ارزیابی عوامل موثر بر زیست پذیری شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی، مطالعه منطقه 14 شهراصفهان

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

مهرداد محلوجی ¹ , احمد خادم الحسینی ² , حمید صابری ³ , صفر قائدرحمتی ⁴

1 - دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران
4 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، ایران

تاریخ دریافت : 1399/06/07 تاریخ پذیرش : 1400/05/31 تاریخ انتشار : 1400/11/15

کلید واژه: شهر اصفهان, سکونتگاه غیررسمی, منطقه 14, زیست پذیری شهر ی,

چکیده مقاله :

رویکرد زیست پذیری به معنای توان و قابلیت یک مکان برای تامین نیازهای زیستی ساکنان اعم از مادی و غیرمادی در جهت ارتقای کیفیت زندگی و ایجاد بستر شکوفایی توانمندیهای عموم شهروندان می‌باشد و از آنجا که سکونتگاههای غیررسمی از خدمات و امکانات شهری کم بهره بوده و نیازمند توجه به کیفیت شهری می‌باشند، هدف اصلی این پژوهش ارزیابی عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری شهری در سکونتگاههای غیررسمی منطقه 14 شهر اصفهان می‌باشد. روش تحقیق کاربردی و در چارچوب روش‌های توصیفی – تحلیلی قرار می‌گیرد. جهت گردآوری داده‌ها از روش پیمایشی، اسنادی و میدانی استفاده گردیده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از تکنیک‌های آماری PLS و روش تصمیم گیری چند معیاره بهره گرفته شده است. از نتایج بدست آمده در ارزیابی صورت گرفته اینکه شاخص اقتصادی در زیست پذیری شهری با میانگین کل 2.13، از متوسط استاندارد پایین‌تر و از نارضایتی بیشتری در بین ساکنین می‌باشد. در بین نماگرهای بررسی شده در شاخص اقتصادی، وضعیت سرمایه گذاری در محلات با میانگین 1.8 از کمترین رضایت در بین ساکنین محلات برخوردار می‌باشد. در عین حال شاخص کالبدی با میانگین کل 2.58 از رضایت بیشتری برخوردار بوده لیکن از متوسط استاندارد کمتر است و در این شاخص نیز نماگر وضعیت برخورداری از خدمات مذهبی با میانگین 3.24 از بیشترین رضایت برخوردار می‌ب‌اشد.

چکیده انگلیسی:

The livability approach means the ability of a place to meet the biological needs of residents, both material and immaterial, in order to improve the quality of life and create a flourishing environment for the capabilities of the general public, and since informal settlements have little use of urban services and facilities. And need to pay attention to urban quality, the main purpose of this study is to evaluate the factors affecting urban viability in informal settlements in the 14th district of Isfahan. The research method is applied and is in the framework of descriptive-analytical methods. Survey, documentary and field methods have been used to collect data. Also, PLS statistical techniques and multi-criteria decision making method have been used to analyze the collected information. From the results obtained in the evaluation, the economic index in urban livability with a total average of 2.13, is lower than the standard average and more dissatisfaction among residents. Among the indicators examined in the economic index, the investment situation in neighborhoods with The average of 1.8 has the lowest satisfaction among the residents of the neighborhoods. At the same time, the physical index with a total average of 2.58 is more satisfied, but it is lower than the standard average, and in this index, the indicator of the status of religious services with an average of 3.24 is the most satisfied

منابع و مأخذ:

پرتال شهرداری اصفهان به سایت http: // new. Isfahan. ir/ index

پیران، پرویز (1375). آلونک نشینی در ایران، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره مسلسل 8887، توسعه اطلاعات.

حسین‌زاده دلیر، کریم (1370). حاشیه‌نشینی در جستجوی معنی و مفهوم، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 45- 46.

خادمی، امیرحسین؛ جوکار سرهنگی، عیسی (1391). ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر آمل)، نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، 41 : 31-52.

خراسانی، محمدامین (1391). تبیین زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی (مطالعه موردی شهرستان ورامین) رساله دکتری به راهنمایی دکتر محمدرضا رضوانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.

خراسانی، محمدامین (1393). سکونت‌گاه زیست‌پذیری، سکونت‌گاه پایدار، همایش علوم جغرافیایی ایران، دانشگاه تهران، تهران.

خزاعی‌نژاد، فروغ (1394). تحلیل زیست پذیری در بخش مرکزی شهر تهران، مورد پژوهش محله‌های منطقه 12، رساله دکتری دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی تهران به راهنمایی دکتر سیمین تولایی و محد سیلمانی مهرنجانی.

رضوانی، محمدرضا؛ منصوریان، حسین (1387) سنجش کیفیت زندگی، بررسی مفاهیم، شاخص‌ها، مدل‌ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 3، صص 26-1.

زنگی آبادی، علی؛ ضرابی، اصغر؛ خوب آیند، سعید (1384) تحلیل علل اقتصادی – اجتماعی حاشیه نشینی در شهر اصفهان. نشریه جامعه شناسی کاربردی، 18، 192، 179.

شکویی، حسین(1355). حاشیه نشنیان شهری، خانه‌های ارزان قیمت و سیاست مسکن تبریز. انتشارات تبریز، توسعه تحقیقات اجتماعی و علوم انسانی دانشگاه تبریز.

صادقلو، طاهره؛ سجاس قیداری، حمدالله (1392) تبیین الگوی نظری نقش توسعه خدمات فضای سبز در زیست‌پذیری شهری، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی خدمات شهری و محیط زیست.

صرافی، مظفر و همکاران (1393). اندیشه‌های نو در برنامه ریزی شهری، انتشارات قدیانی، تهران.

عریضی، فروغ السادات؛ ربانی، رسول و فاطمه کریمی (1382). بررسی مسائل حاشیه‌نشینی با تاکید بر جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی (مطالعه موردی مناطق ارزنان و دارک اصفهان)، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 10، ش 24، صص 101- 128.

عیسی لو، علی اصغر و همکاران (1393). انگاره زیست پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک)، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 146، صص 120- 107.

گلبازی، جلال و لعیا؛ پور شریفی (1394) توسعه پایدار فضای سبز با رویکرد به شهر اکولوژیک، اولین همایش توسعه پایدار فضای سبز شهری، تبریز، سازمان پارک‌ها و فضای سبز، تهران.

 مرکز آمار ایران، سالنامه آماری استان اصفهان، 1395

نیک‌نام، جواد و موسوی؛ سیدعارف (1389) بررسی مشکلات و مسائل سکونتگاههای غیررسمی، کتاب دیجیتال منتشر شده توسط سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.

ویلر، استفان (1393). برنامه‌ریزی برای پایداری. ایجاد جامعه زیست پذیر، متعادل و اکولوژیک، ترجمه محمود جمعه پور و شکوفه احمدی، نشر علوم اجتماعی، تهران.

Embry, M; (2009). Designing community: The application of new Urban principles to create authentic communities, Thesis Project,  Master of Science Department of Geography.

Larice, Michael (2005), Great Neiborhoods: The Livability and Morphology of High density neighborhoods in Urban North America..

Mccrea, Rod, Walters, Peter. (2012). Impacts of Urban Consolidation on Urban Liveability: Comparing an Inner and Outer Suburb in Brisbane, Australia, Journal Housing.

National Association of Regional Councils (NARC). (2003). U.S. Department of Transportation.

Norris, T., & Pittman, M. (2000). The healthy communities movement and the coalition for healthier cities and communities. Public Health Reports, 115, 118–124.

Saitluanga, B.,L. (2014), Spatial Pattern of Urban Livability in Himalayan Region. A Case of Aizawl City, India, Social Indicators Research, vol. 11. No1. PP. 48-67.

Song yang (2011). A livable city study in china. using structural Equation models, thesis submitted in statistics, department of statistics Uppsala university.

U Pandey. R. et al . (2013) .Understanding Qualitative Conceptions of Livability: Indian Perspective, international Journal of Research in Engineering and Technology.

Van Kamp, I rene. Leidelmeijer, Kees. Marsman, Gooitske and De Hollander, (2003) Urban environmental quality and human well – being : Towards a conceptual framework and demarcation of concepts