زهر و رحمانی، اسماعیل؛(1395)؛ تحلیل اثرات منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار بر ابعاد اقتصادی و فیزیکی شهر چابهار؛ فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاههای انسانی، سال یازدهم، شماره 34، بهار، صص 100-85.

Bach, J. (2011). Modernity and The Urban Imagination in Economic Zones, 28(5): pp 98-122, https://doi.org/10.1177/0263276411411495

Bhattacharya,A.K. (2011). The Rise of Special Economic Zones in India, http://business. Rediff.com/slide-show/2010/may/19/slide-show-1-the-rise-of-special-economic-zones inindia.htm# contentTop

Cross, J. (2012). Dream Zones:Promise and Loss in India’s Economic Enclaves,Berghahn, NewYork.

http://www.arasfz.ir/news /ID/8713/,3/10/1398

https://abadanport.pmo.ir/fa/news/13847/1391/3/17

https://images.search.yahoo.com/search/images;

https://www.iribnews.ir/fa/news/1305772/1395/7/1

https://www.iribnews.ir/fa/news/1312482/1395/7/6

https://www.isna.ir/news/97073016708/1397/7/30

Viski, Andrea and Michel, Quentin. (2016). Free Zones and Strategic Trade Controls; Available at : http://www.str.ulg.ac.be/wp-content/ uploads/2016/10/Free-Zones-and-Strategic-Trade-Controls.pdf

Polner, Mariya. (2020). Addressing challenges related to Customs controls in free zones; Available at : https://mag.wcoomd.org/magazine/wco-news-87/addressing-challenges-related-to-customs-controls-in-free-zones/

https://oecdobserver.org/news/archivestory.php/aid/3101/Free_zones:_Benefits_and_costs.html; Free zones: Benefits and costs, Sep 10/11/2020